Սկսեցին եկեղեցուց, անցան գիտությանը, հետո թատրոններին, հիմա էլ հերթը հասավ կրթությանը. ՍՐԲՈՒՀԻ ՍՏԱՄԲՈԼՑՅԱՆ

«Իրավունքը» զրուցել է երգչուհի, երգահան, հեղինակ-կատարող, վոկալի մասնագետ ՍՐԲՈՒՀԻ ՍՏԱՄԲՈԼՑՅԱՆԻ հետ:

— Երեւանի պետական կոնսերվատորիայի պատմության հետ է կապված նաեւ Ձեր հոր` լուսահոգի Վահագն Ստամբոլցյանի անունը: 1966 թվականին Վահագն Ստամբոլցյանի ղեկավարությամբ կոնսերվատորիայում բացվել է երգեհոնի դասարանը: Այսօր կոնսերվատորիան ուզում են տեղափոխել Ակադեմիական քաղաք: Ի՞նչ եք կարծում` ներկա իրավիճակում, երբ ունենք տարածքների կորուստ, զոհեր, գերիներ, սա՞ է մեր երկրի առաջնային խնդիրը:

— Իհարկե՝ ոչ: Եվ խնդիրն այստեղ անգամ կոնսերվատորիան չէ: Եթե նայենք սրանց իշխանության գործունեության ժամանակագրությանը, պարզ կտեսնենք, որ ծրագրված գրոհ են տանում մեր ազգային ողջ մշակույթի բոլոր կարեւոր ոլորտների վրա: Սկսեցին եկեղեցուց, անցան գիտությանը, հետո թատրոններին, հիմա էլ հերթը հասավ կրթությանը: Ծրագրված ոչնչացնում են ազգային հիմնասյուները: Կոնսերվատորիայում կան թանկարժեք ստատիկ գործիքներ, որոնք չի կարելի տեղափոխել, կմեռնեն: Ձախ մասնաճյուղի վերանորոգման սկզբին երգեհոններից մեկը տեղափոխեցինք այլ տեղ՝ պայմանով, որ նորը կգնվի, իսկ աջ թեւի երգեհոնին կկպնենք միայն այն դեպքում, երբ տեղահանվածը կենդանի մնացած կլինի կամ նորը գնված: Բայց պարզվեց, որ նախարարության ունեցած մեկենասը հիվանդացել է, եւ պարզ չէ` կկարողանա՞ ֆինանսավորել, թե` ոչ: Այսինքն՝ կորցնելու ենք գործիքները, ըստ այդմ էլ՝ երգեհոնային դպրոցը: Բոլոր բուհերը վտանգված են, ամեն մեկն իր խնդիրներով: Այդ պատճառով էլ պիտի բոլորին ու միասին տեր կանգնենք: Ոչ մի ԲՈՒՀ չպիտի տեղափոխվի իր հստակ մտածված կենսական եւ էներգետիկ տարածքից: Շատ են ուզում՝ թող նորերը կառուցեն, բայց ո՛չ ավանդականները վերացնելու հաշվին:

— ՀՀ կառավարության նիստում վարչապետն ասաց, որ ՀՀ-ում չկա ո՛չ հայկական, ո՛չ մասնավոր բուհ, որը համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին: Ըստ Ձեզ, այս խոսքերի շարունակական ընթացքն ինչի՞ կհանգեցնի:

— Մեր ավանդական, պետական բոլոր բուհերն էլ բավականին բարձր մակարդակ ունեն` դեռ հնուց մնացած հրաշալի դասախոսական կազմով ու ավանդույթներով: Էդ ո՞վ է ասել, թե ինչ-որ բանի չեն համապատասխանում: Սովետից մնացած, անշուշտ, ոչ ամբողջապես, բայց այդ կրթական համակարգից կարեւորագույնը պահպանել ենք: Եվ շատ դեպքերում անգամ ավելի լավն են, քան իր ասած միջազգային չափանիշներին համապատասխանող արտասահմանյանները: Անգամ Եվրոպայի շատ ու շատ կոնսերվատորիաների հետ համեմատած` մեր կոնսերվատորիան, եւ ոչ միայն, ավելի խորքային գիտելիքներ է տալիս: Նորից պիտի կրկնեմ՝ ոչ մի դեպքում չպիտի թույլ տանք այդ ծրագրերի իրագործումը: Դա կլինի անդառնալի կորուստ ողջ կրթական համակարգի համար:

— Մի՞թե մշակութային արժեք ունեցող բուհական շենքերն են խանգարում լավացնելու կրթության որակը:

— Սրանք խնդիր չեն դրել կրթության որակ բարձրացնելու, այլ կուրերեն կամ գիտակցված իրականացնում են դրսից հրամցված ապազգային ծրագրեր: Ի՞նչ են իրենցից ներկայացնում բուհական քաղաքները, որոնք կառուցվում են տարբեր երկրներում: Դրանք ուսանողությանը կտրում են իրենց տներից, ծնողների եւ հասարակության հսկողությունից: Ինչ ուզեն, կարող են հրամցնել երիտասարդներին, եւ մենք չենք կարողանա ժամանակին վերահսկել դրանք: Կրթական քաղաքականացված ծրագրերից սկսած՝ վերջացրած, ասենք, գենդերային, սատանայական սեկտաներից ու «եղբայրություններից»: Դրանց աղմկահարույց օրինակներն ունենք անգամ աշխարհի ամենահայտնի հաստատություններից, մինչեւ անգամ դատական պրոցեսներից: Հօգուտ այդ համակարգի` ինչ օրինակներ էլ որ բերեն, միեւնույնն է, չեն համոզելու, որ հինը վերացնել է պետք: Իսկ սրանք հենց հին կրթական համակարգն են ոչնչացնում: Դե ձեռքի հետ էլ այդ շենքերի վրա թաթ են դնում:

— Առհասարակ, այսօր ի՞նչ է արվում ազգային մշակույթն էլ ավելի զարգացնելու համար:

— Ազգայի՞ն...ազգային ամենինչը սրանց համար ատելի է: Հայոց լեզուն, գրականությունն ու հայոց պատմությունը բուհերում ոչ պարտադիր դարձրին, Հայոց եկեղեցու պատմությունը դպրոցներից հանեցին, բայց տեղը գենդերային կրթություն են ուզում խցկել, մեր պատմությունն են սրանք անգամ խմբագրում` հօգուտ մեր թշնամիների, ոչնչացրին Գիտությունների ազգային ակադեմիան իր լաբորատորիաներով, փակեցին «Բրյուսովը»,  «Գոյ» թատրոնը, որտեղ Նժդեհ ու Չարենց էր ներկայացվում, «Ակունք» ազգագրական խմբին, որը հիմա աշխատում է ամենաազգային  «Սասնա ծռեր» էպոսի բեմականացման վրա, զրկել են տարածքից, մոտիկ-ծանոթի մոտ են փորձեր անում ...Ախր, ո՞րը ասեմ...

— 1994 թվականից աշխատել եք Հայաստանի Երգի պետական թատրոնում` որպես երգչուհի եւ դասավանդել վոկալ-ոճաբանություն: Մասնագետի աչքերով, երբ նայում եք Հայաստանի այսօրվա երգարվեստի ներկայացուցիչներին, ի՞նչ եք տեսնում:

— Մեր ազգը բնությունից օժտված է լավ ձայներով: Ունենք շատ լավ երգիչներ, բայց խնդիրը երգացանկն է: Գրեթե չեն գրվում որակյալ երգեր՝ դրանց մեծամանության մեղեդիները արաբաթրքական են, բառերը՝ խայտառակ անգրագետ: Ես չեմ կարող մեղադրել երգիչներին, նրանք կատարածուներ են՝ ինչ ֆինանսավորում են, այն էլ ներկայացնում են: Մի խումբ մտահոգներով դիմել էինք մշակույթի նախկին նախարարին եւ պետության աջակցությամբ նոր, որակյալ երգերի ստեղծմանն էինք անցել, որոնք պիտի թե՛ սկավառակի տեսքով, թե՛ ռեստորաններում եւ եթերներում հնչեին, որպեսզի կամաց-կամաց մաքրեինք եղած աղբը: Բայց սրանք եկան, եւ այդ ծրագիրը դադարեցրին: Դիմեցինք բոլորով՝ հրաժարվեցին: Ես անձամբ այդ հարցով եւս մեկ անգամ էլ դիմել եմ, ասացին՝ նախարարությունը չի կարող իր վրա վերցնել մենեջերի պարտականությունը: Պիտի շեշտեմ, որ հեղինակներս աշխատում էինք այդ ծրագրի վրա անվարձահատույց: Մենք չէինք վարձատրվում, նախարարությունն իր վրա էր վերցրել միայն տարածման խնդիրները: Իսկ թեթեւ երաժշտական ոճերն ամենակարեւորն ու ազդեցիկն են, որովհետեւ երիտասարդությունը հենց դրանք է լսում, դրանց տակ պարում: Եվ հենց էդ այլանդակությամբ էլ դաստիարակվում են: Չէ՞ որ այդ երգերը մասսայական են եւ դաստիարակչական լուրջ ներգործություն ունեն:  Ես չգիտեմ մի ոլորտ, որտեղ մի նոր լավ բան է ստեղծվել, բայց եկած օրվանից քանդում ու վերացնում են: Այն աստիճան, որ անգամ նախկիններից զզվածներից շատերը երնեկ են տալիս նախկիններին: Պիտի արթնանանք անտարբերության թմբիրից, սրանց սրսկած բոլոր վախերից ձերբազատվենք եւ տեր կանգնենք մերին՝ ազգայինին... Այսօրվա հեղհեղուկ աշխարհում միայն հայի կեցվածքով ու նկարագրով կարող ենք կռվել ու հաղթել: Անաստվածը, տգետը, վախկոտը աշխարհի ամենահզոր զենքով անգամ պարտության է մատվա: Բայց մենք հաղթելու ենք, թե՛ սրանց, թե՛ արտաքին թշնամուն: Ու թող ոչ մեկը չկասկածի: Զի Աստված ընդ մեզ է:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ինչ արել ենք, արել ենք` բացառապես ելնելով մեր խղճից. Անի Սամսոնյան Կոնսերվատորիան բուհ չէ, այլ երաժշտի տունն է, ի վերջո, Կոմիտասի տունն է. Վարդան Խաչատրյան Միտում կա կրթության եւ գիտության զարգացումը կանգնեցնել Հայաստանում. Ատոմ Մխիթարյան Ինչ է տեղի ունեցել Կոնսերվատորիայում փակ հանդիպմանը «Կոնսերվատորիան փակելու» օպերացիան հաջողվեց