ՈՒՄ ՁԵՌՔՈՒՄ Է ԳՏՆՎՈՒՄ ԸՆԴԴԻՄՈՒԹՅԱՆ ԲԱՆԱԼԻՆ

ՈՒՄ ՁԵՌՔՈՒՄ Է ԳՏՆՎՈՒՄ ԸՆԴԴԻՄՈՒԹՅԱՆ ԲԱՆԱԼԻՆ

Ցնծա հայ ժողովուրդ, վերջապես արժանացար գերագույն բախտի` ծանոթանալու այն հարցազրույցին, որը Ռոբերտ Քոչարյանը տվել է գերմանական Դոյչե Վելլե (Deutsche Welle, DW) հեռուստառադիոընկերությանը: Նա այդ հարցազրույցում ասել է, որ Արցախյան խնդրի կարգավորման բանալին գտնվում է. «Բաքվում, Ստեփանակերտում եւ Երեւանում»: Դա ամբողջ հարցազրույցի թերեւս  միակ «դուզ խոսքն» է, իսկ մնացյալը, ինչպես կասեր արցախցին` «լոխ սոթ ա»

ՔՈՉԱՐՅԱՆԸ ՄԵՂԱԴՐԱՆՔՆԵՐ Է ՀՆՉԵՑՆՈՒՄ

Հարցազրույցի մի պատկառելի հատված նվիրված է Արցախի խնդրին, սակայն այդ հարցի շուրջ գործող իշխանության հասցեին մեղադրական ակնարկներ է անում այն մարդը, ով Վարդան Օսկանյանի հետ միասին պատրաստվում էր Մեղրի հանձնել...
Ինչեւէ, անդրադառնանք նրա ասելիքին: Ահավասիկ. «Ի՞նչ կապ ունեն այստեղ միջնորդները, եթե հակամարտության կողմերը կամ կողմերից մեկը բավարար չափով չի գիտակցում կրակի դադարեցման ռեժիմի պահպանման անհրաժեշտությունը»: Եվ ո՞վ է ասում «կողմերը չեն գիտակցում»` ոչ թե ինչ-որ օտարերկրացի, այլ 10 տարի Հայաստանը ղեկավարած անձը, որը մինչ այդ էլ, տարիներ շարունակ ղեկավարում էր Արցախը: Փոքր-ինչ տարօրինակ չի՞ հնչում: Եվս մեկ մեջբերում, որ մեղադրական երկիմաստություն է պարունակում. «Ցավոք, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումները չեն ուղեկցվում շփման գոտում լարվածության թուլացմամբ: Միեւնույն ժամանակ, կարծում եմ` երբ կողմերից մեկը մտածում է` եթե սա (նախագահների հանդիպումները,- խմբ.) խնդրի լիարժեք կարգավորման ճանապարհ չէ, այլ ուղղակի ինչ-որ ֆոն է ծառայելու, որպեսզի քիչ կրակեն, ապա հաստատ ավելի շատ են կրակելու: Նաեւ առավել քան համոզված կարող եմ ասել, որ եթե պատասխան գործողությունների մասին հայկական կողմի հայտարարություններն ընդամենը խոսքեր մնան` հաստատ ավելի շատ կկրակեն»:

Սա բավականին թափանցիկ ակնարկ է, իբր մեր բանակը ռեալ պատժիչ գործողություններ չի իրականացնում: Ճիշտ է, մեկնաբանելով Քոչարյանի այդ խոսքը, ՀՀԿ մամլո խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը նրան ստախոս չանվանեց, սակայն նշեց, որ նախկին նախագահը բավարար չափով  տեղեկատվությանը չի տիրապետում:
Արտաքին քաղաքականությանը վերաբերող մյուս դրույթը Քոչարյանի կողմից Հայաստանի` ԵՏՄ մտնելու քննադատությունն է: Մասնավորապես. «Փչացրե՞ց արդյոք այս ամենը Հայաստանի հարաբերությունները ԵՄ-ի հետ: Ես կարծում եմ` հարաբերությունների ինչ-որ մի ծավալ մենք միեւնույնն է ունենալու ենք: Կրճատված, ոչ լիարժեք, բայց ունենալու ենք անպայման: Սակայն մենք դեռ երկար ենք զգալու այն վնասը, որ հասցվել է Հայաստանի հեղինակությանը մեկ օրում կատարված` եվրոպացիների եւ հայ հասարակության համար բոլորովին անսպասելի կտրուկ շրջադարձի արդյունքում»: Անշուշտ, Քոչարյանը լավ էլ գիտի, որ ԵՏՄ մտնելու որոշումը ոչ թե մեկ օրում է կայացվել, այլ բավականին երկարատեւ գործընթացով է անցել, բայց, այնուամենայնիվ, նա կիրառում է նույն բառապաշարը եւ նույն բանաձեւերը, որոնք բնորոշ են մոլեռանդ արեւմտամետ ընդդիմադիրներին:
Համ էլ հետաքրքիր է հետեւյալ հանգամանքը` այս աշնանը իր հարցազրույցները Ռոբերտ Սեդրակիչը տվել է ոչ թե հայկական լրատվամիջոցների, այլ առաջինը` ամերիկյան «Ազատություն» ռադիոկայանին, երկրորդը` գերմանական «Դոյչե Վելլեին»: Այնպես չէ, որ ուրիշ խոսելու տեղ չուներ, ցանկացած հայկական ԶԼՄ` լինի դա կայք, թերթ, ռադիոկայան կամ հեռուստատեսություն, Քոչարյանին չէր մերժի` ունենալու արտահայտվելու եւ իր ասելիքը տեղ հասցնելու հարցում: Հետեւաբար, միակ բանը, որ կարելի է եզրակացնել` Ռոբերտ Քոչարյանի ասելիքի հիմնական հասցեատերը  ոչ թե մեր հանրությունն է, այլ հենց Արեւմուտքը: Եվ նա ոչ պակաս արեւմտամետ է, քան ասենք Զարուհի Փոստանջյանը, որը հրապարակավ ցանկություն հայտնեց դեւ դառնալ եւ խժռել իշխանություններին:

ՃԱՆԱՊԱՐՀ ԴԵՊԻ «ՇԱՐՔԱՅԻՆ ԸՆԴԴԻՄԱԴԻՐԻ» ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿ

Բնականաբար, Քոչարյանը Քոչարյան չէր լինի, եթե կրկին չանդրադառնար սահմանադրական բարեփոխումներին դեմ լինելու իր դիրքորոշմանը. «Խոսքն այն մասին է, որ ստեղծվում է մի Սահմանադրություն, որով սահմանադրորեն երաշխավորվում է որեւէ մեկ կուսակցության խորհրդարանական մեծամասնությունը: Դա մի բան է, որ չունի կիրառման փորձ, գոնե` զարգացած ժողովրդավարությամբ երկրներում: Եվ ես կարծում եմ, որ այստեղ թաքնված շատ մեծ ռիսկեր կան: Այնպիսի զգացողություն ունեմ, որ մի նոր «ղեկավարող, առաջնորդող» ուժի ստեղծման փորձ է արվում: Ինչի՞ դա կհանգեցնի: Մեր սեփական փորձը դա բավականին լավ ցույց է տվել: Ըստ էության, սահմանադրորեն ամրագրվում է, որ ընտրությունների արդյունքում որեւէ կուսակցություն անպայման պիտի լինի պառլամենտական մեծամասնություն, ու այդպիսով ընդհանրապես իմաստազրկվում է պառլամենտարիզմի էությունը: Խորհրդարանական հանրապետության առավելությունը հենց այն է, որ խորհրդարանում կարող են ներկայացված լինել բազմաթիվ կուսակցություններ, պայմանավորվել, գտնել առավել հրատապ խնդիրների ինչ-որ փոխզիջումային լուծումներ: Հիմա սահմանադրական փոփոխությունների դրդապատճառն ու բացատրությունն այնպիսին է, որ իբր նախագահական իշխանությունը կենտրոնացված է, եւ պետք է այն ապակենտրոնացնել: Բայց սա ոչ թե ապակենտրոնացում է, այլ կենտրոնացում մեկ կուսակցության շրջանակում»: Տվյալ դեպքում, էքս-նախագահը, ի տարբերություն Զրադաշտի, ոչ թե խոսեց, այլ ստախոսեց: Նա, բնականաբար, շատ լավ գիտի, որ ԱԺ ընտրությունների երկրորդ փուլ նոր Սահմանադրությամբ նախատեսված է միայն այն դեպքում, եթե առաջին փուլից հետո սպառված են լինում կոալիցիա կազմելու բոլոր հնարավորությունները: Սակայն Քոչարյանը գերադասեց խոսել այն նույն քարոզչական կլիշեներով, որոնք կիրառվում են Լյովիկ Զուրաբյանի կամ Զարուհի Փոստանջյանի կողմից:
Ի՞նչ է ստացվում` Քոչարյանը ոտից գլուխ ընդդիմադիր է: Եթե ընդդիմության մի մասը կողմ է Սերժ Սարգսյանի արտաքին քաղաքականությանը, բայց դեմ է ներքինին, մյուս մասը ընդհակառակը` ներքինի հետ հիմնականում համաձայն է, բայց դեմ է արտաքինին, ապա Ռոբերտ Սեդրակիչը դեմ է ե՛ւ ներքին, ե՛ւ արտաքին քաղաքականությանը: Սկզբունքորեն նրա մոտեցումները ոչնչով չեն տարբերվում Զարուհի Փոստանջյանի մոտեցումներից: Պարզապես, նա չունի Փոստանջյանի լաչառությունը եւ օժտված է անհամեմատ ավելի մեծ ռեսուրսներով, քան Փոստանջյանը: Ժամանակին ինքը` Քոչարյանը, հայտարարել էր, որ եթե ԼՏՊ-ն դուրս գա հրապարակ, ապա նախկին նախագահից կդառնա «շարքային ընդդիմադիր գործիչ», եւ հիմա ինքը` Քոչարյանը շարքային ընդդիմադիր դառնալու ճանապարհին է: Իսկ ինչ վերաբերում է Զարուհի Փոստանջյանի երազած դեւին, որը պետք է խժռի իշխանությանը եւ արյունահեղության հասցնի, ապա իր ռեսուրսներով եւ ոչնչի առջեւ կանգ չառնելու բնավորությամբ, «դեւի» ավելի հարմար թեկնածու, քան Ռոբերտ Սեդրակիչը, երեւի թե դժվար կլինի գտնել:
Իսկ ինչու Քոչարյանը հայտնվեց ամբողջովին ընդդիմադիր դաշտում` փաստացի իր ձեռքը վերցնելով հայոց ընդդիմության բանալին: Այն պարզ պատճառով, որ նոր Սահմանադրությամբ հողը նրա ոտքերի տակից գնում է, նրա շանսերը` վերադառնալու իշխանության, զրոյանում են, քանզի ուղղակի նախագահական ընտրություններ այլեւս չեն լինելու: Եվ եթե 2013-ին Րաֆֆի Հովհաննիսյանի պես կամազուրկ թույլիկը, կամ, ինչպես կասեին ռուսները, «չմոն», կարողացավ քվեների գրեթե 40 տոկոս ստանալ, ապա Քոչարյանի հնարավորությունները եւ կամային հատկություններն անհամեմատ մեծ են: Եվ Նոստրադամուս լինել պետք չէ` կանխատեսելու համար` Քոչարյանի մասնակցությամբ նախագահական ընտրությունները անխուսափելիորեն կվերածվեին բախումների, քաղաքացիական պատերազմի աստիճանի բախումների:
Իսկ ինչ վերաբերում է այլ արմատական ընդդիմադիրներին, ապա «Նոր  Հայաստանի» «փրկչիստները» ուր գնում են, կարողանում են ընդամենը մեկուկես ցուցարար հավաքել, թեեւ այդ ակցիաներին շատ ակտիվ մասնակցում է «դեւասեր», իսկ ավելի ստույգ` դիվահար Զարուհի Փոստանջյանը: Դե, ԼՏՊ-ի ճամբարը թեեւ ավելի շատ մարդ կարողանում է հավաքել, քան «փրկչիստները», սակայն հրապարակային դաշտում հիմնականում հանդես է գալիս քրոնիկական Ձախորդ Փանոս Լյովիկ Զուրաբյանի դեմքով: Բնականաբար, գերագույն դաժանություն կլինի ընթերցողի հանդեպ նրան զրկել Լյովիկ Զուրաբյանի խոսքից զվարճալի մեջբերումով. «Եթե դուք առանց ցնցումների իշխանափոխություն եք ուզում, ձեր անելիքը շատ պարզ է: Դրա համար պետք է հրաժարվել սահմանադրական հանրաքվեի կեղծման ծրագրից, երեք ամսվա ընթացքում նախապատրաստել ընտրական համակարգը` ազատ եւ արդար ընտրությունների համար, իսկ այդ ժամանակաշրջանի ավարտից հետո անցկացնել նոր նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրություններ` իշխանության եւ ընդդիմության միջեւ համաձայնեցված ժամանակացույցով: Այդպես կբացվի ճանապարհը դեպի տնտեսության ապամենաշնորհացում եւ զարգացում, արդարություն եւ օրենքի գերակայություն: Իսկ մնացյալը, այդ թվում` այս փաստաթղթի քննարկումը, որը այլ բան չէ, քան երկրի կապիտուլյացիայի եւ մահախոսականի բյուջե, որեւէ իմաստ չունի: Նման փաստաթղթերով երկիր չես բարձրացնի: Երկրին պետք են նոր մարդիկ, նոր գաղափարներ եւ ժողովրդավարություն»:
Ի՞նչ նոր մարդկանց մասին է նա խոսում: Ախր, նրա ՀՀՇ-ՀԱԿ-ը, որը ԼՏՊ-ի իսկ բնորոշմամբ վերածվել էր «գեղի կլուբի», նույն առաջնորդ Լեւոն Ակոպիչով հանդերձ, մեղմ ասած, այնքան հեռու է նոր լինելուց, որ կողքը գտնվելով` կարելի է նավթալին բույրից ուշաթափ լինել: Չէ՞ որ նույնիսկ  Քոչարյանը չի ուզում իր թիմի մոտակայքում ՀԱԿ տեսնել:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳԱԼԱՋՅԱՆ