Ռուսաստանի Հյուսիսում կան հայի հոգու մասնիկներ

Ռուսաստանի Արտաքին գործերի նախարարության տեղեկատվության և մամուլի վարչության և Արխանգելսկի մարզի վարչակազմի համատեղ կազմակերպած արտասահմանյան լրագրողների մամուլի շրջագայության շրջանակներում Արխանգելսկ  ժամանեցին Բելառուսից, Ղազախստանից, Հայաստանից, Վիետնամից, Չինաստանից, Վենեսուելայից և Լիբանանից 13 լրագրողներ։                                                                                                                            

«Իրավունք» թերթի լրագրող Սարգիս Սարգսյանը ՝ Մ.Վ. Լոմոնոսովի անվան Հյուսիսային (Արկտիկական) Դաշնային Համալսարան այցելության ընթացքում ՝ տեղի լրատվականներին տված հարցազրույցում ընդգծեց, որ այցը կարևոր քայլ է  Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև մշակութային կապերի ամրապնդման գործում. «մեր խմբագրական թիմի քաղաքականությունը  միտված  է ռուս-հայական համագործակցության պահպանմանը և ամրապնդմանը, և ես շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեմ այցելելու Ռուսաստանի դաշնային համալսարաններից մեկը:  Ես ավարտել եմ Երևանի պետական ​​համալսարանը, և հիմա կարոտով եմ հիշում ուսանողական տարիները և ակադեմիական հաստատությունները»:

Խմբի հաջորդ այցելության կետը հայտնի Սոլովեցկի կղզիներ էին, որոնք  հատուկ տեղ են զբաղեցնում Ռուսաստանի և ուղղափառ աշխարհի պատմության մեջ։ Սոլովեցկի եկեղեցական համալիրի  ճակատագիրը արտացոլում է այն  հոգևոր պայքարը, տոկունությունը և փորձությունները, որոնցով  ուղղափառ հավատքը անցել է  պատմության ընթացքում։                         

Կղզեխմբի ակտիվ զարգացումը սկսվել է 15-17-րդ դարերում։ Այստեղ ծաղկում են ապրել ձկնորսությունը, աղի արտադրությունը և գյուղատնտեսությունը, որոնք բնակչությանը ապահովել են եկամտի աղբյուրով և տարածքը վերածել Հյուսիսային Ռուսաստանի կարևոր տնտեսական կենտրոնի։ Այստեղ է գտնվել հայտնի Սոլովեցկի ճամբարը (Սոլովեցկիի հատուկ նշանակության ճամբար): Ամենաողբերգական իրադարձությունները այստեղ տեղի են ունեցել  1937-1938 թվականներին, երբ կղզեխմբում տեղի են ունեցել բանտարկյալների զանգվածային մահապատիժներ: Այստեղ աքսորվել են նաև հայեր՝ հասարակ բանվորներից սկսած ՝ մինչև Դաշնակցություն կուսակցության անդամներ,  եկեղեցականներ: Ֆլորենսկի փողոցի Հիշողության ծառուղում տեղադրվել է նաև հայկական «Սոլովեցկիի քար»:                                 

Այցի ընթացքում օտարերկրյա լրագրողները հանդիպեցին Արխանգելսկի մարզի նահանգապետ Ալեքսանդր Ցիբուլսկու հետ։ «Իրավունք» թերթի լրագրողի՝ Հայաստանի և Արխանգելսկի մարզի միջև հարաբերությունների մասին հարցին ի պատասխան՝ նահանգապետը նշել է, որ ԵԱՏՄ երկրների, մասնավորապես՝ Հայաստանի հետ արտաքին տնտեսական և հումանիտար կապերի զարգացումը Արխանգելսկի մարզի համար ռազմավարական առաջնահերթություն է։ Մենք այս համագործակցությունը դիտարկում ենք որպես մեր երկարաժամկետ տարածաշրջանային քաղաքականության մի մաս, որն ուղղված է կայուն աճին և եվրասիական տարածքին ինտեգրմանը։ Պոմորիեի ղեկավարը նշել է, որ 2024 թվականի վերջին Արխանգելսկի մարզի և Հայաստանի միջև առևտրաշրջանառությունն աճել է ավելի քան 20%-ով։ Այս դրական միտումը կշարունակվի նաև 2025 թվականին, ինչը, ըստ Ցիբուլսկու, խոսում է փոխադարձ հետաքրքրության բարձր մակարդակի և համագործակցության հետագա ընդլայնման ներուժի մասին։ Հաշվի առնելով հարաբերությունների  ներուժը՝ նա առաջարկում է կազմակերպել հայկական ընկերությունների մի շարք գործարար առաքելություններ Արխանգելսկի մարզ։ Սա ոչ միայն կհաստատի անմիջական կապեր արտադրողների հետ, այլև կբացահայտի երկկողմ առևտրատնտեսական օրակարգում աճի նոր ոլորտներ։ Արխանգելսկի մարզի նահանգապետը նաև նշել է սոցիալական ոլորտները, որտեղ նույնպես կարևոր է ամրապնդել փոխշահավետ համագործակցությունը։ Սա ներառում է, մասնավորապես, առողջապահությունը, որտեղ տարածաշրջանը զգալի փորձ է կուտակել բարձր տեխնոլոգիական բժշկական օգնություն ցուցաբերելու գործում։

Բժշկական մասնագետները բաց են համատեղ պրակտիկայի համար, և Հյուսիսային պետական ​​բժշկական համալսարանը կարող է դառնալ հուսալի գործընկեր Հայաստանի առողջապահության ազգային ինստիտուտի համար։ Արխանգելսկի մարզի և Հայաստանի Հանրապետության Վայոց ձորի մարզի միջև համաձայնագիրը գործում է 2012 թվականից, և Վայոց ձորի մարզը Պոմորյեի հիմնական գործընկերներից մեկն է։ Միջտարածաշրջանային համաձայնագրի շրջանակներում բացված «Հայաստանի տունը» հաջողությամբ գործում է Արխանգելսկում, և հայկական ապրանքների տեսականին մեծ  պահանջված է,  և վայելում է կայուն սպառողական պահանջարկ։ Հետագա համագործակցության գործնական քայլերից մեկը կարող է լինել Արխանգելսկի մարզի և Հայաստանի ձեռնարկությունների մասնակցությամբ փոխադարձ գործարար առաքելությունների անցկացումը։ Պոմորյեի նահանգապետը նշեց, որ առևտրատնտեսական հարաբերությունների զարգացումը նախևառաջ քննարկվում է հայկական կողմի հետ։ Նշենք, որ նահանգապետը այս տարվա հունիսին այցելել է Երևան՝ ՌԴ  Դաշնության խորհրդի խոսնակ Վալենտինա Մատվիենկոյի գլխավորած ռուսական պաշտոնական պատվիրակության կազմում։ Աշխատանքային այցի նպատակը  ռուս-հայաստանյան տասներորդ միջտարածաշրջանային ֆորումին մասնակցությունն էր։

Պատվիրակությունը ծաղիկներ է խոնարհել  «Մայր Հայաստան» հուշարձանին,  և հարգանքի տուրք մատուցել Հայրենական մեծ պատերազմում զոհվածների հիշատակին։ Ռուսական պատվիրակությունը մասնակցել է նաև Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում 1915 թվականի ցեղասպանության հայ զոհերի հիշատակին նվիրված Անմար կրակի մոտ ծաղիկներ խոնարհելու արարողությանը: Այդ օրը տեղի են ունեցել նաև մի քանի աշխատանքային հանդիպումներ: Ի դեպ, նահանգապետը հատկապես նշեց, որ իր առաջին տեղակալ՝ Արխանգելսկի մարզի նահանգապետի և Արխանգելսկի մարզի կառավարության վարչակազմի ղեկավար Վահե  Պետրոսյանը հայ է։ 2014 թվականի հունիսի 10-ին Պոմորյեի մայրաքաղաքում՝ Աստվածածնի Վերափոխման եկեղեցու տարածքում, Արխանգելսկի մարզում բնակվող հայ սփյուռքը կանգնեցրեց  «խաչքար», որպես Պոմորյան երկրին նվեր,  և երկու ժողովուրդների միջև բարեկամության նշան:  Խաչքարը  օծել է  Արխանգելսկի և Խոլմոգորի միտրոպոլիտ Դանիելը: Արխանգելսկի և Արխանգելսկի մարզի հայերի մասին զրուցում եմ Մամիկոն Գեկչյանի հետ ։ Նա ակտիվորեն մասնակցում է քաղաքի և մարզի հասարակական կյանքին։ 2004 թվականին ընտրվել և շարունակում է պաշտոնավարել,  որպես «Ռուսաստանի հայերի միություն» համառուսաստանյան հասարակական կազմակերպության Արխանգելսկի մարզային մասնաճյուղի նախագահ։ 2010 թվականից նա «Արխանգելսկ քաղաքի և Արխանգելսկի մարզի ազգությունների խորհուրդ» տարածաշրջանային հասարակական կազմակերպության նախագահն է։ 2012 թվականից  Արխանգելսկի մարզի քաղաքացիական պալատի անդամ է։ 2015 թվականից նա տարածաշրջանային քաղաքացիական պալատի փոխնախագահն է և հասարակական անվտանգության, ազգամիջյան և միջկրոնական հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահը։ Մամիկոն Գեկչյանի խոսքով՝ Պոմորիեի մայրաքաղաքում ներկայումս ապրում է մոտավորապես 1000 հայ։ Հայ համայնքը ակտիվորեն մասնակցում է Արխանգելսկի սոցիալ-մշակութային կյանքին։ Երբ հարցնում եմ նրա հայրենիքի հետ կապերի և բարդ լոգիստիկայի մասին, Մամիկոնը պատասխանում է, որ այսօր ամենաօպտիմալ երթուղին Մոսկվայի միջոցով է։ Կա  փորձ Երևանի և Արխանգելսկի  միջև ուղիղ չվերթներ կազմակերպելու հարցում։ 2010 թվականին «Արմավիան» սկսեց կանոնավոր երկկողմանի չվերթներ իրականացնել Երևանից Արխանգելսկ։ Ճանապարհորդության տևողությունը չորս ժամ էր։ Սակայն առաջին փորձը անհաջող էր՝ ընդամենը երեք չվերթ։ Ցածր զբաղվածության պատճառով նախագիծը տնտեսական արդարացում չուներ, ինչը չվերթները դարձնում էր անշահավետ։ Նախագծի մեկ այլ թուլություն էր վատ մտածված տոմսերի քաղաքականությունը։

Այնուհետև զրույցի թեման  դարձավ Արխանգելսկի  «Հայաստանի տունը»: Գեկչյանը «Արխանգելսկի և Վայոց ձորի մարզերի համագործակցության միություն» ոչ առևտրային կազմակերպության գլխավոր տնօրենն է։ Նրա խոսքով՝ առևտրի տան հիմնական տարածքը նվիրված է հայ արտադրողների արտադրանքին. թարմ և պահածոյացված մրգեր և բանջարեղեն, չորացրած մրգեր և ընկույզներ, բնական հյութեր և ըմպելիքներ, պանիրներ, մսամթերք, համեմունքներ, սոուսներ և անուշաբույր թեյեր։

Փոքր դահլիճում կազմակերպված է զարդերի ցուցահանդես-վաճառք: Համաժողովների դահլիճում անցկացվում են գործնական հանդիպումներ՝ կապերը ընդլայնելու և հետաքրքրված գործընկերներ գտնելու, Հայաստանի մշակութային և զբոսաշրջային ներուժի ներկայացնելու նպատակով: Արխանգելսկի բնակիչները մեծ հետաքրքրություն են ցուցաբերում հայկական արտադրանքի նկատմամբ. քաղաքում գրեթե բոլորը գիտեն խանութը: Արխանգելսկում Հայկական առևտրի տան բացումը Արխանգելսկի և Վայոց ձորի մարզերի միջև երկկողմ գործընկերության գործնական քայլերից մեկն է, որը հիմնված է համագործակցության համաձայնագրի վրա: Նախագիծն իրականացվել է 2018 թվականին ստեղծված «Արխանգելսկի և Վայոց ձորի մարզերի համագործակցության միություն» ոչ առևտրային կազմակերպության կողմից: Դրա հիմնադիրներն են Արխանգելսկի մարզի զարգացման կորպորացիան, Ռուսաստանի հայերի միության Արխանգելսկի տարածաշրջանային մասնաճյուղը և Ջերմուկի սոցիալ-տնտեսական զարգացման խթանման հիմնադրամը: Մամիկոնը վստահ է, որ այս միջտարածաշրջանային նախագծերը կշարունակվեն:   2019 թվականի հոկտեմբերին Երևանում բացվեց «Ռուսական հյուսիսի տունը»։ Արխանգելսկի մարզի առևտրի տուն բացելու որոշումը կայացվել է Արխանգելսկի պատվիրակության հետ  2017 թվականի աշնանը կայացած ռուս-հայաստանյան 6-րդ միջտարածաշրջանային ֆորումի շրջանակներում տեղի ունեցած բանակցություններից հետո։ Ցուցադրվում էր ապրանքների լայն տեսականի՝ ձկից մինչև փայտանյութ։ Բացի այդ, կար զբոսաշրջային գոտի, առողջարանային կենտրոն, պոմորյան խոհանոց մատուցող ռեստորան և շնորհանդեսների համար նախատեսված կոնֆերանս դահլիճ։ Տանը ցուցադրվում էին Արխանգելսկի տրալերային նավատորմի արտադրանքը, ջրիմուռների գործարանը, ինչպես նաև ավանդական ներկված փայտից և կեչու կեղևից պատրաստված իրեր։                                          

Արտադրանքի տեսականին նախատեսվում էր զգալիորեն ընդլայնել։ Մասնավորապես, նախատեսվում էր առաջարկել մսամթերք,  բանջարեղեն և փայտանյութ։ Ավելին, շենքում պետք է անցկացվեին Պոմորյեի խոհարարների կողմից կազմակերպվող համտեսներ և վարպետության դասեր։ Առևտրի տունը գտնվում էր Լենինգրադյան 27/1 հասցեում։ Ինչքան մենք հասկանում ենք, Արխանգելսկի մարզի առևտրի տունը Երևանում («Ռուսական հյուսիսի տուն») ներկայումս փակ է։ Ցավոք, համավարակի պատճառով տունը դադարեցրել է գործունեությունը, բայց մենք անկեղծորեն հույս ունենք, որ նոր պայմաններում, երբ Հայաստանի և Արխանգելսկի մարզի միջև կապերը կրկին ընդլայնվում են, տան վերաբացման հարցը դրականորեն կլուծվի։ Քանի որ Պոմորիեում կան հայկական հոգու տարրեր, կարևոր է, որ ռուսական հոգու տարրերից մեկը վերածնվի Երևանում։

Սարգիս Սարգսյան

Մոսկվա-Արխանգելսկ-Երևան

Այս թեմայով «Հրապարակ». Մամիկոն Ասլանյանը կարող է՝ առաջադրվի Ողջ պետական ռեպրեսիվ համակարգը օգտագործում է, բայց պարտվում է.Աղազարյանը Վեհափառի դեմ արշավի մասին Որքան ստորացված և խղճալի վիճակում են այն կեղծ հոգևորականները, ովքեր եկեղեցական կանոններ են խախտում, պատարագը պատշաճ կարգով չեն մատուցում . Աբրահամյան Գեւորգ Սրբազանը հունից դուրս եկավ, կասկածում է Կաթողիկոսին ՇՏԱՊ. Փաշինյանը վաղ առավոտ բոլորին հավաքել է Մարզահամերգային համալիրում