Նիկոլն Արեւմուտքի համար հետաքրքրությունը կորցնելու վտանգ առաջ է

Այն տպա­վո­րու­թյունն է, որ Նի­կո­լին ի­րոք լրջո­րեն մտա­հո­գել է ՌԴ ԱԳՆ-ից ե­կած վեր­ջին հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, թե՝ Լա­չի­նի մի­ջանց­քում ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը հե­տե­ւանք է Հա­յաս­տա­նի կող­մից Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան ճա­նաչ­ման: Ա­ռա­վել եւս, որ այդ թեզն այս օ­րե­րին ակ­տի­վո­րեն շրջա­նառ­վում է նա­եւ ներ­հա­յաս­տա­նյան հար­թա­կում, որ­տեղ ընդ­դի­մա­դիր հատ­վա­ծը ա­մե­նա­ու­ղիղ ձե­ւով բլո­կա­դա­յի հիմ­նա­կան պատ­ճառ­նե­րից է հա­մա­րում Պրա­հա­յի տխրահռ­չակ հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, ո­րով Նի­կոլն Ար­ցա­խը ճա­նա­չեց Ադր­բե­ջա­նի մաս:

ԱՐ­ՑԱ­ԽՈՒՄ Ա­ՆԱԿՆ­ԿԱԼ­ՆԵՐ ԴԵՌ ՀՆԱ­ՐԱ­ՎՈՐ ԵՆ

Այս ա­մե­նին զու­գա­հեռ, Ար­ցա­խում ըն­թա­նում է գոր­ծըն­թաց, ո­րը եւս, մեղմ ա­սած, Նի­կո­լի սրտո­վը չէ, եւ նրա կող­մից կա­րող է նա­եւ ի­րեն ուղղ­ված շատ ծանր մե­սիջ հա­մար­վել: Այս­պես, ան­ցած ամս­վա վեր­ջե­րին խո­սակ­ցու­թյուն­ներ ծա­վալ­վե­ցին Ար­ցա­խում խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի նոր հրա­մա­նա­տար նշա­նա­կե­լու մա­սին: Դրա­նից հե­տո կտրուկ սրվե­ցին Աղ­դա­մի եւ Լա­չի­նի ճա­նա­պարհ­նե­րի հա­մա­ժա­մա­նա­կյա բաց­ման մա­սին խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը: Ա­պա հրա­ժա­րա­կան տվեց Ար­ցա­խում Նի­կո­լի հիմ­նա­կան գոր­ծի­քի հա­մա­րում ու­նե­ցող Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը, եւ նա ա­ռա­ջին պլան բե­րեց խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան շատ ա­վե­լի սերտ հակ­ման հա­մա­րում ու­նե­ցող նե­րար­ցա­խյան ու­ժե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ ըն­կալ­վող Սամ­վել Շահ­րա­մա­նյա­նին՝ սո­րո­սա­ծի­նի հա­մա­րում ու­նե­ցող Գուր­գեն Ներ­սի­սյա­նի փո­խա­րեն: Ու ան­մի­ջա­պես էլ ծա­վալ­վե­ցին լու­րեր, որ հենց Շահ­րա­մա­նյանն ԱՀ ԱԺ-ի կող­մից կընտր­վի Ար­ցա­խի նա­խա­գահ, ին­չը լուրջ դժգո­հու­թյուն է ա­ռա­ջաց­րել Ար­ցա­խում գոր­ծու­նե­ու­թյուն ծա­վա­լող «սո­րո­սա­կան­նե­րի» շրջա­նում, ո­րոնք հա­մար­վում են Նի­կո­լի հար­վա­ծա­յին ու­ժը՝ Ար­ցա­խի դա­տարկ­ման գոր­ծըն­թա­ցում:

Այս բո­լոր ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը, ի­հար­կե, չեն կա­րող մի ընդ­հա­նուր շղթա­յի օ­րի­նա­կը չլի­նել եւ տա­նում են այն տրա­մա­բա­նա­կան եզ­րա­կա­ցու­թյա­նը, որ ռուս­նե­րը, հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով նե­րար­ցա­խյան ող­ջա­միտ եւ առ­կա հիմ­նա­կան ու­ժա­յին բա­ղադ­րի­չը վե­րահս­կող ու­ժե­րի հետ, Ար­ցա­խը սրա­նով փոր­ձում են դուրս բե­րել Նի­կո­լի վե­րահս­կո­ղու­թյու­նից եւ դրա­նով է­ա­պես նվա­զեց­նել ա­րեւմ­տյան հայտ­նի սցե­նա­րը՝ Ար­ցա­խի հա­յա­թափ­ման, Ադր­բե­ջա­նի լի­ա­կա­տար վե­րահս­կո­ղու­թյա­նը հանձ­նե­լու եւ ռու­սա­կան ու­ժե­րին հե­ռաց­նե­լու հետ կապ­ված:

Ա­սում ենք՝ «փոր­ձում» են, քա­նի որ գոր­ծըն­թա­ցը դեռ ա­վարտ­ված չէ: Նախ՝ չմո­ռա­նանք, որ հրա­ժա­րա­կան տա­լով հան­դերձ, Ա­րա­յի­կը դեռ մնում է ԱՀ խորհր­դա­րա­նի իշ­խող ու­ժի ղե­կա­վա­րը: Այ­սինքն, կա­րող է նրա հրա­ժա­րա­կա­նը չըն­դուն­վի, կա­րող են այլ նա­խա­գահ ընտ­րել, հաշ­վի առ­նե­լով, որ այս օ­րե­րին նե­րար­ցա­խյան ա­րեւմ­տա­մետ­նե­րը դեռ փոր­ձում են ի­րա­վի­ճա­կը փո­խե­լու ել­քեր փնտրել: Օ­րի­նակ՝ Սյա­մոն «Ազա­տու­թյան» ե­թե­րում ի­րեն էր կո­տո­րում, թե ԱԺ-ում նա­խա­գահ ընտ­րե­լու ժա­մա­նակ՝ «Բո­լո­րը, ով­քեր պետք է քվե­ար­կեն, նրանք ան­մի­ջա­պես կրե­լու են պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն, որ սե­փա­կան ժո­ղովր­դի ճա­կա­տագ­րով խա­ղում են… Ար­ցա­խում ե­րեք հո­գի նկու­ղում նստում եք ո­րո­շում, որ ինչ-որ մե­կը դառ­նա նա­խա­գահ ու բե­րում պառ­լա­մեն­տում ա­սում՝ ա՛յ, էս մար­դուն պետք է ընտ­րեք, խնդիրն էդ ան­ձը չի, խնդի­րը նա է՝ այդ ե­րե­ւույ­թը, ո­րը Ե­րե­ւա­նից թե­լադր­վում է…»: Ու սա ա­սում է Սյա­մոն, ով ա­ռա­ջար­կում է գնալ, Ա­լի­ե­ւի ա­ռաջ ծնկի գալ:

Նե­րար­ցա­խյան հու­դա­նե­րի նման հիս­տե­րի­ա­նե­րի պա­րա­գա­յում ան­գամ քիչ հա­վա­նա­կան տար­բե­րակ է, որ Ա­րա­յի­կը խաղը հա­կա­ռակ ուղ­ղու­թյամբ կշրջի, հաշ­վի առ­նե­լով, որ ե­թե նա գործ­նա­կա­նում կա­րո­ղա­նար կամ ցան­կա­նար սցե­նարն ա­ռաջ տա­նել, ա­պա ին­չո՞ւ էր հրա­ժա­րա­կան տա­լիս: Կամ հա­կա­ռակ տար­բե­րա­կով. Ա­րա­յի­կը հրա­ժա­րա­կան տվեց, քա­նի որ դա նա­եւ իր հա­մար էր դար­ձել ձեռն­տու, ինչ­քան էլ որ, ըստ տար­բեր աղ­բյուր­նե­րի, Նի­կո­լը փոր­ձում էր նրան այդ քայ­լից հետ պա­հել: Նախ, Ա­րա­յի­կը հայտն­վել է մի այն­պի­սի կեղ­տի մեջ, որ Ար­ցա­խը «ծա­խել-թռնե­լու» տար­բե­րա­կի դեպ­քում ան­գամ խնդիր­ներ ու­ներ: Այդ թվում, ընդ­հուպ վեր­ջին պա­հին ա­զա­տա­մար­տի հին հատ­վա­ծի ա­ռանց­քա­յին ներ­կա­յա­ցուցիչ­նե­րից ե­կավ պարզ ազ­դակ, որ թի­րա­խա­վոր­ված է լի­նե­լու, որ­տեղ էլ որ «ծա­խել-թռնե­լուց» հե­տո հանգր­վա­նի: Ա­ռա­վել եւս, որ սրան, ըստ ա­մե­նայ­նի, պետք է գու­մա­րել նա­եւ, այս­պես ա­սենք, «ռու­սա­կան գոր­ծո­նը»: Ու մյուս կող­մից, Ա­րա­յի­կը տի­րա­պե­տում է բա­զում կոմպ­րո­մատ­նե­րի, այդ թվում՝ պա­տե­րազ­մա­կան ժա­մա­նակ­նե­րի մա­սին: Իսկ դա նշա­նա­կում է, նա նա­եւ Նի­կո­լի հա­մար է դար­ձել «անցան­կա­լի եւ շատ բան ի­մա­ցող անձ», ինչ­քան էլ որ նրան Հա­յաս­տա­նում կա­պի­տա­լը տե­ղա­կա­յե­լու հար­ցում «դաբ­րո» տվե­ցին: Այ­սինքն, այդ հրա­ժա­րա­կա­նով նա մի փոքր ժա­մա­նակ ստա­ցավ կամ մի­գու­ցե ե­րաշ­խիք, որ ե­թե Ար­ցա­խը գո­նե ներ­կա­յիս տես­քով պահ­պան­վի, ա­պա կկա­րո­ղա­նա «կա­շին փրկել»:

Այս­պի­սով, կա մի փոքր հա­վա­նա­կա­նու­թյուն, որ Ա­րա­յի­կին դեռ կա­րող են ստի­պել՝ «թքա­ծը լի­զել»՝ հրա­ժա­րա­կա­նը ԱՀ ԱԺ-ում չըն­դու­նե­լու կամ գո­նե այլ թեկ­նա­ծո­ւի ա­թո­ռը փո­խան­ցե­լու տար­բե­րա­կով: Բայց այդ դեպ­քում նա էլ ա­վե­լի ծանր թի­րա­խա­վոր­ված է դառ­նա­լու, գու­մա­րած՝ նրան փո­խա­րի­նող ինչ-որ մի սո­րո­սա­ծի­ն, ե­թե փոր­ձի ա­ռաջ տա­նել Ար­ցա­խը դա­տար­կե­լու սցե­նա­րը, կբախ­վի նույն խնդիր­նե­րին, ո­րոնք ու­ներ Ա­րա­յի­կը:

ԻՆ­ՉՈՒ ԷՐ ՆՈ­ՐԻՑ ԱՂՄ­ԿՈՒՄ ՎՈ­ՎԱ­ՅԻ­ՉԸ

Այս­պի­սով, ա­մեն ինչ նման է այն բա­նին, որ Ար­ցա­խում Ա­րա­յի­կին Շահ­րա­մա­նյա­նով փո­խա­րի­նե­լու գոր­ծըն­թա­ցը կհաս­նի իր տրա­մա­բա­նա­կան ա­վար­տին, ո­րը Նի­կո­լի հա­մար ի­րոք խնդիր է: Կորց­նել Ար­ցա­խի նկատ­մամբ վե­րահս­կո­ղու­թյունն այն պա­հին, երբ թվում էր, թե «շրջա­փա­կում» օ­պե­րա­ցի­ան հա­սել է իր կուլ­մի­նա­ցի­ա­յին, նրան կա­րող է եւ ի­րա­կան տիկ­նի­կա­վար­նե­րը չնե­րեն: Եվ այդ առ­ո­ւմով թե­րեւս պա­տա­հա­կան չէր, որ La Repubblica թեր­թին տված աղմ­կա­հա­րույց հար­ցազ­րույցն ա­վե­լի շատ ար­դա­րաց­ման տեսք ու­ներ:

Ինչ ա­սաց Նի­կոլն այդ հար­ցազ­րույ­ցով: «Այո, ստաց­վում է, որ Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նու­թյան խա­ղա­ղա­պահ ու­ժե­րը չեն կա­տա­րում ե­ռա­կողմ հայ­տա­րա­րու­թյամբ ի­րենց ստանձ­նած ա­ռա­քե­լու­թյու­նը», «Հա­յաս­տա­նի հան­րու­թյու­նը խո­րը հի­աս­թա­փու­թյուն է ապ­րել եւ ապ­րում Հա­վա­քա­կան անվ­տան­գու­թյան պայ­մա­նագ­րի կազ­մա­կեր­պու­թյան գոր­ծե­լա­կեր­պի վե­րա­բե­րյալ», «Թուր­քի­ա­յի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը շատ կա­րեւ­որ հարց է Հա­յաս­տա­նի հա­մար», «Մի օր ուղ­ղա­կի արթ­նա­նանք եւ տես­նենք, որ Ռու­սաս­տանն այս­տեղ չէ», եւ այս­պես շա­րու­նակ:

Ի­հար­կե, Նի­կո­լի այս հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներն է­լի են այս կամ այն ձե­ւով հնչել, եւ դրա­նից ա­մեն մե­կի հետ կապ­ված ի­մաստ էլ չու­նի տա­սե­րորդ ան­գամ «աֆյո­րա­նե­րը» մատ­նան­շել: Մեկ օ­րի­նակ, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, բե­րենք. երբ Նի­կո­լը նո­րից ու նոր­ից հայ­տա­րա­րում է, թե՝ «Կամ Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նու­թյու­նը չի կա­րո­ղա­նում պա­հել հսկո­ղու­թյուն Լա­չի­նի մի­ջանց­քի նկատ­մամբ կամ չի ու­զում », ա­պա ե­րե­ւի դրա­նով փոր­ձում է շրջան­ցե՞լ ներ­հա­յաս­տա­նյան վար­կա­ծը, որ ե­թե Պրա­հա­յում Նի­կոլն Ա­րեւ­մուտ­քի «խնդրան­քով» չհայ­տա­րա­րեր Ար­ցա­խի «տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան» մա­սին, ա­պա այդ դեպ­քում խա­ղա­ղա­պահ­ներն Ար­ցա­խում գոր­ծե­լու շատ ա­վե­լի լայն հնա­րա­վո­րու­թյու­ններ կու­նե­նա­յին, քան հի­մա ու­նեն: Սա­կայն այս ան­գամ խնդի­րը, կրկնենք, Նի­կո­լի հին «բլեֆ­նե­րը» ի ցույց դնե­լը չէ: Այլ նրա մա­սին է խոս­քը, որ հեր­թա­կան ան­գամ նույն ե­րա­զան­­քներից խո­սե­լով, նա, ըստ է­ու­թյան, ազ­դակ է հղում, թե, գի­տեք, ես իմ դիր­քե­րից չեմ շեղ­վել:

Եվ դա նրա հա­մար ի­մաստ ու­նի: Ե­թե ըն­դու­նենք, որ ի­րոք Նի­կո­լը կորց­րել է Ար­ցա­խի վե­րահս­կո­ղու­թյու­նը, ա­պա պետք է փոր­ձի հա­մա­պա­տաս­խան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րին բա­ցատ­րել, որ դա իր մեղ­քով չէ: Եվ ե­թե իր հար­ցազ­րույ­ցով այդ խնդիրն է փոր­ձում լու­ծել, ա­պա դա նրան հա­զիվ թե ո­րե­ւէ բան տա: Նախ, ե­թե Ար­ցա­խի հետ կապ­ված ա­րեւմ­տյան օ­պե­րա­ցի­ան ձա­խող­ման գնա, ա­պա դրսի տիկ­նի­կա­վար­նե­րի հա­մար է­ա­կան չէ, թե ով է մե­ղա­վոր եւ որ­քա­նով: Նրանց հա­մար ի­րա­կա­նու­թյու­նը սա կլի­նի. Նի­կո­լը չկա­րո­ղա­ցավ խնդի­րը լու­ծել, ըստ այդմ էլ՝ մե­ղա­վոր է: Սա­կայն Նի­կո­լի հա­մար էլ ա­վե­լի վտան­գա­վոր դե­տալ կա: Ե­թե Ա­րեւ­մուտ­քի խա­ղա­վար­նե­րը գան այն հա­մոզ­մուն­քին, որ Նի­կո­լը կորց­րել է Ար­ցա­խի նկատ­մամբ վերահս­կո­ղու­թյան բո­լոր լծակ­նե­րը, ա­պա նա այդ նույն խա­ղա­վար­նե­րի հա­մար առն­վազն կե­սով չափ կկորց­նի իր դե­րը, կա­րե­ւո­րու­թյու­նը, եւ դրան հա­ջոր­դած «հա­վա­տար­մու­թյան եր­դում­ներն» այս­տեղ բան չեն փո­խում: Նի­կոլն ա­ռանց այդ էլ պա­տե­րազ­մի ա­վար­տից ի վեր Ա­րեւ­մուտ­քին ա­մե­նա­շա­տը հե­տաքրք­րող հար­ցի՝ ռու­սա­կան կոն­տին­գեն­տը հե­ռաց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ ա­նընդ­հատ տե­ղապ­տույ­տի մեջ էր, եւ ե­թե հի­մա նա նա­եւ Ար­ցա­խի վրա լծակն է կորց­րել, ա­պա կտրուկ մե­ծա­նում է «իր վրա դրված մեծ վստա­հու­թյու­նը չար­դա­րաց­նո­ղի» հա­մա­րու­մը:  Իսկ այս դեպ­քում խա­ղա­վար­նե­րի հա­մար կա­րող է ա­ռաջ գալ այլ հարց՝ իսկ պետք չէ՞ ա­ռաջ քա­շել մե­կին, ով կկա­րո­ղա­նա գոր­ծը գլուխ բե­րել:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ