Արեւմտամետ եւ ռուսամետ ընտրողների քանակը փոփոխվել է. Արմեն Բադալյան

Գյումրիում եւ Փարաքարում կայացած ավագանու ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ «Իրավունք»-ը զրուցել է քաղտեխնոլոգ ԱՐՄԵՆ ԲԱԴԱԼՅԱՆԻ հետ:

— Քաղաքական ի՞նչ նոր զարգացումների կարելի է սպասել Գյումրիում կայացած ընտրություններից հետո:

— Սկսենք նրանից, որ ընտրությունները տեղի են ունեցել ոչ միայն Գյումրիում, այլ նաեւ այլ տարածաշրջաններում, մասնավորապես՝ Փարաքարում, եւ դա շատ կարեւոր է, որ մենք միասնական կերպով վերլուծենք ընդհանուր օրինաչափությունները, որոնք ցույց են տալիս, թե ինչպիսի փոփոխություններ են տեղի ունեցել ՀՀ տարբեր տարածքներում։ Այս համատեքստում ընտրությունների անցկացման ձեւը եւ մեթոդները պետք է համեմատել նախորդ տարիների հետ, որպեսզի հասկանանք, թե ինչպես էին անցնում ընտրությունները՝ մինչեւ 2018 թվականը, եւ ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել այսօր։ Կարեւոր է նաեւ, որ մենք բացահայտենք, թե ինչ է կատարվում այլընտրանքային տարածաշրջաններում, որպեսզի ողջ պատկերացումն ու վերլուծությունը լինի ավելի համապարփակ եւ ճիշտ։

Մարզերում, հատկապես Գյումրիում, առանցքային դերակատարումն ավելի շատ անհատներինն է, քան կուսակցություններինը։ Անհատների դերակատարությունը մեծապես կարեւոր է, քանի որ դա ցույց է տալիս, որ ընտրություններում որոշիչը միայն կուսակցական պատկանելությունը չէ, այլ` հենց անձնական հեղինակությունն ու վստահությունը, որն անհատները ստանում են ընտրողների կողմից։ Անշուշտ, նույնիսկ եթե կուսակցությունը մեծ հեղինակություն ունի, այն հաճախ չի կարողանում հաղթահարել անհատների ուժը, ովքեր իրենց կատարած աշխատանքով եւ անմիջական կապով հասարակության հետ ձեւավորում են վստահություն։

Օրինակ` Վարդան Ղուկասյանը, որը Գյումրիի ավագանու նախնական տվյալներով ստացել է ամենաշատ ձայները, այսինքն՝ երկրորդ տեղում հայտնվել է Հայաստանի Կոմունիստական կուսակցության ներկայացուցիչը, ինչը կարելի է դիտարկել որպես որոշակի տենդենց։ Սակայն դա չի նշանակում, որ Գյումրիում հայ կոմունիստները իրականում ունեն քաղաքական հզորություն կամ մեծ ազդեցություն։ Այստեղ ավելի շուտ պետք է խոսել այն մասին, թե ինչպիսին էր Վարդան Ղուկասյանի անձնական հեղինակությունը՝ կապված իր կատարած աշխատանքների եւ հանրության հետ ունեցած կապի հետ։ Սա ցույց է տալիս, որ անհատների ուժն առավել մեծ է, քան քաղաքական ուժերի մասնակցությունը։

Միաժամանակ, կարելի է օրինակ բերել Սարիկ Մինասյանի՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության հետ կապ ունեցող դեպքը, որտեղ նրա գործունեությունը եւ քաղաքական ընտրությունները չկարողացան դառնալ արդյունավետ՝ հիմնականում բացասական արձագանք ստանալով։ Այս իրողությունը ցույց է տալիս, որ երբ խոսքը վերաբերում է տեղական ընտրություններին, հաճախ ավելի կարեւոր է այն, թե ինչպիսին է ընտրողի պատկերացումը անհատի մասին, քան կուսակցության քաղաքական ուղղությունը։ Ավելին, կուսակցությունը կարող է նույնիսկ բացասական ազդեցություն ունենալ, երբ այն չի համապատասխանում հանրության սպասելիքներին կամ ընտրողի արժեքներին։

— Իսկ Գյումրիում եւ Փարաքարում քվեարկության արդյունքներից ի՞նչ եզրակացման կարելի է գալ:

— Եթե մանրամասնորեն քննարկենք Փարաքարի դեպքը, այստեղ նույնպես ակնհայտ է, որ թեկնածուի անձնական հեղինակությունը եւ նրա հանրային գործունեության գնահատականը մեծ դեր են խաղում ընտրությունների արդյունքներում։ Փարաքարի պարագայում, օրինակ, հնարավոր էր ընտրել ավելի հզոր եւ ազդեցիկ կուսակցություն, ինչպիսիք են Սոցիալ-դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցությունը կամ այլ հարուստ պատմություն եւ լայն աջակցություն ունեցող քաղաքական միավորներ, որոնք իրենց ստատուսով կարող էին նրան ապահովել ավելի մեծ ճանաչում եւ, հետեւաբար, շատ ավելի մեծ թվով ընտրական ձայներ։ Սակայն ընտրական գործընթացները բացահայտում են մի շատ հետաքրքիր եւ կարեւոր իրողություն՝ այն, որ հատկապես մարզերում, որտեղ ընտրողները հաճախ ավելի անմիջական կապ ունեն իրենց թեկնածուների հետ, շատ հաճախ հենց անհատների անձնական հատկանիշներն ու հանրային իմիջը դառնում են որոշիչ գործոն, ոչ թե կուսակցական պատկանելիությունը կամ գաղափարախոսությունը։

Այս երեւույթը ցույց է տալիս, որ, չնայած կուսակցությունների ազդեցությանը, ազգային կամ մարզային մակարդակներում շատ հաճախ հենց թեկնածուի համբավը, կրտսեր քաղաքական գործունեությունը կամ նույնիսկ նրա մարդկային որակները կարող են գերակշռել կուսակցական ծրագրին։ Սա կարեւոր փաստ է, որը պետք է հաշվի առնել, երբ խոսում ենք քաղաքական ընտրությունների մեջ ընտրողների մասին:

Փարաքարի դեպքը, հետեւաբար, մի օրինակ է, որը մեզ սովորեցնում է, որ նույնիսկ երբեմն ուժեղ կուսակցությունը չի կարող ամբողջությամբ վերահսկել ընտրական գործընթացը, քանի որ անհատի հեղինակությունը, իր աշխատանքի արդյունքները ու անձնական ներգործությունն էլ կարող են հանդիսանալ գերակշիռ մաս:

Ինչ վերաբերում է հանրապետական ուժերին, հարցումները ցույց տվեցին, որ արեւմտամետ եւ ռուսամետ ընտրողների քանակը փոփոխվել է՝ առաջացնելով նոր քաղաքական մարտահրավերներ։ Այնուամենայնիվ, փաստորեն, տվյալները չեն համապատասխանում իրականությանը։ Գյումրիում արեւմտամետ գաղափարներն այնպիսի ազդեցություն չունեն, ինչպիսին կարող էին ունենալ այլ տարածաշրջաններում, քանի որ Գյումրիի ընտրողները հիմնականում չեն կողմնորոշվում այս ուղղությամբ։ Այս հանգամանքը կարող է բացատրվել տարբեր սոցիալ-քաղաքական եւ տնտեսական պատճառներով՝ հաշվի առնելով այս քաղաքի առանձնահատկությունները։

Սակայն, չնայած այս բոլոր փոփոխություններին, պետք է նշենք, որ իշխանությունների իրականացրած գործողություններն ու վարչական ռեսուրսները, որոնք օգտագործվել են նախորդ տարիներին, այս անգամ չունեցան նույն ազդեցությունը։ Չնայած փորձեցին կիրառել վարչական ռեսուրսներ՝ ընտրությունների արդյունքների վրա ազդեցություն ունենալու համար, դա, ըստ երեւույթին, չունեցավ այն ազդեցությունը, որի վրա իշխանությունը հույսեր էր կապում։ Հետեւաբար, Գյումրիում չհաջողվեց ձեւավորել միանձնյա իշխանություն, ինչը ցուցադրում է, որ վարչական ռեսուրսները չեն կարող լիարժեք վերահսկել ընտրությունների արդյունքները։

Եթե անդրադառնանք ընդդիմության դերակատարությանը, ապա այստեղ պետք է նշենք, որ ընդդիմադիր ուժերը հաճախ նախընտրական քարոզարշավը նախապատրաստում են անբավարար՝ առանց նախնական մոնիտորինգի ու հարցումների, ինչը կարող է նվազեցնել նրանց հաղթելու շանսերը։ Որպեսզի ընտրություններում հաջողություն գրանցեն, ընդդիմադիր ուժերը պետք է լուրջ մոտենան նախընտրական քարոզարշավին, քանի որ քաղաքական մրցավազքը մասնագիտական մոտեցում է պահանջում։ Եվ միայն այդ պայմաններում հնարավոր կլինի հասնել ցանկալի արդյունքների։

ԴԻԱՆԱ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Այս թեմայով Փաշինյանն արդեն բաց տեքստով ցուցադրում է իր դժգոհություն սեփական թիմից. Արմեն Հովասափյան Արմեն Սարգսյանի օտարերկրյա քաղաքացիության մասին գործի նախաքննությունը շարունակվում է. ՔԿ Ընդդիմադիր ուժերը պետք է լուրջ մոտենան նախընտրական քարոզարշավին. Արմեն Բադալյան Նիկոլ Փաշինյանի մոտ ամեն ի՞նչն է անօրինական Արմեն Մելիքբեկյանը քառամյա ժամկետով ընտրվեց ՈւԵՖԱ-ի գործադիր կոմիտեի անդամի պաշտոնում