«ԿԱ ՄԻԱՅՆ ՄԵԿ ՎՏԱՆԳ՝ ԱԼԻԵՎԻ ՎԵՐՋԻՆ ԱՐԿԱԾԱԽՆԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ»

«ԿԱ ՄԻԱՅՆ ՄԵԿ ՎՏԱՆԳ՝ ԱԼԻԵՎԻ ՎԵՐՋԻՆ ԱՐԿԱԾԱԽՆԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ»

Ադրբեջանի նավթային ճգնաժամի առաջ բերած քաոսային իրավիճակը շարունակում է գնալով միայն խորանալ: Եվ, որ այս վիճակն ազդելու է նաեւ Ղարաբաղի վրա, շատ է խոսվում: Սրան զուգահեռ՝ Իրանի դեմ սահմանված պատժամիջոցները չեղյալ համարվեցին, ինչն էլ իր հերթին, թեւեւս, իր որոշակի ազդեցությունը կունենա հարավկովկասյան տարածաշրջանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի հետ Իրանի հարաբերությունների, եւ չի բացառվում, որ էլի նաեւ Ղարաբաղի վրա: Այսպիսով՝ այս ամենն ի՞նչ են խոստանում ԼՂՀ հիմնախնդրի կարգավորման հարցին: «Իրավունքի» հետ զրույցում` հարցի վերաբերյալ իրենց տեսակետներով կիսվեցին հայաստանյան որոշ վերլուծաբաններ:

Ադրբեջանի նավթային ճգնաժամի առաջ բերած քաոսային իրավիճակը շարունակում է գնալով միայն խորանալ:Եվ, որ այս վիճակն ազդելու է նաեւ Ղարաբաղի վրա, շատ է խոսվում: Սրան զուգահեռ՝ Իրանի դեմ սահմանված պատժամիջոցները չեղյալ համարվեցին, ինչն էլ իր հերթին, թեւեւս, իր որոշակի ազդեցությունը կունենա հարավկովկասյան տարածաշրջանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի հետ Իրանի հարաբերությունների, եւ չի բացառվում, որ էլի նաեւ Ղարաբաղի վրա: Այսպիսով՝ այս ամենն ի՞նչ են խոստանում ԼՂՀ հիմնախնդրի կարգավորման հարցին: «Իրավունքի» հետ զրույցում` հարցի վերաբերյալ իրենց տեսակետներով կիսվեցին հայաստանյան որոշ վերլուծաբաններ:Քաղաքագետ ԱՐԱ ՊԱՊՅԱՆԸ նշեց, որ Ադրբեջանի տնտեսության վատթարացումն անվտանագության տեսանկյունից կարող է նախ էական ազդեցություն ունենալ Հայաստանի վրա, քանի որ որոշ չափով կրճատվում է Բաքվի հնարավորությունները` դրսում հակահայկական քարոզչություն իրականացնելու եւ նոր զինատեսակներ գնելու հարցում. «Այսօր Ադրբեջանում բավականին անկայուն իրավիճակ է, ամենուրեք մեծ ցույցեր են: Իրանի պարագայում` Հայաստանի համար ստեղծվում են տնտեսական մեծ հնարավորություններ: Սակայն այլ հարց է, թե Հայաստանն ինչպե՞ս կկարողանա օգտվել այդ հնարավորություններից: Այս ամենը, իհարկե, նաեւ ԼՂՀ հիմնախնդրի կարգավորման հարցում կունենա որոշակի ազդեցություն: Եթե Իրանը քաղաքականապես եւ տնտեսապես նոր հնարավորություններ է ձեռք բերում, հետեւաբար նրա ազդեցությունը Հարավային Կովկասում մեծանում է: Իսկ Ադրբեջանի ֆինանսական անկայունությունը կբերի նրան, որ կնվազեն նրա բոլոր  հնարավորությունները, ինչը մեզ համար շահավետ է»:

Քաղաքագետ ԱՐԱ ՊԱՊՅԱՆԸ նշեց, որ Ադրբեջանի տնտեսության վատթարացումն անվտանագության տեսանկյունից կարող է նախ էական ազդեցություն ունենալ Հայաստանի վրա, քանի որ որոշ չափով կրճատվում է Բաքվի հնարավորությունները` դրսում հակահայկական քարոզչություն իրականացնելու եւ նոր զինատեսակներ գնելու հարցում. «Այսօր Ադրբեջանում բավականին անկայուն իրավիճակ է, ամենուրեք մեծ ցույցեր են: Իրանի պարագայում` Հայաստանի համար ստեղծվում են տնտեսական մեծ հնարավորություններ: Սակայն այլ հարց է, թե Հայաստանն ինչպե՞ս կկարողանա օգտվել այդ հնարավորություններից: Այս ամենը, իհարկե, նաեւ ԼՂՀ հիմնախնդրի կարգավորման հարցում կունենա որոշակի ազդեցություն: Եթե Իրանը քաղաքականապես եւ տնտեսապես նոր հնարավորություններ է ձեռք բերում, հետեւաբար նրա ազդեցությունը Հարավային Կովկասում մեծանում է: Իսկ Ադրբեջանի ֆինանսական անկայունությունը կբերի նրան, որ կնվազեն նրա բոլոր  հնարավորությունները, ինչը մեզ համար շահավետ է»:
Իրանագետ ՎԱՐԴԱՆ ՈՍԿԱՆՅԱՆԻ խոսքով` Իրանում եւ Ադրբեջանում ընթացող գործընթացները Հայաստանի համար ստեղծել են բարենպաստ պայմաններ. «Հայաստանի համար թշնամի երկիրը մատնվել է տնտեսական ճգնաժամի, իսկ բարեկամ երկիրը դուրս է գալիս միջազգային մեկուսացումից: Այս համատեքստում Հայաստանի համար ստեղծվել է լրացուցիչ հնարավորություններ` սանձել թշնամական Ադրբեջանին եւ հարաբերությունները խորացնել հարեւան Իրանի հետ: Ըստ էության՝ այս իրավիճակը կբերի նաեւ տարածաշրջանում մեր դիրքերի ամրապնդմանը, քանի որ Հայաստանն այն երկիրն է, որը Իրանի դեմ պատժամիջոցների երկար տարիների ընթացքում մշտապես եղել է բարեկամական երկիր: Մինչդեռ Ադրբեջանը եղել է հակաիրանականության ամենակտիվ կենտրոններից մեկը: Եթե այս ամենը դիտարկենք Արցախի հակամարտության լուծման համատեքստում, ապա բնական է, որ Հայաստանի դիրքերի ամրապնդումը միայն դրական ազդեցություն է թողնելու այդ գործընթացի վրա: Այստեղ կա միայն մեկ վտանգ, որը կարող է լինել Ադրբեջանի բռնապետի վերջին արկածախնդրությունը` հրահրել պատերազմ: Սակայն այս դեպքում էլ, կարծում եմ, որ Ադրբեջանը ժամանակ չի ունենա զբաղվելու պատերազմով, քանի որ իր երկրի ներսում իրավիճակը շատ պայթյունավտանգ է, Հայաստանն ունի այդ իրավիճակի վրա ազդելու որոշակի գործիք, որը մինչ օրս չի կիրառել»:Իրանագետ ՎԱՐԴԱՆ ՈՍԿԱՆՅԱՆԻ խոսքով` Իրանում եւ Ադրբեջանում ընթացող գործընթացները Հայաստանի համար ստեղծել են բարենպաստ պայմաններ. «Հայաստանի համար թշնամի երկիրը մատնվել է տնտեսական ճգնաժամի, իսկ բարեկամ երկիրը դուրս է գալիս միջազգային մեկուսացումից: Այս համատեքստում Հայաստանի համար ստեղծվել է լրացուցիչ հնարավորություններ` սանձել թշնամական Ադրբեջանին եւ հարաբերությունները խորացնել հարեւան Իրանի հետ: Ըստ էության՝ այս իրավիճակը կբերի նաեւ տարածաշրջանում մեր դիրքերի ամրապնդմանը, քանի որ Հայաստանն այն երկիրն է, որը Իրանի դեմ պատժամիջոցների երկար տարիների ընթացքում մշտապես եղել է բարեկամական երկիր: Մինչդեռ Ադրբեջանը եղել է հակաիրանականության ամենակտիվ կենտրոններից մեկը: Եթե այս ամենը դիտարկենք Արցախի հակամարտության լուծման համատեքստում, ապա բնական է, որ Հայաստանի դիրքերի ամրապնդումը միայն դրական ազդեցություն է թողնելու այդ գործընթացի վրա: Այստեղ կա միայն մեկ վտանգ, որը կարող է լինել Ադրբեջանի բռնապետի վերջին արկածախնդրությունը` հրահրել պատերազմ: Սակայն այս դեպքում էլ, կարծում եմ, որ Ադրբեջանը ժամանակ չի ունենա զբաղվելու պատերազմով, քանի որ իր երկրի ներսում իրավիճակը շատ պայթյունավտանգ է, Հայաստանն ունի այդ իրավիճակի վրա ազդելու որոշակի գործիք, որը մինչ օրս չի կիրառել»:
Ադրբեջանագետ ՍԱՐԳԻՍ ԱՍԱՏՐՅԱՆԸ խնդրին մոտեցավ մի փոքր այլ կողմից. «Խորհրդային Միության փլուզումից հետո շատ երկրներ տնտեսապես դեռեւս չեն կայացել: Ինչը վերաբերում է նաեւ Հայաստանին եւ Ադրբեջանին, եւ ներկայիս գործընթացները ցույց տվեցին, որ նավթային տնտեսություն կառուցելն այս դարում այլեւս շահավետ չէ: Իրանի դեմ պատժամիջոցների վերացումով, փաստորեն, խաղադաշտ է մտնում ավելի հզոր խաղացող, որը կարող է Ադրբեջանին հակառակորդ լինել: Այս ամենը մեզ այնքանով է ձեռնտու, որ Իրանը մեզ համար բարեկամական երկիր է եւ նրա հզորացումը դրական է մեզ համար: Իմ կարծիքով՝ այստեղ ամեն ինչ կախված է Հայաստանից, թե ինչպիսի մարտավարություն կմշակի եւ ինչպես կօգտվի ստեղծված իրավիճակից: Սա արդեն բարդ հարց է, որի պատասխանը կտա միայն ժամանակը»:Ադրբեջանագետ ՍԱՐԳԻՍ ԱՍԱՏՐՅԱՆԸ խնդրին մոտեցավ մի փոքր այլ կողմից. «Խորհրդային Միության փլուզումից հետո շատ երկրներ տնտեսապես դեռեւս չեն կայացել: Ինչը վերաբերում է նաեւ Հայաստանին եւ Ադրբեջանին, եւ ներկայիս գործընթացները ցույց տվեցին, որ նավթային տնտեսություն կառուցելն այս դարում այլեւս շահավետ չէ: Իրանի դեմ պատժամիջոցների վերացումով, փաստորեն, խաղադաշտ է մտնում ավելի հզոր խաղացող, որը կարող է Ադրբեջանին հակառակորդ լինել: Այս ամենը մեզ այնքանով է ձեռնտու, որ Իրանը մեզ համար բարեկամական երկիր է եւ նրա հզորացումը դրական է մեզ համար: Իմ կարծիքով՝ այստեղ ամեն ինչ կախված է Հայաստանից, թե ինչպիսի մարտավարություն կմշակի եւ ինչպես կօգտվի ստեղծված իրավիճակից: Սա արդեն բարդ հարց է, որի պատասխանը կտա միայն ժամանակը»:
ԶՎԱՐԹ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ