Ժամանակն ավարտվեց, Նիկոլը ստիպված է քայլ անել

Իր վեր­ջին հար­ցազ­րույ­ցում Հա­յաս­տա­նում Ռու­սաս­տա­նի դես­պան Սեր­գեյ Կո­պիր­կի­նը, բա­ցի նրա­նից, որ ա­մե­նաու­ղիղ տեքստով, ա­ռանց դի­վա­նա­գի­տա­կան բա­ռա­պա­շա­րի հե­տե­ւից ընկ­նե­լու, ստա­խո­սութ­յան մեջ մե­ղադ­րեց Ա­լեն Սի­մոն­յա­նին, մի քա­նի ու­շագ­րավ փաս­տեր եւս բա­ցա­հայ­տեց, ո­րոնք հե­ռուն տա­նող մտո­րում­նե­րի տե­ղիք են տա­լիս: Հի­շեց­նենք, որ մինչ այդ, Ա­լե­նը, ի թիվս այլ պնդում­նե­րի, նաեւ հայ­տա­րա­րել էր, թե. «Մենք հե­տո մեկ ան­գամ եւս հույս ենք հայտ­նել, որ նրանք մեզ կպաշտ­պա­նեն, հե­տո մեզ նո­րից խա­բե­ցին, եւ, ի վեր­ջո, փոր­ձե­ցին մեզ ներ­քա­շել նոր պա­տե­րազ­մի մեջ ար­դեն Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քում, որ­պես­զի գան ու «փրկեն» Հա­յաս­տա­նը», եւ այս­պես շա­րու­նակ:

ԻՆՉ ՀՈՒՇԵՑ ՌԴ ԴԵՍՊԱՆԸ

­Բայց մինչ Կո­պեր­կի­նի խոս­քին հաս­նե­լը` ա­վե­լորդ ան­գամ մեկ նյո­ւանս նկա­տենք: Այն, որ Ա­լե­նը եւ ոչ միայն նա, այս­պի­սով փոր­ձում են հեր­թա­կան թե­ժա­ցու­մը հա­ղոր­դել հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րին, եւս մեկ ան­գամ հաս­տատ­վեց:  Ընդ ո­րում, երբ այս քայ­լին գնում են Հա­յաս­տա­նի հա­մար ծայ­րա­հեղ վտան­գա­վոր ի­րա­վի­ճա­կում, երբ նույն Ա­լե­նի շեֆ Նի­կոլն ու տար­բեր այլ ՔՊ-ա­կան­ներ խո­սում են լայ­նա­մասշ­տաբ պա­տե­րազ­մի մեծ հա­վա­նա­կա­նութ­յան մա­սին, ար­դեն իսկ ա­ռաջ է քա­շում այն հար­ցը, թե ին­չո՞ւ, ո՞րն է սրանց նպա­տա­կը: Եր­կու պար­զա­գույն ի­րո­ղութ­յուն կա, ո­րից, որ­քան էլ Ա­լենն ի­րեն կո­տո­րի, չենք կա­րող չտես­նել: Ե­թե ըն­դու­նենք, որ ի­րոք կա Ադր­բե­ջա­նի լայ­նա­մասշ­տաբ հար­ձակ­ման վտանգ, ո­րից, դա­տե­լով Նի­կո­լի հիս­տե­րիա­յից, պաշտ­պան­վե­լու քիչ ռե­սուրս­ներ ու­նենք, ա­պա կա­րող է բնա­կան հա­մար­վել, որ անվ­տան­գա­յին ա­ռու­մով սրանք հույ­սը դրել են ար­տա­քին մի­ջամ­տութ­յան վրա: Դա կա­րող է լի­նել ռազ­մա­կան կամ քա­ղա­քա­կան տես­քով: Այս­պես, ե­թե հետ են քաշ­վում ռուս­նե­րից՝ հույ­սը դնե­լով Ա­րեւ­մուտ­քի վրա, ա­պա նախ՝ ռազ­մա­կան ռե­սուրս մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում Ա­րեւ­մուտ­քը պար­զա­պես չու­նի: Իսկ քա­ղա­քա­կան ռե­սուր­սը, այն է՝ տա­րաբ­նույթ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րով կամ սպառ­նա­լիք­նե­րով Ա­լիե­ւին զսպե­լը, ինչ­պես ցույց տվեց նախ՝ 44-օր­յա պա­տե­րազ­մը, ա­պա Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րի վրա հար­ձա­կում­նե­րը եւ, վեր­ջա­պես, Ար­ցա­խի հա­յա­թա­փու­մը, բա­ցառ­վում է: Փո­խա­րե­նը, տա­րա­ծաշր­ջա­նում, ան­կախ դրա­կան կամ բա­ցա­սա­կան գնա­հա­տում­նե­րից, փաս­տա­ցի միայն Ռու­սաս­տանն է, որն ու­նի ինչ­պես ռազ­մա­կան, այն­պես էլ քա­ղա­քա­կան պո­տենց­իալ, Հա­յաս­տա­նի հետ պայ­մա­նագ­րա­յին բա­զա, ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը՝ սե­փա­կան դրդա­պատ­ճառ Ա­լիե­ւին զսպե­լու հա­մար: Եվ երբ այս պա­րա­գա­յում, այն էլ՝ հենց նի­կոլ­յան խուն­տա­յի նկա­րագ­րած ծայ­րա­հեղ վտան­գա­վոր ի­րա­վի­ճա­կում գնում են ռուս­նե­րի հետ նման սրա­ցում­նե­րի՝ ան­գամ «ա­մա­չե­լով» խո­սել «Ա­րեւ­մուտ­քը մեզ կօգ­նի» քա­նիցս հերք­ված ժան­րով, ա­պա հի­շա­տակ­ված «ին­չու» հար­ցը հան­գում է նույն­քան պարզ հաշ­ված բա­ցատ­րութ­յուն-վար­կած­նե­րի՝ հիմ­նա­կա­նում այս ուղ­ղութ­յամբ՝ պատ­վե­րի կա­տա­րում, Հա­յաս­տա­նի ոչն­չաց­ման ծրա­գիր, եր­կի­րը թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մին սկու­տե­ղի վրա մա­տու­ցել եւ այլն: Ա­մե­նա­մեղմ տար­բե­րա­կը կլի­ներ, թե խելք­նե­րը չի հե­րի­քում, բայց դա սրանց ինչ-որ տեղ ար­դա­րաց­նող վար­կածն է:

Եվ ա­հա, Կո­պեր­կի­նի հի­շա­տակ­ված պա­տաս­խան-հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րի մեջ հենց այդ վեր­ջին ուղղ­վա­ծութ­յամբ մի շարք հե­տաքր­քիր մտքեր կա­յին: Այդ թվում՝ «Ես ան­գամ չեմ հի­շա­տա­կի այն դի­տոր­դա­կան, մեր սահ­մա­նա­յին դիր­քե­րը, ո­րոնք, վար­չա­պե­տի անձ­նա­կան խնդրան­քով, Ռու­սաս­տա­նի հաշ­վին տե­ղա­կայ­վե­ցին Ադր­բե­ջա­նի հետ սահ­մա­նի եր­կայն­քով, որ­պես­զի նպաս­տեն ի­րա­վի­ճա­կի կա­յու­նաց­մա­նը... ո­րոնք, ի դեպ, հայ­կա­կան կողմն այդ­պես էլ չհա­մար­ձակ­վեց օ­րի­նա­կա­նաց­նել ի­րա­վա­կան ա­ռու­մով»: Հա­մոզ­վե­լու հա­մար դժվար չէ հի­շել փաս­տը, թե 2020թ.-ի նո­յեմ­բե­րի ա­ռա­ջին օ­րե­րից մինչ հրա­դա­դա­րը ինչ­պես էին Ս­յու­նի­քի ա­րե­ւել­յան սահ­ման­նե­րին ռու­սա­կան դրոշ­ներ բարձ­րաց­վում, ու թեեւ Ա­լիե­ւը ճեղք­ման գնա­լու մեծ ցան­կութ­յուն ու­ներ, ստիպ­ված կանգ ա­ռավ: Ու փո­խա­րե­նը, այդ սահ­ման­նե­րը հե­տո լցվե­ցին «եվ­րաշ­պիոն­նե­րով»:

Այ­սինքն, կհեր­քի՞ Նի­կո­լը, որ հենց իր նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ են ռու­սա­կան ու­ժե­րը տե­ղա­կայ­վել ադր­բե­ջա­նա­կան սահ­ման­նե­րին. տես­նենք, բայց այս պա­հին հեր­քում չկա: Ե­թե ոչ, չհեր­քի, դես­պա­նը հաս­կա­նա­լի ակ­նարկ է հնչեց­նում՝ ա­մե­նա­ծանր պա­հին է­լի ռու­սա­կան դրո­շին է ան­գամ Նի­կո­լը դի­մել:

­Դես­պա­նի հա­ջորդ ակ­նար­կը, նո­րից սահ­մա­նա­յին անվ­տան­գութ­յան հետ կապ­ված, վե­րա­բե­րում է ար­դեն այս օ­րե­րին. «Մենք, ի դեպ, հայ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ շփվե­լիս էլ ա­սում ենք. ե­կեք քննար­կենք վստա­հա­լից, ա­ռար­կա­յա­կան ձե­ւով, թե ինչ խնդիր­ներ կան, այդ թվում եւ ՀԱՊԿ գոր­ծու­նեութ­յան հար­ցե­րում, ինչ կա­րող ենք մենք, ինչ քայ­լեր կա­րող ենք ձեռ­նար­կել, որ­պես­զի Հա­յաս­տանն ի­րեն ա­վե­լի շատ անվ­տանգ զգա՝ այն հաշ­վառ­մամբ, որ միայն Ռու­սաս­տանն այս­տեղ ի­րա­պես ռե­սուրս­ներ ու­նի, ո­րոնք անվ­տան­գութ­յան ո­լոր­տում են եւ ու­ղե­կից պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րի շրջա­նա­կում։ Բայց պա­տաս­խան չկա, այլ ար­վում են նման հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ, եւ իս­կա­պես հարց է ա­ռա­ջա­նում, թե ինչ­պես առ­հա­սա­րակ գնա­հա­տել այս ա­մե­նը, եւ ում շա­հե­րից են նման հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը (հա­կա­ռու­սա­կան- Հեղ.) բխում»:

Այ­սինքն, Ա­րոն, Նի­կո­լը, Ա­լե­նը կամ մյուս­նե­րը կա­րո՞ղ են հստակ, կոնկ­րետ, ա­ռար­կա­յա­կան, ա­ռանց հե­քիաթ­նե­րի եւ բա­ցա­հայտ ստե­րի պա­տաս­խա­նել նման պարզ հար­ցե­րի՝ ռու­սա­կան ռազ­մա­կան կե­տերն Ադր­բեջ­անի ուղ­ղութ­յամբ նպաս­տե՞լ են սահ­մա­նա­յին կա­յու­նութ­յա­նը, թե՝ ոչ, ռուս­նե­րը նման ա­ռարկա­յա­կան քննար­կում­ներ անց­կաց­նել ա­ռա­ջար­կե՞լ են, թե՝ ոչ, այդ ա­ռա­ջարկ­նե­րը քննար­կե՞լ են, թե՝ ոչ, դրանք ըն­դու­նե­լու դեպ­քում կա­րո՞ղ են ի հայտ գալ ռեալ անվ­տան­գա­յին մե­խա­նիզմ­ներ, որ նվա­զի Նի­կո­լի քա­րո­զած «մեկ շա­բա­թից պա­տե­րազ­մի» ռիս­կը եւ հնա­րա­վո­րութ­յուն բաց­վի նոր­մալ, հաս­կա­նա­լի եւ քիչ թե շատ ըն­դու­նե­լի տար­բե­րա­կով սահ­մա­նա­զատ­ման հա­մար:

Այ­սինքն, ե­թե այդ ա­մե­նը, ին­չի մա­սին հայ­տա­րա­րեց ՌԴ դես­պա­նը, ռեալ գո­յութ­յուն ու­նի, եւ նի­կոլ­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը գնում են Ա­րեւ­մուտք, որ­տե­ղից անվ­տա­գա­յին հար­ցե­րի հետ կապ­ված ակն­հայ­տո­րեն ու­նենք ու­ղիղ զրո ա­ռա­ջարկ, ա­պա նո­րից ի հայտ է գա­լիս «ին­չու» հար­ցը:

ԺԱՄԱՆԱԿԸ ԼՐԱՑԱՎ

Ա­հա, ՌԴ դես­պա­նի՝ բա­զում հար­ցեր ա­ռաջ քա­շող եւ դեռ պա­տաս­խան չստա­ցած այս հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րի ֆո­նին ի հայտ ե­կավ եւս մեկ նյո­ւանս, ո­րը Նի­կո­լին ուղղ­ված հեր­թա­կան հար­ցա­շարն է օ­րա­կարգ բե­րում: Այս­պես, ՀԱՊԿ-ից վեր­ջա­պես ար­ձա­գան­քե­ցին Նի­կո­լի քա­նիցս հնչեց­ված պա­հան­ջին՝ պար­զա­բա­նել, թե որն է Հա­յաս­տա­նում կազ­մա­կեր­պութ­յան պա­տաս­խա­նատ­վութ­յան տա­րածքը: Ու պարզ­վում է, որ նման հարց Նի­կո­լը պար­զա­պես չպետք է հնչեց­ներ. դ­րա պա­տաս­խա­նը վա­ղուց է հստա­կեց­վել. «Հա­մա­ձայն 2010 թվա­կա­նի փոխ­գոր­ծակ­ցութ­յան սկզբունք­նե­րի մա­սին հա­մա­ձայ­նագ­րի, ո­րը ստո­րագր­վել է ՀԱՊԿ-ի կող­մից, պա­տաս­խա­նատ­վութ­յան տա­րածք հա­մար­վում է ան­դամ երկր­նե­րի ինք­նիշ­խան տա­րած­քը», - աս­վում է կազ­մա­կեր­պութ­յան պա­տաս­խա­նում։ Իսկ այդ ինք­նիշ­խան տա­րած­քը, հի­շեց­նենք, ՀԱՊԿ-ում ֆիքս­ված է այն 29.8 հա­զար քկմ-ն, ո­րի մա­սին այդ­քան խո­սում է Նի­կո­լը, եւ ո­րը գտնվում է նրա ա­սած Ալ­մա-Ա­թա­յի հռչա­կագ­րի տրա­մա­բա­նութ­յան մեջ:

Ի­հար­կե, հա­յաս­տան­յան խուն­տան կա­րող է շա­րու­նա­կել, թե ի­րեն կոնկ­րետ այն սահ­մա­նա­յին գիծն է հե­տաքրք­րում, որ­տե­ղով անց­նում է Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նը: Դ­րա պա­տաս­խա­նը, ըստ կազ­մա­կեր­պութ­յան, սա է. «ՀԱՊԿ-ի պա­տաս­խա­նատ­վութ­յան տա­րածքն ա­վարտ­վում է այն­տեղ, որ­տեղ անց­նում է պե­տա­կան ​​սահ­մա­նը, ո­րը կար­գա­վոր­վում է Հա­յաս­տա­նի եւ ն­րա հար­եւան­նե­րի միջեւ երկ­կողմ հի­մունք­նե­րով»: Ս­րա­նից հստակ ա­սել չի լի­նում. սահ­մա­նագ­ծում ի­րա­կա­նաց­նե­լը ՀԱՊԿ-ի ֆունկ­ցիան չէ, դա սու­վե­րեն երկր­նե­րի, կոնկ­րետ դեպ­քում՝ Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի հստա­կեց­ման հարցն է, թե կոնկ­րետ այս սա­րով կամ այս ձո­րով է անց­նում պե­տա­կան սահ­մա­նը: Սա­կայն սա հենց այն հարցն է, ո­րը պետք է լուծ­վի նո­րից Նի­կո­լի կող­մից այդ­քան քա­րոզ­ված սահ­մա­նա­զա­տում-սահ­մա­նագծ­ման գոր­ծըն­թա­ցով, եւ քա­նի դեռ դա չկա, ան­գամ Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը չու­նեն այն հստակ պա­տաս­խա­նը, թե սահ­մանն անց­նում է այս սա­րով ու ձո­րով:

Այս­պի­սով, ՀԱՊԿ-ը տվեց Նի­կո­լի հար­ցադր­ման կոնկ­րետ պա­տաս­խա­նը, թե որն է իր պա­տաս­խա­նատ­վութ­յան գո­տին: Եվ նկա­տենք, սրա­նից ա­վե­լի կոնկ­րե­տա­ցում այս պա­հին հնա­րա­վոր չէ տալ, այդ կոնկ­րե­տա­ցու­մը, կրկնում ենք, պար­զա­պես գո­յութ­յուն չու­նի: Ու սրա­նով գնդա­կը տե­ղա­փոխ­վում է Նի­կո­լի խա­ղա­դաշտ: Հի­շեց­նենք, նա էր, որ վեր­ջերս հայ­տա­րա­րեց, որ ե­թե ՀԱՊԿ-ը պա­տաս­խա­նի այս հար­ցե­րին, եւ դա հա­մա­պա­տաս­խա­նի Եր­եւա­նի պատ­կե­րա­ցում­նե­րին, Հա­յաս­տա­նի եւ կազ­մա­կեր­պութ­յան միջեւ առ­կա խնդիր­նե­րը կլուծ­վեն։ «Հա­կա­ռակ դեպ­քում, Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յու­նը դուրս կգա ՀԱՊԿ-ից։ Երբ, չեմ կա­րող ա­սել»,- ա­վե­լաց­րել էր նա:

Այ­սինքն, հի­մա այն հարցն է, թե տրված պա­տաս­խա­նը որ­քա­նո՞վ է հա­մա­պա­տաս­խա­նում «Եր­եւա­նի պատ­կե­րա­ցում­նե­րին»: Ա­վե­լի կոնկ­րետ, ՀԱՊԿ-ի նման հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, որն ի­հար­կե, ա­մե­նե­ւին էլ պա­տա­հա­կան չէ, որ այս պա­հին մտավ շրջա­նա­ռութ­յան մեջ, Նի­կո­լի ա­ռաջ եր­կու կոնկ­րետ ուղ­ղութ­յուն է բա­ցում, կամ ա­վե­լի ճիշտ՝ պար­տադ­րում: Հայ­տա­րա­րել, թե պա­տաս­խա­նով բա­վա­րար­ված է ու շա­րու­նա­կում է ՀԱՊԿ-ի, բնա­կա­նա­բար, ա­ռա­ջին հեր­թին Ռու­սաս­տա­նի հետ նոր­մալ գոր­ծակ­ցութ­յուն: Կամ ինչ-որ պատր­վակ գտնել այս պա­տաս­խա­նի մեջ, ա­սել, թե բա­վա­րար­ված չեն, եւ շարժ­վել ՀԱՊԿ-ից դուրս գա­լու ճա­նա­պար­հով: Կարճ ա­սած, սա այն պար­տադ­րանքն է, ո­րի մա­սին «կի­սա­դի­վա­նա­գի­տա­կան լեզ­վով» խո­սեց նաեւ Լավ­րո­վը՝ վեր­ջա­պես կոնկ­րետ կողմ­նո­րոշ­վեք եւ կոնկ­րետ պա­տաս­խան տվեք՝ մեզ հետ եք, թե՝ Ա­րեւ­մուտ­քի, կամ այս­պես՝ մեզ բա­րե­կա՞մ եք, թե՝ թշնա­մի: Իսկ ՀԱՊԿ-ի հայ­տա­րա­րութ­յունն այն ազ­դակն էր, որ մտա­ծե­լու ժա­մա­նա­կը լրա­ցել է, պետք է ա­րագ պա­տաս­խա­նել:

ԻՆՉ ԿԱՐՈՂ Է ԱՄԵՆ ՆԻԿՈԼԸ

Ի՞նչ պա­տաս­խան կա­րե­լի է այս պա­հին սպա­սել Նի­կո­լից եւ ար­դեն ա­մե­նա­մոտ ա­պա­գա­յում: Այս պա­հին ներ­քին ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ եր­կի­րը ներ­քին պայթ­յու­նի շե­մին է անվ­տան­գա­յին խո­րը ան­հանգս­տութ­յու­նից: ՀԱՊԿ-ից հրաժար­վե­լու դեպ­քում այդ ան­հանգս­տութ­յու­նը կտրուկ բազ­մա­պատկ­վե­լու է: Ա­ռա­վել եւս, որ ԱՄՆ-ից հայ­տա­րա­րե­ցին, որ Բր­յու­սե­լում սպաս­վող ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ հան­դիպ­ման ա­ռանց­քը խա­ղա­ղութ­յան գոր­ծըն­թա­ցը չի լի­նե­լու: Այ­սինքն, անվ­տան­գա­յին հար­ցե­րով մեզ վրա հույս չդնեք: Իսկ դա էլ ա­վե­լի է սրե­լու ներ­քին անվ­տան­գութ­յու­նը, եւ հա­զիվ թե պայթ­յու­նից խու­սա­փե­լը հնա­րա­վոր լի­նի: Ա­ռա­վել եւս, որ դեռ օ­դից կախ­ված է մնում Ա­րա­յի­կի հար­ցազ­րույ­ցը, որ­տեղ, են­թադ­րե­լի է, որ ծայ­րա­հեղ պայթ­յու­նավ­տանգ բա­ցա­հայ­տում­ներ կա­րող են լի­նել: ՀԱՊԿ-ի եւ ՌԴ-ի ուղ­ղութ­յամբ գնա­լը հա­կա­ռակ է­ֆեկտն է ու­նե­նա­լու՝ ան­հանգս­տութ­յան հան­դար­տե­ցում: Բայց այս դեպ­քում էլ ա­րեւմ­տա­մոլ­նե­րի թեւն է անց­նե­լու հար­ձակ­ման, թեեւ դրան դի­մա­կա­յե­լու տար­բե­րակ­ներն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի են, քան ա­ռա­ջին տար­բե­րա­կի դեպ­քում: Կա­րե­լի է նաեւ հրա­ժա­րա­կան տալ: Բայց այս դեպ­քում էլ նրան փո­խա­րի­նո­ղը պետք է, չէ՞, այս վի­ճա­կի ողջ մեղ­քը մե­կի վրա բար­դի, ու հրա­ժա­րա­կան տված Նի­կոլն ա­մե­նա­հար­մար թեկ­նա­ծուն է: