ԱՄԵՆ ԿԵՐՊ «ՓՈՂ ԿԼՊԵԼԸ» ՏԱՆՈՒՄ Է ԳԵՐԹԱՆԿԱՑՈՒՄՆԵՐԻ
Տնտեսություն
Նախօրեին Հայաստանի պաշտոնական վիճակագրությունը ներկայացրեց Հայաստանում մայիսի դրությամբ գնաճի պատկերը: Ներկայացվել է անցած տարվա մայիսի համեմատ 4.3 տոկոս ընդհանուր գնաճ, որը, միգուցեեւ, տեղավորվում է սահմանված ցուցանիշների շրջանակներում, թեեւ, մեղմ ասած, չի համապատասխանում համաշխարհային իրողություններին: Բայց, դրանով հանդերձ անգամ, պատկերը շատ ավելի մռայլ է:
Իհարկե, 4.3 տոկոսն էլ լուրջ ցուցանիշ է: Նշենք միայն, որ անցած դեկտեմբերի համեմատ մայիսին գնաճը 2.8 տոկոս է, որը վերջին տասնամյակում, չհաշված 2021 եւ 2022թ. ճգնաժամային փուլերը, ամենաբարձր ցուցանիշն է (Գրաֆիկում): Բայց դա էլ դեռ մի կողմ:
Այն, որ Հայաստանի բնակչության համար սպառումների հիմնական մասնաբաժինը եղել եւ մնում է սննդամթերքը, հայտնի փաստ է: Եվ ահա, 4.3 տոկոս գնաճի պարագայում, վիճակագիրները ներկայացրել են «սննդամթերք եւ ոչ ալկոհոլային խմիչք» ապրանքային մեծ խմբով 7.4 տոկոս թանկացում: Ակնհայտորեն խուսափել առանձին սննդամթերքի գծով թանկացումների ցուցանիշն առանձին ներկայացնելուց, բայց հաշվի առնելով, որ ոչ ալկոհոլային խմիչքների գծով գնաճը նկատելիորեն ավելի ցածր է, նշանակում է, որ սննդամթերքի թանկացումը շատ ավելի լուրջ է`գրեթե համադրելի ընդհանուր գնաճի կրկնապատիկին: Առաջ ընկնելով` նշենք, որ հաշվի առելով փաստը, որ ապրիլի դրությամբ վիճակագիրները ներկայացրել են միջին աշխատավարձերի 4.3 տոկոս աճ, եւ մայիսին դա հազիվ թե էապես փոխված լինի, ապա կստանանք, որ գոնե պաշտոնական տվյալներով, Հայաստանի բնակչության սոցիալական վիճակը չի փոխվել: Բայց այդքան էլ այդպես չէ: Կրկնենք, բնակչության հիմնական մասի մոտ սպառման առյուծի բաժինը սննդամթերքինն է: Այսինքն, ունենալով եկամուտների զրոյական աճ, ստիպված են եղել 4 տոկոսով ավել ծախսել սննդի վրա, որը նշանակում է սոցիալական վիճակի էական վատթարացում:
Սակայն իրականում վիճակը շատ ավելի վատ է, հաշվի առնելով, որ սննդամթերք ասվածն էլ իր հերթին է հարաբերական հասկացություն: Նկատի ունենք, որ «սեւ իկրան» կթանկանա, թե` ոչ, մարդկանց հիմնական մասի համար էական չէ: Բայց կան մի շարք ապրանքատեսակներ, որոնց թանկացումը կատաստրոֆիկ կարող է լինել: Դրանց թվում` ալյուրը թանկացել է մոտ 7 տոկոսով, որը թեեւ մակարոնեղենի եւ հացի վրա ունեցել է թանկացման կրկնակի պակաս էֆեկտ, սակայն դա եղած մնացորդների հաշվին է: Իրականում, հացի էական թանկացում դեռ լինելու է: Կարագը թանկացել է մոտ 13 տոկոսով, բուսական յուղինը` մոտ 15: «Ձուկ եւ ծովամթերք» ապրանքախմբում թանկացումը 20.2 տոկոս է: Բանջարեղենը թանկացել է 29 տոկոսով, այն դեպքում, երբ անցած մայիսին թանկացումը 4 տոկոս էր, նախանցած մայիսին էլ կար մոտ 22 տոկոս գնանկում: Իսկ ահա այս ապրանքախմբում կաղամբը թանկացել է մոտ 55 տոկոսով, լոլիկ-վարունգը համապատասխանաբար մոտ 23 ու 13, սմբուկը` մոտ 28, կանաչ լոբին` մոտ 21 տոկոսով: Վերջապես. հիմնական սննդատեսակներից մեկը` կարտոֆիլը թանկացել է մոտ 75 տոկոսով: Մրգերը թանկացել են մոտ 13 տոկոսով, եւ այսպես շարունակ: Որոշ ապրանքախմբերում թեեւ կան հարաբերական փոքր թանկացումներ, կա նույնիսկ գնաճ, սակայն ընդհանուր վիճակը սա է` բնակչության համար հիմնական հանդիսացող սննդամթերքը թանկացել է 2-3 անգամ ավելի շատ, քան ընդհանուր սննդամթերքի գներն են: Ուրեմն, կարելի է նաեւ կռահել, թե այս ամենն իրականում ինչ սոցիալական հետեւանքների են բերել:
Իրականում այս պատկերը հայաստանյան տնտեսության իրական վիճակի արտացոլումն է: Մեկ պարզ օրինակ. նախօրեին ֆինանսների նախարարի աթոռին նստող ոմն Վահե Հովհաննիսյան հայտարարեց, որ ՀՀ պետական պարտքի սպասարկման ծախսերը 2024թ. կազմել են մոտ 1 միլիարդ դոլար: Մի կողմ թողնելով, որ Նիկոլը, ըստ սույն Հովհաննիսյանի, ՀՀ կառավարության պարտքի ընդհանուր ծավալն անցած տարվա դրությամբ հասցրել է 12 միլիարդ 338 միլիոն դոլարի, կենտրոնանաք միայն այդ 1 միլիարդ «տոկոս փակելու» վրա: Դա Հայաստանի համար լուրջ մեծություն է: Այսինքն, միայն «տոկոս փակելու», ու դրանից զատ` իշխող խունտային եւ մանկլավիկներին կերակրելու համար երկիրը հսկայական փողեր է վճարում: Ու ստիպված են այդ ամենը «քերել» շարքային քաղաքացիներից: Այստեղից արդեն հասել են այնպիսի հարկային մակարդակի, որ անգամ սովորական առեւտուր անող խանութներն են հազարներով փակվում: Արդյունաբերությունը ողջ տարի երկնիշ թվերով է նվազում: Հետո ի՞նչ կլինի: Խունտայի համար`«հետո, թեկուզեւ ջրհեղեղ»: