«Սերը սիրուց հետո՝ կարոտով...». Հայկոյի հետ ու առանց Հայկոյի

Նա պարզ էր։ Մեծամտություն ասվածը բացարձակ կապ չուներ նրա հետ։ Երբ սկսում էիր իրեն գովել՝ թե ինչ լավն է գրածդ երգը կամ ֆիլմի սաունդթրեքը, մի տեսակ կարմրում էր ու սկսում բարձր ծիծաղել։ Ու նույն պահին արձագանքում․ «Մերսի, ցավդ տանեմ»։ Հենց այսպես են նկարագրում Հայկոյին իր ընկերները, բարեկամներն ու երաժշտական աշխարհի մարդիկ։ Վաստակավոր արտիստի ծննդյան օրն էր։

Մարզահամերգային համալիրի ետնաբեմում նրա ընկերներ են։ Բոլորին մեկ միտք է միավորել. համերգ՝ ոչ թե նվիրված Հայկոյի հիշատակին, այլ՝ սիրո երգչի կողմից սիրո տոն պարգեւել բոլորին։ Արտիստները խոստանում էին հույզերին տեղիք չտալ, բեմում լինել պրոֆեսոնալ, այլապես համերգի ասելիքը չէին կարողանա տեղ հասցնել, ու Հայկոն հաստատ կասեր՝ «բա եղա՞վ»։

Արսեն Սաֆարյան. «Ամբողջ համերգի ընթացքում ինքը ներկա է՝ իր արվեստով, իր երաժշտությամբ։ Ուզես, թե չուզես՝ իր հետ խոսում ես ու անընդհատ հիշում ես, թե այս երգն ինչպես էր երգում։ Դժվար է երգել․․․ Բայց պետք է ստեծվի այն մթնոլորտը, ինչպիսին ինքը կուզեր։ Երգերը կատարվեն այնպես, ինչպես ինքը կուզեր։ Իր ներկայությունն անընդհատ է, միշտ է։

«Նա իմ բեմական անվան հեղինակն է ու իմ առաջին երգերի գործիքավորողը»,- հիշում է Անդրեն, ով 1997 թ–ին, երբ Արցախից եկավ Երգի պետական թատրոն, անձնագրով Անդրեյ Հովնանյան էր։

«Արթուր Գրիգորիչը ծանոթացրեց Հայկոյի հետ, քանի որ երգերիս գործիքավորումը պետք է նա կատարեր։ Հարցրեց անուն-ազգանունս, ասացի՝ Անդրեյ Հովնանյան, ասաց՝ իմ կարծիքով, լավ կլինի, որ Անդրե լինի։ Սկզբում դժվար կլինի, բայց հետո կսովորես առանց ազգանունի, ինչպես ես։ Անդրե անունի կնքահայրը Հայկոն է։ Եվրատեսիլում իմ կողքին էր, իմ դժվար, լավ ու վատ օրերին։ Նա որակի գագաթնակետում էր ու ճիշտ ուղղություններ էր տալիս բոլորիս»,– ասում է Անդրեն։

Նազենի Հովհաննիսյանը պարզապես բոլորին հորդորում էր ժպտալ ու վայելել սիրո երգչի սիրո տոնը։ Իրեն խոստացել էր չհուզվել, բայց անկարելի էր․.․

 

«Հայկը սիրո երգիչ էր, սեր տարածող էր։ Նրա հետեւից մնաց անփարատ կարոտ։ Այսօր ամեն ինչ անելու ենք, որ չլինի սուգ, չլինի ողբ։ Եթե կա կարոտ, ապա պետք է լինի լուսավոր, եթե կա թախիծ, ապա պետք է լինի նրա սիրուց մնացած, բայց ոչ թե նրա բացակայություն պատճառով։ Հայկոն անակնկալներ էր սիրում։ Սա էլ իր վերջին անակնկալն էր՝ թողնել ու գնալ մի շնչով։ Ու ասել՝ եթե կարող եք, միավորված եղե՛ք, սիրե՛ք, հաշտ ապրե՛ք։ Ես հուսով եմ, որ մենք այսօր կկատարենք նրա չգրած խորհուրդը։ Փորձերին ամեն վայրկյան թվում էր, թե նա հենց այս պահին դուրս է գալու բեմ ու ասի «այո՜ոո»։ Նա ուներ մեծ, կարեւորագույն հատկություն՝ անչար էր։ Սա Հայկոյի հիշատակի համերգը չէ, նրա թողած անհավանական երաժշտության նվերն է։ Սա նրա սիրո տոնն է, որ եղել է, կա ու կլինի»։

Հայկոյի երգերից շատերը հաճախ հնչում էին Ավետ Բարսեղյանի խոսքերով։ Ավետն անկեղծանում է. 10 տարի «պայքարեց», որ Վարդան Զադոյանի ձեռքից տանի, ու ստացվեց։ Բայց թե ինչ քիմիա կատարվեց իր ու Հայկոյի վերջին սիրո երգերի մեջ, բառերով դժվարանում է նկարագրել։

«Այս գիշեր գտա մեր վերջին ձայնային հաղորդագրությունը, որ գրել էր․ «Վարպետս, իմ ու քո Լուսեի ծնունդը շնորհավոր»։ Հայկոս, երաժշտական ճաշակդ ինչքան հնարավոր է փորձելու ենք պահել։ Հիմա ինձ մոտ հույզերի խառնված ներկապնակ է ,տաք ենք, դեռ չենք հասկանում։ Հետո ծանր է լինելու, հասկանալու ենք, որ ոչ մի տեխնիկական երեւույթ չի կարող վերադարձնել Հայկոյի ջիգյարը, լույսն ու սիրտը»։

«Չէ, բայց ի՞նչ պատմեմ. ձեր ժամանակը չի հերիքի՝ որտեղի՞ց սկսեմ ու ավարտեմ»։ Շոումեն Գրիշա Աղախանյանն է։ «Ախր Հայկոյի մասին էնքան բան կա պատմելու։ 1988 թ–ից ընկերություն ենք արել։ 25 տարին ո՞նց պատմեմ։ Միայն արվեստի հետ կապված բաներ չեն, լիքը բան, որ մտնում է ընկերություն ասվածի մեջ։ Լավ երգիչ, կոմպոզիտոր, երաժիշտ, գործիքավորղ ու առավել եւս լավ մարդ։ Եթե մեկ ուրիշն այս ամենն ունենար, որպես օրենք կամ աստղայինը տարած կլիներ, կամ հետը խոսալ չէր լինի։ Հայկոն ֆենոմենալ անձնավորություն էր։ Ու այդ ամենը բեմից երեւում էր»։

Դերասան Խորեն Լեւոնյանի հետ առաջին ծանոթյունը 2006-ին է եղել, երբ նկարահանում էին «Մի վախեցիր» ֆիլմը։

 

«Այդ երաժշտությունն ինձ հետ է արդեն 16 տարի։ Մենք թիմային էինք աշխատոււմ ու դրա համար էլ հաջողության էինք հասնում։ Հիմա այդ խմբի անդամներից կարեւոր գույն ունեցող չկա։ Բայց պետք է իր անունը բարձր պահենք ու իր երգերը միշտ հնչեցնենք, քանի որ մշակութային ճահիճը գնալով մեծանում է, ու այս կարգի լավ երաժշտությունը՝ պակասում»։

«Ընկերոջս ծնունդն է․․․ Կուզեի ուղղակի, որ այս համերգը չլիներ»։ Բայց Արսեն Գրիգորյանը երջանիկ է, որ ապրել, ստեղծագործել ու համագործակցել է Հայկոյի հետ նույն ժամանակահատվածում։ Իսկ ամիսներ առաջ գրել է ընկերոջ հիշատակին նվիրված երգ, որը կոչվում է «Հավերժ սիրո երգիչ» ։

Էմմին իր բնորոշ անկեղծությամբ նկատում է՝ այս ամենի մխիթարանքը լինելու է նրա երաժշտությունը, հնչյունները երբեք չեն դադարելու հնչել։ «Հայկոն ինձ համար Երեւանն է, իմ մանկություն է, իմ պատանեկությունն է, իմ ընկերն ու ընտանիքի անդամն է»։

Հայկոյի ֆենոմենը իր անկեղծությունն էր ու հոգուց բխած երաժշտությունը։ Հայկոն ուներ իր տեսակը, իր երաժշտական գույնը, որը կորցրել ենք։ Նա միակն էր, որ չփոխվեց, չգնաց աջ, ձախ։ Գումարի դիմաց ոչինչ չարեց։ Ստեծագործելուց էլ երբեք չփորձեց ինքնահաստատվել։ Այս բնութագրումը «Կարեն-Սեւակ» բենդի տղաներինն էր։

Իսկ Արամեն երգեց «Ես քեզ սիրահարվել եմ»։ Հետո մեզ պատմեց, որ այդ երգի համար մի փոքր «պայքարել» է, որ ինքը երգի։

«Երբ եկա Երեւան, առաջինը ծանոթացա Հայկոյի ու Հրաչ Քեշիշյանի հետ։ Հետո իմ բոլոր ծանոթյունները եղան Հայկոյի խորհրդով, թե ով կարող էր ինձ համար երգ գրել, տեսահոլովակ նկարել եւ իմ ստեղծագործական ուղին հարթել»։

Արդեն համերգին մի քանի րոպե էր մնացել, հաջողվեց զրուցել Գարիկ Մարտիրոսյանի հետ, ով նաեւ համերգի հանդիսավարներից էր։

 

«ՈւՀԱ-ի թիմի համար երաժիշտներ էինք ընտրում, ովքեր պետք է գործիքավորեին մեր երգերը։ Հայկոն սկսնակ երաժիշտ էր։ Եկել էր ու չգիտեինք՝ ինչ հարցեր տանք։ Տղաներից մեկը ասաց․ «Ջազ նվագու՞մ ես»: Դե, մտածում էինք, որ ջազ նվագի, ուրեմն լավ է։ Ու Հայկոն նվագեց։ Ու նա դարձավ մեր թիմի անդամը ու մեր ՈՒՀԱ–ի թիմի կյանքում նրա դերը շատ մեծ է։ Նրա ճաշակը, ձեռքը, մտածելակեպը, մոտեցումները, ամեն ինչը։ Որ երկրում Հայկոյին հանդիպում էինք, կարծես ինքը հումորիստ լիներ, իսկ մենք՝ ոչ։ Նա ժպիտ էր ու տրամադրություն»։

Համերգը կազմակերպել էր «Հայկո Հակոբյան մշակութային հիմնադրամ»-ը: Կուլիսներում ամենանհանգիստը թերեւս Հրաչ Քեշիշյանն էր։

 

   «Այսօր պարզապես երաժշտական տոն է լինելու, ոչ թե հիշատակի երեկո։ Այս համերգն իր նման է լինելու, ու ինչ որ արել ենք, հաստատ իրեն դուր է գալու։ Այսօր բոլորը ստեղծելու են Հայկոյի երաժշտությունը»։

Բեմում Հայկոյի ձայնագրման ստուդիայի պատկերն էր։ Այս ստուդիայում շատ-շատերն են ձայնագրվել ու հենց այդ աշխատանքային պրոցեսն էին ստացել։ Բայց այս անգամ ձայնագրման վահանակի մոտ ինքը չէր, այլ իր ձայնը, մեծադիր ժպտացող լուսանկարը։ Արտիստները երգում էին իր սիրելի Երեւանի մասին։ Հերթը զուգերգերինն էր, ու կրկին Հայկոյի հետ։ Մեծ էկրանից Հայկոն հաճախ բեմում էր, ընկերների կողքին՝ իր կատարումներով, հարցազրույցներից մեջբերումներով, մեկնաբանություններով։ Նրա «Ամենա» երգը կատարեց Սոսո Պավլիաշվիլին՝ ռուսերեն լեզվով։

   Երեկոյի թերեւս ամենահուզիչ պահերից էր Հայկոյի որդու՝ Արմանի մասնակցությամբ տեսանյութը։ Նկարահանվել էր Հայկոյի հայտնի տեսանյութ-պատգամի շարունակությունը։

«Պապ, ես դեռ շատ բան ունեմ քեզանից սովորելու, ուզում եմ քեզ պես երազել, սիրել մարդկանց։ Ես կարոտում եմ քեզ, պապ»։

Թվում էր, թե համերգն ավարտվեց՝ անջատվեցին բեմի լույսերն ու հայտնվեց Հայկոյի հոլոգրաֆիկ պատկերը, կատարելով «Վերեւ» երգը։

 

Աղբյուրը՝ bravo.am

Այս թեմայով Ուղղակի ապշել կարելի է. Հայկոյի եւ Անահիտի որդին հոլիվուդյան աստղի է նմանվում Ես նման հայրենիք չեմ ճանաչում. Վարդան Զադոյան «Ժողովուրդ». Սպիտակցի Հայկոյի որդու կալանավորումը կանգնել է իրավապահ համակարգի կոկորդին Հայկոյին լխճելու համար 5-6 տղամարդով ինձ գրկեցին ու գցեցին մագճակալի մեջ. ՆԱՐԻՆԵ ՈՍԿԱՆՅԱՆ Սպիտակցի Հայկոն Երևանում ակումբ է բացել