«Ի դեմս Նիկոլի` գործ ունենք անողնաշար, վախկոտ եւ ազգային շահը տանուլ տվողի հետ»

Երկիրն այսօր ապրում է տխուր ժամանակաշրջան, մի կողմից կապիտուլյացիայի փաստաթղթի ստորագրությունը, մյուս կողմիցª հիասթափությունը տակնուվրա է անում մարդկանց հոգիները: Ստեղծված իրավիճակի շուրջ էլ ծավալվեց մեր զրույցը դրամատուրգ, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ ՍԱՄՎԵԼ ԽԱԼԱԹՅԱՆԻ հետ:

– Պարոն Խալաթյան, տարին սկսվեց շատ տխուր, որտե՞ղ էր մեր բացթողումը:

– Նախորդ տարեմուտներն էլ անհոգս, անափ ուրախ չեն եղել, պարզապես հուսառատ էին: Մարդիկ լավի, բարու հաստատման ակնկալիքով ուրախ էին դիմավորում Նոր տարին` հնուց արմատացած այն նախապաշարմամբ, թե` Նոր տարին ինչպես սկսես, այդպես էլ ողջ տարին կլինի: Իսկ մեր բացթողումները սկսվել էին շուրջ 30 տարի առաջ` համաժողովրդական ունեցվածքի անարխիկ սեփականաշնորհումներով, ցուրտումութի հոգեբանական ճնշման դաժան կիրառմամբ, գոյապահպանման,ազատագրական պայքարի մասնակիցների նկատմամբ հանցավոր անտարբերությամբ, այնուհետեւ` թալանի, ընտրակաշառքի իրողություններով, բարոյալքմամբ, բարոյազրկմամբ... Վրա հասած "Նիկոլի դարը" դրանց հենքի վրա ստեղծեց սեւ-սպիտակի բեւեռացումները` ատելության գագաթնակետով եւ քայլ առ քայլ սկսեց իրականացնել ապազգային նկրտումներ` թիրախավորելով ազգային կթությունը, գիտությունը, մշակույթը: Պատերազմի սկիզբը կանխամտածված էր թշնամիների կողմից, ավարտը` երկուստեք, նիկոլ-ալիեւյան տանդեմով: Եվ ունեցանք այն, ինչ ունենք` ազգային ողբերգություն:

– Մշակույթի նկատմամբ արհամարհալից վերաբերմունքը եւ անտարբերությունը ինչո՞վ է պայմանավորված:

– Հայրենիք ասածդ միայն տարածք չէ, որ ժառանգվում է ապուպապերից, այլեւ այդ տարածքի վրա սերունդների ստեղծած ՀՈԳԵՎՈՐ ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ, մշակույթը` իր ողջ բազմաձեւությամբ: Դարեր շարունակ մենք մեր հոգեւոր հայրենիքի պաշտպանության համար ենք պայքարել: Հնուց ի վեր, Հազկերտից մինչեւ Թալեաթ ու Ստալին, փորձել են մեր մշակույթի կենսական ակունքները փակել, բարոյալքել, խառնակել: Հիմա էլ այդ վտանգը կա` հազարումի աղանդավորական շարժումներով, գունավոր հեղափոխություններով, սորոսական մեթոդներով, երկրի ներսում, տարբեր մակարդակներում հենակետային ակտիվ ջոկատներ ստեղծելով: Ուստիեւ, թիրախավորվել են մեր մշակույթն ու մշակութային գործիչները, որի վկան ենք:

– Պուտին-Ալիեւ-Փաշինյան հանդիպման ժամանակ քննարկվեցին ամեն ինչ` բացի գերիների հարցից: Ինչպիսի՞ն է Ձեր վերաբերմունքը:

– Նրանք, ովքեր երբեւէ առնչվել են պետական, դիվանագիտական գործընթացների, լավ գիտեն, որ նմանօրինակ բանակցություններից առաջ` վաղօրոք, կողմերի կողմից հաստատվում է օրակարգ: Ընդ որում, որեւէ հարցի խիստ կարեւորությունը կարող է վճռական ազդեցություն ունենալ օրակարգային մյուս հարցերը քննարկել-չքննարկելու նպատակահարմարության վրա, եւ նույնիսկ հանդիպումը կարող է անիմաստ ու չեղյալ համարվել, եթե կողմերից մեկի կարեւորագույն հարցը չեղարկվի: Մեզ համար այդպիսին էր գերիների հարցը, իսկ ազերիների համար` Մեղրիով ճանապարհ ունենալը: Եթե գերիների հարցը եռակողմ հանդիպման ժամանակ քննարկվել է եւ, ինչպես Նիկոլն է փորձում արդարանալ, չի հաջողվել դրական արդյունքի հասնել, ապա նա այնքան արժանապատվություն եւ համարձակություն պետք է ունենար, որ չստորագրեր եւ ոչ մի նոր փաստաթուղթ: Սակայն, ես կասկածում եմ, որ գերիների հարցը ընդհանրապես եղած լինի այդ օրակարգում, որովհետեւ, ի դեմս Նիկոլի, այս էլ որերորդ անգամ համոզվում ենք, որ գործ ունենք անողնաշար, վախկոտ, ազգային շահը տանուլ տվողի հետ:

– Զինվորը պայքարեց քաջաբար, բայց փոխարենը իրենց մարմինները մնացին ձյան տակ: Ձեր կարծիքով, սա ինչի՞ արդյունք է:

– Դավաճանության:

– Բոլորը մեղավոր են, բացի իրենցից` այդ հոգեբանությունը մեզ ո՞ւր կտանի:

– Կործանման: Եթե գիտակցում ես սխալդ, բացթողումդ, ապա այլեւս նման բան չես անում: Չգիտակցելով, մեղքը մյուսների վրա գցելով ու շարունակելով նույն գործելաոճը` վնասարար ես դառնում: Մենք արդեն իսկ գահավիժման մեջ ենք:

– Ստեղծագործական ի՞նչ ծրագրեր ունեք:

– Շատ-շատ: Բազմաթիվ մտահղացումներ կան: Ժամանակս չի բավարարում: Ներկայիս իրադարձությունների տպավորությամբ, խոր ցավի մեջ հայտնված մեր ժողովրդին հոգեբանորեն զորակցելու, ավյուն հաղորդելու մտահոգությամբ ավարտեցի "Հրամայված է ապրել" դրաման, որը տպագրվեց "Դրամատուրգիա" հանդեսում: Մտադիր եմ այս տարի ավարտել "Փոքր քաղաքի մեծերը" երգիծավեպի երկրորդ մասը, որի առաջին հատորյակը լույս է տեսել 2010 թ.-ին, արժանացել "Մկրտիչ Սարգսյան" ամենամյա մրցանակի: Սովորաբար ես աշխատում եմ մի քանի գործերի վրա` նայած օրվա տրամադրության: Այժմ երկու անավարտ պիես կա գրասեղանիս: Պատրաստ են պիեսներիս, երգիծանքներիս, պատմվածքներիս, բանաստեղծություններիս նոր ժողովածուները, բայց... Կարծեմ Պարոնյանն է ասել` գիրք գրելու համար տաղանդավոր պետք է լինել, տպագրելու համար` հանճար: Լոռու մարզային "Ֆորտունա" հեռուստաընկերությունում հեղինակային հաղորդում ունեմ, նոր հաղորդման մասին եմ մտմտում, որը նպատակաուղղված կլինի լսարանի բարոյահոգեբանական կենսունակության ակտիվացմանը, նրան զորավիգ լինելուն:

– Առհասարակ, այսօր ստեղծագործողն ինչի՞ կարիք ունի:

– Ուրեմն, տարիներ առաջ` ցուրտումութին, գրասեղանիս հակված գրում էի, երբ տուն մտավ էլեկտրիկը, թե` վարձը չեք մուծել, էլեկտրականությունն անջատում եմ: Ասացի` հնարավո՞ր է, որ չանջատես, երկու օրից կմուծեմ: Ասաց` չէ, հնար չկա,– ու գնաց հարեւանիս էլ զգուշացնի: Թղթերս էի հավաքում, դարսում, էլեկտրիկը էլի ներս եկավ:

"Չգիտեի, որ դուք Սամվել Խալաթյանն եք,– ասաց նա:– Աղջիկս ձեր գրածները շատ է հավանում: Ձեր գրքերից մեկը չե՞ք մակագրի նրան, շատ կուրախանա": Գիրքը մակագրեցի, տվեցի: Ընծայագիրը կարդաց, գոհացավ. "Անչափ շնորհակալ եմ: Ձեր լույսը չեմ անջատի: Բա ինչո՞ւ այդքան հեշտ համաձայնեցիք, երբ ասի` անջատելու եմ":

Հրավիրեցի գրասեղանիս մոտ:

"Տես,– ասացի,– ես ստեղծագործում էի, երբ դու եկար: Ես ինձ համար չեմ գրում, քո դստեր համար եմ գրում, մյուսների համար եմ գրում: Քո նախորդը, եթե իմ լույսն անջատած լիներ, քո աղջիկն այս գիրքը չէր ունենա...:

Հիմա ինձ հարցնում եք` ստեղծագործողն ինչի՞ կարիք ունի... Լույսի կարիք ունի, լույսի՛, որը նաեւ բարություն է, հոգատարության դրսեւորում արվեստագետի նկատմամբ: Մթության մե՞ջ կպահես նրան` կարդալու գիրք չես ունենա, գեղանկար չես ունենա, երգ-երաժշտություն չես ունենա, նույնիսկ մի քանդակագործ չես ունենա, որպեսզի բռնակալիդ արձանը սարքի, որ տուրք տաս քո սնափառությանը, կվայրենանաս, ինչպես որ հիմա ոմանք վայրենացել են ու չարիքներ են գործում:

– Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք 2021 թվականից:

– Էպիդեմիաների` քովիդի եւ նիկոլիզմի վերացում:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Հ.Գ-Զրույցը կարդացեք «Իրավունք» թերթի վաղվա համարում 

Այս թեմայով Այս իշխանությունը աղետ է մեր երկրի գլխին. մաթեմատիկոս Ծնկի իջած մեր ազգը պետք է ոտքի հանենք. Արմեն (Սամվել) Մարտոյան Մտավորականները չեն կարող մնալ անտարբերության նիրհի մեջ. «Ձայն հայրենեացը» պատրաստվում է երրոդ հավաքին Առաջ գոնե ասում էին «շան տղա ըլնեմ, թե բան եմ լսում», հիմա «խելացի» գլխի ժեստով կրկնում են նույն ցնդաբանությունը ԻՆՉ ՊԱՇՏՈՆԻ ԱԿՆԿԱԼԻՔ ՈՒՆԻ ՍԱՄՎԵԼ ԲԱԲԱՅԱՆԸ