ՌԴ-ն ու ԱՄՆ-ն որ գոտում են թողնում Հարավային Կովկասը

Ինչ­պես քա­նիցս նշե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք, ներ­կա­յիս ռուս-ա­մե­րիկ­յան բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րում Ուկ­րաի­նա­յի թե­մա ա­ռանձ­նա­պես չի էլ շո­շափ­վում: Ուկ­րաի­նա­յի մա­սով վա­ղուց են ա­մեն ինչ պայ­մա­նա­վոր­վել-վեր­ջաց­րել, եւ հի­մա, ըն­դա­մե­նը, այդ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը փողա­յին տես­քով դրվե­լու են Կիե­ւի ա­ռաջ ստո­րագր­ման, իսկ Եվ­րո­պան պա­սիվ դի­տոր­դի դե­րում ըն­դա­մե­նը հե­տե­ւե­լու է այդ ա­մե­նին:

ԻՆՉԻ ՄԱՍԻՆ ԷԻՆ ԼԱՎՐՈՎԻ ԱՅՑԵՐԸ ԱՆԿԱՐԱ ԵՎ ԹԵՀՐԱՆ

Այս­պիսով, ռուս-ա­մե­րիկ­յան բա­նակ­ցութ­յուն­ները բո­լո­րո­վին այլ ուղղ­վա­ծութ­յամբ են: Հիմ­նա­կան խնդիր էր Ի­րա­նը, բայց շատ նման է, որ այս հար­ցում եւս ար­դեն կան պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­ննե­րի հիմ­նա­կան կոն­տուր­նե­րը, եւ մնում է այդ ա­մե­նին ո­րո­շա­կի դե­տա­լա­յին տեսք հա­ղոր­դել: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ ներ­կա պա­հին ար­դեն օ­րա­կարգ են բեր­վում միան­գա­մայն այլ հար­ցեր: Այդ մա­սին Մակ­րո­նի հետ հան­դիպ­մա­նը նաեւ Թ­րամ­փը փա­կագ­ծեր բա­ցեց, թե՝ ԱՄՆ-ը եւ Ռու­սաս­տա­նը քննար­կում են «խո­շոր տնտե­սա­կան նա­խագ­ծե­րը»: Իսկ «խո­շոր տնտե­սա­կան նա­խագ­ծե­րը», նկա­տի առ­նենք, չեն կա­րող ա­ռաջ գալ, ե­թե դրանց հիմ­քում դրված չեն աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­ներ:

­Մեզ հա­մար, ի­հար­կե, այս պա­հին ա­ռաջ­նա­յին է մնում հենց Ի­րան-­Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւելք ուղ­ղութ­յամբ ռուս-ա­մե­րիկ­յան պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­նն­երը, հաշ­վի առ­նե­լով, որ այդ ա­մենն ուղ­ղա­կիո­րեն վե­րա­բե­րում է նաեւ հա­րավ­կով­կաս­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նին: Այ­սինքն, այդ գլո­բալ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րում ի՞նչ դեր է հատ­կաց­վում Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սին, ի՞նչ հիմ­նա­կան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան մթնո­լորտ է դա են­թադ­րում: Այդ մա­սին բա­վա­կա­նին հե­տաքր­քիր ակ­նարկ­ներ նկատ­վե­ցին արտ­գործ­նա­խա­րար Լավ­րո­վի՝ Ան­կա­րա այ­ցի հա­մա­տեքս­տում: Եվ ո­րոնք, թե­րեւս, կզգաց­վեն ե­րեկ Ի­րան կա­տա­րած այ­ցի դե­տալ­նե­րից: Նաեւ նկա­տենք, այն, որ այս եր­կու այցն ան­մի­ջա­պես նա­խոր­դում է Սաուդ­յան Ա­րա­բիա­յում ռուս-ա­մե­րիկ­յան երկ­րորդ բա­նակ­ցա­յին փու­լին, նշա­նա­կում է մեկ բան՝ պետք է Ան­կա­րա­յի եւ Թեհ­րա­նի հետ ո­րո­շա­կի դե­տալ­ներ հստա­կեց­նել, որ դրանց հի­ման վրա հնա­րա­վոր լի­նի ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հետ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­ննե­րին ամ­բող­ջա­կան տեսք տալ:

ԹՈՒՐՔԻԱ

Այս­պի­սով, ի՞նչ ի ցույց դրեց Լավ­րո­վը Ան­կա­րա­յում: Նախ, ըստ պաշ­տո­նա­կան աղբ­յուր­նե­րի՝ նա Ֆի­դա­նին ներ­կա­յաց­րել է ռուս-ա­մե­րիկ­յան պայմա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի ո­րո­շա­կի դե­տալ­ներ: Այդ թվում, կապ­ված Ուկ­րաի­նա­յի եւ, այ­սինքն, են­թադ­րե­լի է, թե ինչ լու­ծում­ներ են այն­տեղ սահ­ման­ված: Ա­պա նաեւ՝ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի հետ կապ­ված, ո­րի հա­մա­տեքս­տում, չմո­ռա­նանք, նաեւ կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յունն է: Բա­նակ­ցությ­ուն­նե­րին հա­ջոր­դած Լավ­րո­վի տե­ղե­կաց­մամբ՝ «Մենք դի­տար­կել ենք Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան խո­րաց­ման հե­ռան­կար­նե­րը… Հա­տուկ ու­շադ­րութ­յուն է դարձ­վել կող­մե­րի միջեւ վստա­հութ­յան ամ­րապնդ­ման, են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի եւ տ­րանս­պոր­տա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յուն­նե­րի վե­րա­կանգն­ման, տնտե­սա­կան գոր­ծու­նեութ­յան ակ­տի­վաց­ման, դրանց թվում՝ «3+3» մի­ջազ­գա­յին խորհր­դատ­վա­կան հար­թա­կի (­Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սի ե­րեք երկր­ներ եւ ն­րանց ե­րեք հար­եւան­ներ՝ Ռու­սաս­տան, Թուր­քիա եւ Ի­րան) շրջա­նա­կում բազ­մա­կողմ հա­մա­ձայ­նագ­րե­րի հի­ման վրա»: Այ­սինքն, խոս­քը գործ­նա­կան մո­տե­ցում­նե­րի մա­սին է, թե Մոսկ­վան ա­ռա­ջի­կա­յում ինչ­պես է տես­նում կով­կաս­յան հար­թա­կում հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի ձե­ւա­վո­րու­մը: Ու նկա­տենք. ե­թե ներ­կա խա­ռը փու­լում հար­ցը տե­ղա­փոխ­վում է դե­տա­լա­յին հար­թութ­յուն, ա­պա դա եւս խո­սում է, որ գլո­բալ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­ր կան: Ի դեպ, այս­տեղ հաշ­վի առ­նենք, որ Թ­րամ­փի թի­մից կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յան մա­սին այդ­պես էլ ո­րե­ւէ ռեալ հայ­տա­րա­րութ­յուն դեռ չի հնչեց­վել: Այն տպա­վո­րութ­յունն է, որ այս ուղ­ղութ­յունն առ­հա­սա­րակ Թ­րամ­փին հե­տաքր­քիր չէ, եւ հենց դա էլ իր հեր­թին է ակ­նար­կում, թե հի­շա­տակ­ված գլո­բալ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­ներն ինչ բնույ­թի են:

Իսկ այն, որ հա­ջոր­դեց բա­նակ­ցութ­յուն­ներ նաեւ Էր­դո­ղա­նի եւ նրա «հարց լու­ծող» ո­րո­շա­կի պաշ­տոն­յա­նե­րի հետ, նաեւ խո­սում է այն մա­սին, որ հի­մա Թուր­քիան է, որ պետք է վերջ­նա­կա­նա­պես կողմ­նո­րոշ­վի՝ շա­րու­նա­կո՞ւմ է բրի­տա­նա­ցի­նե­րի խա­ղերն այս տա­րա­ծաշր­ջա­նում ա­ռաջ տա­նե­լու իր կուր­սը, թե՞ պետք է փոր­ձի հար­մար­վել նոր ի­րո­ղութ­յու­նն­երին, ո­րոնք, ի դեպ, նաեւ տնտե­սա­կան տե­սանկ­յու­նից կա­րող են միան­գա­մայն խոս­տում­նա­լից լի­նել:

Ա­ռա­վել եւս, որ սի­րիա­կան ուղ­ղութ­յամբ Թուր­քիա­յի հա­մար նոր բար­դութ­յուն­ներ են ուր­վագծ­վում: Այս­պես, The Wall Street Journal-ի պնդմամբ, Թ­րամ­փի վար­չա­կազ­մը դա­դա­րեց­րել է Սի­րիա­յի դեմ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րի մեղ­մաց­ման Բայ­դե­նի ծրա­գի­րը: Այ­սի­նքն, սի­րիա­կան ղե­կա­վար­նե­րը Վա­շինգ­տո­նի հա­մար մնում են ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­վոր­ման կար­գա­վի­ճա­կում, ինչ­քան էլ որ Էր­դո­ղա­նը փոր­ձում է նրանց քա­ղա­քա­կիրթ տեսք տալ: Ու հի­մա պարզ­վում է, որ թրամփ­յան ԱՄՆ-ն չի ըն­դու­նում թուր­քա­կան այդ ծրա­գի­րը, եւ դեռ հարց է, թե ինչ պատ­կե­րա­ցում­ներ կան Վա­շինգ­տո­նում Սի­րիա­յի ա­պա­գա­յի հետ կապ­ված: Այդ թվում, Թ­րամ­փի հա­մար օ­րա­կար­գա­յի՞ն է Քուր­դիս­տա­նի ստեղ­ծու­մը, ո­րը նաեւ Իս­րա­յե­լի մե­ծա­գույն ցան­կութ­յու­ննե­րից է: Ե­թե այդ­պես է, ու­րեմն Թուր­քիան լուրջ խնդիր­ներ ու­նի եւ հատ­կա­պես այս պա­հին հա­զիվ թե ցան­կա­նա մեր­ժել Մոսկ­վա­յի ա­ռա­ջարկ­նե­րը:

­Ճիշտ է, միեւ­նույն ժա­մա­նակ հայտ­նի դար­ձավ, որ ԱՄՆ-ն­ ո­րո­շել է փա­կել Հու­նաս­տա­նում գտնվող Ա­լեք­սանդ­րու­պո­լիի ռազ­մա­բա­զան: Ու թեեւ տար­բեր աղբ­յուր­ներ փոր­ձե­ցին դա ներ­կա­յաց­նել, որ­պես Էր­դո­ղա­նի օգ­տին քայլ, թե դրա­նով Թ­րամ­փը կթու­լաց­նի Հու­նաս­տա­նին, սա­կայն դա այդ­պես չէ: Հու­նաս­տա­նում կան այլ ա­մե­րիկ­յան բա­զա­ներ, ո­րոնք Թուր­քիա­յի հա­մար զսպօ­ղակն են: Իսկ Ա­լեք­սանդ­րու­պո­լիի ռազ­մա­բա­զան ոչ թե հա­կա­թուր­քա­կան ուղղ­վա­ծութ­յան էր, այլ դրա դե­րը դե­պի Ուկ­րաի­նա ա­մե­րիկ­յան ռազ­մա­կան օգ­նութ­յան տե­ղա­փոխ­ման մեջ էր: Եվ այդ բա­զան փա­կե­լն ըն­դա­մե­նը Զե­լենս­կուն ճնշող, այլ ոչ թե Էր­դո­ղա­նի օգ­տին մի­ջո­ցա­ռում է:

­Թե ինչ ուղ­ղութ­յամբ կկողմ­նո­րոշ­վի Էր­դո­ղա­նը, դա էլ կտես­նենք ար­դեն այս շա­բաթ: Աբ­խա­զիա­յում նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րութ­յու­ններ են, որ­տեղ Ան­կա­րան փոր­ձում է Մոսկ­վա­յի հետ կռիվ տալ՝ այդ չճա­նաչ­ված հան­րա­պե­տութ­յան ղե­կա­վար սար­քե­լով իր խա­մա­ճի­կին: Կ­փոր­ձի՞ այդ ծրա­գի­րը մին­չեւ վերջ խա­ղար­կել, թե՞ կնա­հան­ջի, դա կա­րե­ւոր ին­դի­կա­տոր կդառ­նա ռուս-թուր­քա­կան հե­տա­գա հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հար­ցով:

ԻՐԱՆ

Ինչ վե­րա­բե­րում է Ի­րա­նին, ա­պա դեռ մինչ Լավ­րո­վի մեկ­նելն ար­դեն կա­յին խո­սակ­ցութ­յուն­ներ, թե հիմ­նա­կա­նում ին­չի մա­սին է խոս­քը լի­նե­լու: ՌԴ ԱԳՆ մա­մու­լի ծա­ռա­յութ­յան փո­խանց­մամբ. «Բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի ըն­թաց­քում նա­խա­տես­վում է հա­տուկ շեշ­տադ­րում դնել փոխ­շա­հա­վետ առեւտ­րատն­տե­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան հե­տա­գա ընդ­լայն­ման վրա՝ է­ներ­գե­տի­կա­յի եւ տ­րանս­պոր­տի ո­լորտ­նե­րում ա­ռանց­քա­յին հա­մա­տեղ նա­խագ­ծե­րի ի­րա­կա­նաց­ման հա­մա­տեքս­տում։ Ս­պաս­վում է մտքե­րի փո­խա­նա­կում մի շարք ար­դի մի­ջազ­գա­յին հար­ցե­րի շուրջ, այդ թվում՝ ի­րա­վի­ճա­կը Սի­րիա­յում, Անդր­կով­կա­սում, Աֆ­ղանս­տա­նում, Ե­մե­նում, Պար­սից ծո­ցում, մեր­ձա­վո­րար­եւել­յան կար­գա­վոր­ման, Կաս­պիա­կան հիմ­նախնդ­րի եւ Ի­րա­նի մի­ջու­կա­յին ծրագ­րի շուրջ»:

Իսկ ա­հա ի­րա­նա­կան միան­գա­մայն տե­ղե­կաց­ված աղբ­յուր­նե­րը հայտ­նում են, որ հիմ­նա­կան շեշ­տը հենց մի­ջու­կա­յին ծրա­գիրն է եւ այդ հա­մա­տեքս­տում՝ ԱՄՆ-ի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հար­ցը: Այ­սինքն, Մոսկ­վան պետք է կա­րո­ղա­նա ե­րաշ­խա­վո­րել, որ Ի­րա­նը մի­ջու­կա­յին զենք ստեղ­ծե­լու ո­րեւէ ցան­կութ­յուն չու­նի, բայց նաեւ, որ նման սպառ­նա­լիք­նե­րից Թեհ­րա­նին կա­պա­հո­վագ­րի ռու­սա­կան «մի­ջու­կա­յին հո­վա­նո­ցը»: Այս բա­նա­ձե­ւի մի­ջո­ցով, ըստ ա­մե­նայ­նի, ԱՄՆ-ը կհրա­ժար­վի ռուս-ի­րա­նա­կան տնտե­սա­կան գոր­ծակ­ցութ­յա­նը մի­ջամ­տե­լուց, կհան­վեն պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը եւ այլն: Բայց նաեւ Թ­րամ­փը կկա­րո­ղա­նա ներ­կա­յա­նալ` որ­պես ի­րա­նա­կան մի­ջու­կա­յին խնդրին լու­ծում տված լի­դեր: Սա ընդ­հա­նուր կոն­տուրն է, բայց ան­գամ ի­րա­նա­կան աղբ­յուրն է կար­ծում, որ ձեռն­տու տար­բե­րակ է եւ կա­րող է ընդ­հուպ ի­րա­նա-իս­րա­յել­յան տաս­նամ­յակ­նե­րի հա­կա­մար­տութ­յու­նը ո­րո­շա­կի բա­լան­սա­վոր­ված վի­ճա­կի հասց­նել:

ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ԿՈՎԿԱՍ

Ինչ վե­րա­բե­րում է բուն Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սին, ա­պա այս­տեղ մաս­նա­վո­րա­պես Վ­րաս­տա­նը դեռ սպա­սո­ղա­կան վի­ճա­կում է: Բ­նա­կան է, սպա­սում է ռուս-ա­մե­րիկ­յան գոր­ծըն­թաց­նե­րի արդ­յունք­նե­րին, ո­րից հե­տո, ան­կաս­կած, շատ ա­րագ կգոր­ծի:

Ա­լիե­ւը նույն­պես այս օ­րե­րին ակն­հայ­տո­րեն մտել է սպա­սո­ղա­կան փուլ: Ո­րոշ հա­մե­մա­տա­բար «մանր-մունր» հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յամբ, ի­հար­կե, հնչեց­նում է, բայց դա էլ, թե­րեւս, ընդ­հա­նուր տեմ­պը պա­հե­լու հա­մար:

Ընդ ո­րում, այս­տեղ պետք է նաեւ չմո­ռա­նալ, որ Ա­լիե­ւը մի շարք կտրուկ հա­կա­ռու­սա­կան քայ­լե­րով հասց­րեց աչ­քի ընկ­նել, այդ թվում՝ ինք­նա­թի­ռի ա­ղե­տի թե­մա­յով, ա­պա՝ «Ռու­սա­կան տան» փակ­ման եւ Sputnik Ադր­բե­ջա­նի լու­ծար­ման տես­քով, ին­չի թի­կուն­քում պարզ տե­սա­նե­լի էր նաեւ Էր­դո­ղա­նի եւ Բ­րի­տա­նիա­յի ա­կանջ­նե­րը: Բայց մյուս կող­մից, Բա­քուն փա­կեց նաեւ BBC-ի գրա­սեն­յա­կը, ո­րը բա­վա­կա­նին մռայլ ըն­դու­նե­ցին Բ­րի­տա­նիա­յում:

­Թե այս ա­մե­նով ինչ է ու­զում Ա­լիե­ւը հաս­կաց­նել, իր խնդիրն է: Բայց ա­հա, Մոսկ­վա­յից նա ստա­ցավ «բա­րի խո­րհուրդ»: Այն է՝ ՌԴ փո­խարտ­գործ­նա­խա­րար Մի­խա­յիլ Գա­լու­զի­նը հայ­տա­րա­րեց. «Վս­տահ եմ, որ պաշ­տո­նա­կան Բա­քուն հաս­կա­նում է Ռու­սաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի միջեւ դաշ­նակ­ցա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան կար­եւո­րութ­յու­նը: Կ­ցան­կա­նա­յի հու­սալ, որ ադր­բե­ջան­ցի գոր­ծըն­կեր­ներն ի­րենց հե­տա­գա քայ­լե­րում կա­ռաջ­նորդ­վեն մեր ղե­կա­վար­նե­րի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի կա­տար­ման բա­ցա­ռիկ կար­եւո­րութ­յան ըմբռն­մամբ՝ մեր հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի ամ­բողջ հա­մա­լի­րի ա­ռու­մով»: Եվ այն, որ ճիշտ պա­հին Ա­լիե­ւը կնետ­վի հաղ­թող կող­մի գիր­կը, դա հաս­տատ է:

Ինչ վե­րա­բե­րվում է Նի­կո­լին, ա­պա նա դեռ Եվ­րո­պա է «գնում», Սահ­մա­նադ­րութ­յուն է «փո­խում», Հա­յաս­տա­նի չոր­րորդ հան­րա­պե­տութ­յուն է «ստեղ­ծում», ին­չի մա­սին ժա­մա­նա­կին խո­սում էր բրի­տա­նա­կան կա­մա­կա­տար Ար­մեն Սարգս­յա­նը: Բայց աշ­խար­հում ի­րա­վի­ճակն այն­քան ա­րագ է փոխ­վում, որ Բ­րի­տա­նիան, իր MI-6-ով եւ մնա­ցած բա­նե­րով հան­դերձ, մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յամբ՝ վերջ­նա­կա­նա­պես է զրկվե­լու իր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան դիր­քե­րից: Այ­սինքն, Զե­լենս­կու օ­րի­նա­կը հաս­տատ Նի­կո­լի հա­մար կա­րող է ծանր դաս դառ­նալ…

Այս թեմայով Մի քաջալերեք շատախոսությունը. Հայտնի փաստաբանի հայտարարությունը Ապրիլի 28-ից մայիսի 5-ը Հայաստանի մեծ մասը կգտնվի բացասական անոմալիայի գոտում․ Լևոն Ազիզյան Վրաստանի նախագահն ու Ադրբեջանի վարչապետը քննարկել են Հարավային Կովկասը․ մանրամասներ Ամերիկյան հատուկ ծառայությունները գաղտնազերծել են փաստաթղթեր. Հիտլերը կարող էր թաքնվել Հարավային Ամերիկայում (ֆոտոներ) Վրաստանը միշտ դրական դեր է խաղացել Հարավային Կովկասում խաղաղության հաստատման գործում. Կոբախիձե