«Թարգմանական գրականության հարցում պետք է պետական մոտեցում լինի». ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆ

«Արվեստը սեր է» հաղորդման հյուրն է գրականագետ, Հայ-ռուսական (Սլավոնական) համալսարանի հայոց լեզվի եւ գրականության ամբիոնի վարիչ ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆԸ:

– Այսօր թարգմանական գրականությունն ի՞նչ զարգացում է ապրում:

– Մենք այսօր հրաշալի թարգմանիչներ ունենք: Հոյակապ է ընթանում այդ աշխատանքը: Մեր տարբեր մարզերում եւս կան լավ թարգմանիչներ, որոնք այսօր գրքեր են հրատարակում, թարգմանություններ են անում: Պարզապես պետք է, որ երիտասարդ թարգմանիչներն անցնեն դպրոց` թարգմանական տեսության եւ թարգմանություն անելու հմտությունները սովորեն: Հրաշալի թարգմանիչներից, տեսաբաններից լրացնեն եւ հատկապես թարգմանեն մեր գրականությունը: Մենք այսօր այնքան բան ունենք ցույց տալու աշխարհին: Այսօր մեր կողքին ապրող եւ ստեղծագործող հրաշալի գրողներ ունենք: Իհարկե, թարգմանվում են նրանք, սակայն ոչ ամբողջությամբ: Գրական կյանքը շարունակում է իր ընթացքը, եւ պետք է անպայման ուշադրություն դարձնել հայ գրականության լավագույն նմուշներին: Մենք այնպիսի գործեր ունենք, որոնք թարգմանված չեն: Ինչո՞ւ չանենք դա: Ճիշտ է, ավելի դժվար է հայերենից թարգմանել, քան օտար լեզվից հայերեն, որովհետեւ թարգմանիչն իր մայրենի լեզուն  ավելի լավ է իմանում, բայց հայերենից էլ է պետք թարգմանել եւ ներկայացնել այսօրվա գրողին:

– Գրողը գրում է գիրք, ցանկանում է, որ թարգմանվի, եւ կանգնում է խնդրի առջեւ: Արդյո՞ք նրա գրպանին մոտ է այդ թարգմանությունը:

– Իհարկե, ոչ… Եկեք այսպես դնենք հարցը` գրողն ինչի՞ պետք է ձգտի… Պետք է պետության կողմից աջակցություն լինի: Գրողի համար դժվար չէ՞ այսքան բան անել` գրել, տարածել իր գրականությունը, ընթերցողին մոտեցնել: Այսօր փոխվել են ժամանակները: Եթե առաջ տպագրվում էին, մի անոնս էր լինում, եւ բոլորը գնում էին գնելու այդ գիրքը (կարեւոր չէª կկարդան, թե` ոչ): Տան մի անկյունում պետք է դրվեր: Ես վերջերս համոզվեցի, որ ընթերցողը միշտ էլ նույնն է: Առաջ, օրինակ` գիրքը գնում էին եւ տանում դնում էին իրենց գեղեցիկ պահարաններում: Շարում էին ըստ գույների եւ չէին էլ կարդում: Ինչո՞ւ համոզվեցի, որովհետեւ, երբ մի գրադարանի հետ էի ծանոթանում, գիրքը բացեցի, տեսա թերթերը կպած են իրար: Մինչդեռ տանեցիներն ասում էին` ով որ գնել է, հոյակապ ընթերցող է: Եվ ընթերցողին գոհացնելու համար գրողը այսօր ջանքեր է թափում: Նա տպագրում է իր գիրքը, հետո հանդիպումներ է կազմակերպում գրադարաններում, փորձում է ներկայացնել նաեւ թարգմանել: Իսկ եթե դա լինի ընդհանուր գործ` պետական մոտեցումով, ապա մենք մեծ հաջողությունների կհասնենք: եվ այստեղ պարզ է դառնում գրականագետի, գրաքննադատի արժեքը, որ նրանք պետք է արժեւորեն, ներկայացնեն գրողի գործը:

– Դուք նաեւ շփվում եք ուսանողների հետ: Այսօր ուսանողը պատրաստվա՞ծ է մտնում բուհ, կարդացա՞ծ է:

– Ոչ… Երբ գալիս են ուսանողները, ես հարց եմ տալիս դպրոցի մասին: Ասում են` մենք հոյակապ ուսուցիչներ ենք ունեցել: Բայց ամենապարզունակ հարցին` կարդացե՞լ ես կամ գիտե՞ս, գնալով նոսրանում է: Այսինքն` եթե մի քանի տարի առաջ գիտեին կամ գոնե լսել էին Հովհաննես Թումանյանի "Գիքորը" պատմվածքը, "Անուշը", "Թմբկաբերդի առումը" կամ Իսահակյանի "Աբու-Լալա Մահարին", այսօր չգիտեն: Նույնիսկ Նար-Դոսի հետ կապված ոչինչ չգիտեն: Եվ էլի շատ օրինակներ կարող եմ բերել: Նախ` ընթերցել չգիտեն: Փորձում ես նրանց ընթերցել սովորեցնել, բայց 17-18 տարեկանում շատ խնդրահարույց է, եւ արկածախնդրություն է ընթերցել սովորեցնելը: Ընթերցողը ձեւավորվում է այն պահից սկսած, երբ սկսում է ընթերցել իմանալ: Այսինքն` այդ հաճույքը զգալ:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ռազմիկ Դավոյան բանաստեղծն ինձ «ուղեկցում» է դեռ մանկությունից. ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆ  «Փառատոները նախ ճիշտ պետք է կազմակերպվեն». ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆ «Չպետք է նեղանալ միայն նրա համար, որ…» Անի Փաշայան «Չկա ընդհանուր գրական կյանք».Անի Փաշայան(ԱՆՈՆՍ) Հեղինակներին ընտերել են ավելի շատ չճանաչելով.ԱՆԻ  ՓԱՇԱՅԱՆ