ԱԼԻԵՎԻ «ՄԵԾԱՀՈԳՈՒԹՅՈՒՆԸ» ՆՄԱՆ Է ԸՆԴԱՄՆԸ «ԹՅՈՒՐՔԱԿԱՆ ՄԻՋԱՆՑՔԻ» ԹԵՍՏԱՅԻՆ ՓՈՐՁԱՐԿՄԱՆ

Ինչ­պես եւ սպաս­վում էր, նի­կո­լա­կան­նե­րը մե­կը մյու­սին հերթ չտա­լով, սկսե­ցին գո­վեր­գել Ա­լիե­ւին, թե տե­սեք, ինչ խա­ղա­ղա­սեր մարդ է, ճանա պարհ­ներ է բա­ցում Հա­յաս­տա­նի հա­մար: Նի­կոլն էլ իր հեր­թին Թ­բի­լի­սիում ա­մե­նա­ճոխ շնոր­հա­կա­լութ­յու­նն­երը հղեց Հեյ­դա­րո­վի­չին եւ ոչ միայն. «Նա­խա­գահ Ա­լի­եւը հայ­տա­րա­րեց, որ Ադր­բե­ջա­նը հա­նում է սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը իր տա­րած­քով Հա­յաս­տան ապ­րանք­նե­րի տա­րան­ցիկ մա­տա­կա­րա­րում­նե­րի վրա։ Ես ցան­կա­նում եմ իմ գո­վա­սան­քը հայտ­նել Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գա­հի այս քայ­լի կա­պակ­ցութ­յամբ եւ­ ող­ջու­նել տվյալ հայ­տա­րա­րութ­յու­նը։ Կա­տար­վում է մի բան, ո­րը մի քա­նի ա­միս ա­ռաջ ան­հա­վա­նա­կան էր թվում…»:

ԻՍԿ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻՑ ԲԵՌՆԵՐ ԳԱԼՈ՞Ւ ԵՆ

­Միայն թե կա մեկ հարց, ո­րը այս ու­րախ տրա­մադ­րութ­յուն­նե­րը «մի փոքր» մռայ­լում է. իսկ ի­րա­կա­նում ի՞նչ է տե­ղի ու­նե­ցել, Ա­լիե­ւի այդ ո­րո­շումն ի՞նչ է խոս­տա­նում Հա­յաս­տա­նին:

­Մի կող­մից, ի­հար­կե, դե­պի Հա­յաս­տան ցան­կա­ցած ճա­նա­պար­հի բաց լի­նե­լը կա­րե­լի է դրա­կան ըն­կա­լել: Մ­յուս կող­մից, ինչ­պես ոմն Պա­պո­յանը ար­տա­հայտ­վեց, Ա­լիե­ւի այդ քա­յի արդ­յուն­քում Ակ­տաու-­Բա­քու, այ­նու­հետեւ՝ ադր­բե­ջա­նա­կան ու վրա­ցա­կան եր­կաթգ­ծով Հա­յաս­տան կմտնի ղա­զա­խա­կան ցո­րե­նի ա­ռա­ջին խմբա­քա­նա­կը։ Ա­պա ա­վե­լաց­նե­լով ստան­դարտ քա­րո­զը՝ «Խա­ղա­ղութ­յու­նը հաս­տատ­ված է»: Միայն թե Նի­կո­լի տե­ղա­կա­լը` փոխ­վար­չա­պետ Մ­հեր Գ­րի­գոր­յա­նը, «մի փոքր» այլ կերպ է շա­րադ­րում. «Այս քայ­լը կար­եւոր նշա­նա­կութ­յուն ու­նի տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յուն­նե­րի բաց­ման, փոխվս­տա­հութ­յան ամ­րապնդ­ման եւ խա­ղա­ղութ­յան օ­րա­կար­գի ա­ռաջմղ­ման գոր­ծում»: Հի­մա, ար­դեն «խա­ղա­ղութ­յու­նը հաս­տատ­վա՞ծ է», թե՞ դեռ միայն «խա­ղա­ղութ­յան օ­րա­կարգ են ա­ռաջ մղում»:

­Բայց գանք հար­ցի ա­վե­լի գործ­նա­կան կող­մին: Այն է՝ ըստ Պա­պո­յա­նի նկա­րագ­րա­ծի, Ղա­զախս­տա­նում ցո­րեն են բար­ձել նավ, հասց­րել Ադր­բե­ջան, այս­տե­ղից էլ եր­կա­թու­ղով տա­նե­լու են Վ­րաս­տան, ա­պա՝ Հա­յաս­տան: Թե այդ ցո­րե­նի ար­ժեքն ինչ կդառ­նա, դեռ թող­նենք մի կողմ. դա խնդրի տնտե­սա­կան բա­ղադ­րիչն էր: Իսկ քա­ղա­քա­կան ի­մաս­տով հար­ցը սա է՝ իսկ հնա­րա­վոր չէ՞ր այդ նույն ցո­րե­նը Ղա­զախս­տա­նում բար­ձել վա­գոն, որ այն­տե­ղից Ռու­սաս­տա­նով գար-հաս­ներ Ադր­բե­ջան, ա­պա Վ­րաս­տա­նով՝ Հա­յաս­տան: Կամ այսկերպ. հի­մա ի՞նչ, նաեւ Ռու­սաս­տա­նի՞ց կա­րող են բեռ­նե­րը գնաց­քով՝ Ադր­բե­ջան-Վ­րաս­տան-­Հա­յաս­տան եր­թու­ղով հաս­նե­լ Հա­յաս­տան: Կամ, Հա­յաս­տա­նում եր­կա­թու­ղա­յին հա­մա­կար­գի ռու­սա­կան օ­պե­րա­տո­րը կա­րո՞ղ է այդ եր­թու­ղով երկ­կողմ բեռ­նա­փո­խադ­րում­ներ ի­րա­կա­նաց­նել: Ե­թե այս տար­բե­րակն է, ա­պա, ինչ խոսք, վատ բան չէ, որ Հա­յաս­տանի հա­մար նոր ճա­նա­պարհ կա. մնում է սպա­սել, թե ղա­զա­խա­կան ցո­րե­նից հե­տո երբ ռու­սա­կան ա­ռա­ջին բե­ռը կհաս­նի Հա­յաս­տան, կամ հայ­կա­կան բե­ռը՝ Ռու­սաս­տան: Խո­շոր հաշ­վով, մեզ հա­մար ա­ռաջ­նա­յի­նը հենց սա է, հաշ­վի առ­նե­լով, որ Ռու­սաս­տա­նի հետ ա­ռեւտ­րաշր­ջա­նա­ռութ­յու­նը Հա­յաս­տա­նի ընդ­հա­նուր ա­ռեւտ­րի մոտ 60 տո­կոսն է:

­Բայց ե­թե խոսքն ըն­դա­մե­նը Ղա­զախս­տան-­Կաս­պից ծով եւ դե­պի Հա­յաս­տան ուղ­ղութ­յան մա­սին է, ա­պա նման եր­թու­ղու գոր­ծար­կու­մը, ո­րը տնտե­սա­պես գո­նե տե­սա­նե­լի շա­հա­վե­տութ­յուն էլ չու­նի, աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­մաս­տով Հա­յաս­տա­նի հա­մար կա­րող է վատ­թա­րա­գույ­նը լի­նել: Ու այս­տեղ պետք է հաշ­վի առ­նել այն մյուս մտքե­րը, ո­րը Ա­լիե­ւը հնչեց­րեց ճա­նա­պարհ­նե­րը բա­ցե­լու այս հայ­տա­րա­րութ­յան հետ մեկ­տեղ, ի դեպ, Տո­կաե­ւի հետ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ: Այն է՝ «Բաց­վում է «Մի­ջին մի­ջանց­քի» եւս մեկ եր­թու­ղի։ Ա­վան­դա­կան եր­թու­ղուց բա­ցի, ի հայտ է գա­լիս եւս մե­կը՝ Զան­գե­զու­րով, 15 մի­լիոն տոն­նա բեռ­նաշր­ջա­նա­ռութ­յամբ, ո­րը հա­մա­պա­տաս­խա­նում է ժա­մա­նա­կա­կից չա­փա­նիշ­նե­րին։ Այն­պես որ, Ա­սիա­յից Եվ­րո­պա եւ հա­կա­ռակ ուղ­ղութ­յամբ մեր երկր­նե­րի տա­րածք­նե­րով բեռ­նե­րի ծա­վա­լը ինք­նին ա­ճե­լու նե­րուժ ու­նի, բայց նաեւ կու­նե­նա ըն­դուն­ման եւ­ ու­ղարկ­ման էլ ա­վե­լի մեծ նե­րուժ», - նշել է Ա­լի­եւը։ Ա­պա նաեւ. «Հս­կա­յա­կան նե­րուժ է կազ­մում նաեւ Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի նա­խա­գի­ծը։ Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քում ավ­տո­մո­բի­լա­յին եւ­ եր­կա­թու­ղա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յան բո­լոր աշ­խա­տանք­նե­րը կա­վարտ­վեն հա­ջորդ տար­վա կե­սե­րին։ Այլ երկր­նե­րի տա­րած­քում, հու­սով ենք, դա կի­րա­կա­նաց­վի նույն ա­րա­գութ­յամբ, եւ­ այդ դեպ­քում Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի բա­ցու­մը կա­րող է տե­ղի ու­նե­նալ մինչեւ 2028 թվա­կա­նի վեր­ջը»:

Այ­սինքն, գո­նե այդ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից ել­նե­լով, Ա­լիե­ւը դե­պի Հա­յաս­տան բեռ­նե­րի շար­ժը թույլ տա­լու տակ տես­նում է «Մի­ջին մի­ջանց­քի», այն է՝ «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանց­քի», դրա մաս­նիկ կազ­մող «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի», այ­սինքն՝ «Ա­սիա­յից Եվ­րո­պա եւ հա­կա­ռակ ուղ­ղութ­յամբ» բեռ­նե­րի շար­ժի սխե­ման: Ա­մեն դեպ­քում, նրա խոս­քում բառ ան­գամ չկա ինչ­պես Հա­յաս­տան-­Նա­խի­ջե­ւան-Ի­րան, այն­պես էլ՝ Ռու­սաս­տան-Ադր­բե­ջան-­Հա­յաս­տան-­Նա­խի­ջե­ւան-Ի­րան ուղ­ղութ­յան մա­սին:

ՍՈՎՈՐԱԿԱՆ «ԹՅՈՒՐՔԱԿԱՆ ՄԻՋԱՆՑՔ»

Ս­տա­նում ենք այս պատ­կե­րը: Քա­նի դեռ Ա­լիե­ւի այդ «մե­ծա­հո­գութ­յու­նը»՝ տրան­զի­տա­յին ու­ղի­նե­րը բա­ցե­լը չի վե­րած­վել Հա­յաս­տա­նի հիմ­նա­կան ա­ռեւտ­րա­յին գոր­ծըն­կե­րոջ (դեռ դաշ­նա­կիցն էլ մի կողմ թող­նենք)՝ Ռու­սաս­տա­նի հետ Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քով ակ­տիվ բեռ­նա­փո­խադ­րում­նե­րի, մնում է բուն փաս­տը՝ կա ըն­դա­մե­նը Կաս­պից ծո­վով Ղա­զախս­տա­նից Ադր­բե­ջան ու Հա­յաս­տան ցո­րեն ներկ­րե­լու մեկ փաստ: Իսկ դա ար­դեն նման­վում է «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանց­քի» թես­տա­յին փոր­ձարկ­ման: Հա­ջո­ղութ­յան դեպ­քում, մի­գու­ցե Ա­լիե­ւի եւս մեկ նման «մե­ծա­հո­գութ­յուն» կտես­նենք: Ա­սենք, կհա­մա­ձայն­վի, որ Թուր­քիան բա­ցի Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նը, օ­րի­նակ՝ «եր­րորդ երկր­նե­րի բեռ­նե­րի հա­մար»: Այս դեպ­քում ար­դեն հնա­րա­վոր կդառ­նա թյուր­քա­կան Ղա­զախս­տա­նից Ադր­բե­ջան-Վ­րաս­տան-­Հա­յաս­տան՝ մին­չեւ Թուր­քիա բեռ­ներ տա­նել-բե­րել:

Ա­մեն դեպ­քում, ան­կախ այս նոր ի­րո­ղութ­յուն­նե­րից, գլխա­վոր հար­ցը դեռ մնում է առն­վազն չհստա­կեց­ված. ի­րա­կա­նում Ա­լիե­ւը Հա­յաս­տա­նը տես­նում է ըն­դա­մե­նը որ­պես «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանց­քի» մաս­նի՞կ, ո­րի ի­րա­կա­նաց­ու­մը Հա­յաս­տա­նի հա­մար կա­րող է վեր­ջա­կետ դառ­նալ, թե՞ Ա­րե­ւելք-Ա­րեւ­մուտք ուղ­ղութ­յա­նը զու­գա­հեռ Հեյ­դա­րո­վի­չը գո­նե չի խոչըն­դո­տի, որ Հա­յաս­տա­նը միա­նա նաեւ Հ­յու­սիս-­Հա­րավ հա­մա­կար­գին: Իսկ այս կար­գի հար­ցադ­րում­նե­րը գնում-հաս­նում են այն գլխա­վոր թե­մա­յին, թե այս պա­հին Ա­լիե­ւը որ­քա­նո՞վ է հա­մա­կարգ­ված աշ­խա­տանք­ներ տա­նում Մոսկ­վա­յի հետ, թե՞ ռու­սա­կան ուղ­ղութ­յամբ այս վեր­ջին ակ­տի­վա­ցում­նե­րը նո­րից շիր­մա են՝ թյուր­քա­կան ուղ­ղութ­յու­նը զար­գաց­նե­լու հա­մար:

Ա­մեն դեպ­քում, այս պա­հին դեռ ռուս-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րը մնում են զար­գաց­ման դի­նա­մի­կա­յի մեջ: Այդ թվում, ռու­սա­կան կող­մը Ադր­բե­ջա­նին է արտա­հանձ­նում քրեա­կան մե­ղադ­րանք­նե­րով կա­լա­նա­վոր­ված մի շարք ան­ձանց: Բա­ցի այդ, ինչ­պես հայ­տա­րա­րեց Ի­րա­նի ճա­նա­պարհ­նե­րի եւ քա­ղա­քա­շի­նութ­յան նա­խա­րար Սա­դեղ Մալ­վա­ջերդը, ով վեր­ջերս Բաք­վում մաս­նակ­ցել էր ՌԴ-ի եւ Ադր­բե­ջա­նի փոխ­վար­չա­պետ­նե­րի հան­դիպ­մա­նը՝ «Հ­յու­սիս-­Հա­րավ» մի­ջանց­քի հետ կապ­ված, այդ ուղ­ղութ­յամբ ակ­տիվ աշ­խա­տանք­նե­ր կան: Այդ թվում, Աս­տա­րա-­Ռեշտ եր­կա­թու­ղու շի­նա­րա­րութ­յան մա­սով՝ ի­րա­նա­կան կող­մը մինչեւ տա­րե­վերջ կա­վար­տի հո­ղա­տա­րած­քի ձեռք­բեր­ման գոր­ծըն­թա­ցը, ո­րով անց­նե­լու է եր­կա­թու­ղին, ռու­սա­կան կողմը սկսել է եր­կա­թու­ղու կա­ռուց­ման հար­ցի ու­սում­նա­սի­րութ­յու­նը, իսկ բուն Ադր­բե­ջա­նում աշ­խա­տանք­ներն ըն­թա­նում են:

­Բայց սրանք եւ նմա­նա­տիպ քայ­լերն ըն­դա­մե­նը ըն­թա­ցիկ գոր­ծըն­թաց­ներ են, ո­րոնք, ե­թե հի­մա ակ­տիվ փու­լում են, ա­պա վա­ղը, ե­թե քա­ղա­քա­կան մո­տե­ցում­նե­րը կրկին շրջա­դար­ձի մեջ մտնեն, կա­րող են նո­րից դառ­նալ պա­սիվ կամ նույ­նիսկ՝ թշնա­մա­կան հար­թութ­յուն: Արդ­յուն­քում, գլխա­վոր ազ­դա­կը մնում է հար­ցը, ո­րի մա­սին խո­սե­ցինք. ադր­բե­ջա­նա­կան եր­կա­թու­ղով Ռու­սաս­տա­նից բեռ­ներ կգա՞ն Հա­յաս­տան: Ե­թե ոչ, ա­պա Ղա­զախս­տա­նից  ցո­րեն բե­րելը կդառ­նա ըն­դա­մե­նը հա­յութ­յան գլխի տակ դրված սո­վո­րա­կան «փա­փուկ բարձ»՝ մեր երկ­րի վի­լայե­թա­ցու­մը շա­րու­նա­կե­լու հա­մար:

Այս թեմայով «Զանգեզուրի միջանցքի» շինարարությունը Ադրբեջանում շարունակվում է արագացված տեմպերով.Ասադով Ադրբեջանական բենզինի թաքնված ականները. Մեկնաբանում են տնտեսագետները Պարույր Հայրիկյան, դու անպարտ ես. Աղմկահարույց գործերով հայտնի փաստաբանը հայտարարությամբ է հանդես եկել Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանը վերջին հարցազրույցներից մեկում շնությունը (պոռնկությունն) անվանել է բնական մեղք ՇՏԱՊ. Դիմում եմ ՀՀ իրավապահ մարմիններին՝ նախաձեռնելու քրեական վարույթ. Հայտնի փաստաբանի հայտարարությունը