Ազգային փոքրամասնությունների օրը պարզապես տոն չէ. Խդր Հաջոյան

Այս տարի Ապարան քաղաքում նշվեց Ազգային փոքրամասնությունների օրը, որի ընթացքում տարբեր համայնքների ներկայացուցիչներ հավաքվեցին՝ միավորելով իրենց մշակույթները: Միջոցառմանը ներկա էին մի շարք ազգային փոքրամասնություններ, ինչը հնարավորություն տվեց ոչ միայն առկա խնդիրները քննարկել, այլեւ համատեղ ծրագրերի եւ ապագայի հստակ նպատակների շուրջ մտքեր փոխանակել: Այս առիթով «Իրավունք»-ը զրուցել է Եզդիների ազգային միության նախագահ ԽԴՐ ՀԱՋՈՅԱՆԻ հետ:

— Պարոն Հաջոյան, օրերս նշվեց Ազգային փոքրամասնությունների օրը։ Ինչպիսի՞ նշանակություն ունի այս տոնը, հատկապես եզդիական համայնքի համար։

— Սա շատ կարեւոր օր է մեզ համար։ Ազգային փոքրամասնությունների օրը պարզապես տոն չէ՝ այն հարգանքի, արժեւորման եւ միասնության խորհրդանիշ է։ Հայաստանում ապրող բոլոր ազգային համայնքներն այս օրը ոչ միայն հիշեցնում են իրենց արմատների ու մշակույթի մասին, այլեւ զգում են, որ Հայաստանի Հանրապետությունը նրանց տեսնում է, լսում է եւ գնահատում։

Եզդիական համայնքի համար այս օրը նաեւ պատասխանատվության օր է՝ մենք գիտակցում ենք, որ մեր լեզուն, մշակույթն ու ավանդույթները պիտի շարունակենք պահպանել ու զարգացնել:

— Այս տարվա միջոցառումն անցկացվեց Ապարանում։ Ինչո՞ւ հենց այս վայրը եւ ինչպիսի՞ մթնոլորտ էր տիրում այնտեղ։

— Այս տարի իսկապես գեղեցիկ ընտրություն էր արվել։ Այն խորհրդանշական քաղաք է՝ իր պատմությամբ, իր հյուրասեր մարդկանցով։ Երբ նման միջոցառումներ անցկացվում են ոչ թե միայն Երեւանում, այլեւ մարզերում, դա ուժեղացնում է փոխհասկացողությունն ու միջմշակութային երկխոսությունը։

Ապարանում մթնոլորտը տոնական էր՝ կենդանի, ջերմ եւ անկեղծ։ Տարբեր համայնքների ներկայացուցիչներ՝ ռուսներ, ասորիներ, գերմանացիներ, հույներ, եզդիներ ու այլք, միասին ստեղծում էին բազմագույն մշակութային խճանկար։ Բեմում հնչում էին տարբեր լեզուներ, տարբեր երաժշտություններ, բայց ամեն ինչ միահյուսվում էր մեկ ընդհանուր զգացումի մեջ՝ հայրենասիրության եւ փոխհարգանքի:

— Եզդիական համայնքն ինչպե՞ս էր ներկայացված այս միջոցառմանը։

— Մենք այս տարի եւս լիարժեք ներկայացանք։ Մեր համայնքի անդամները մեծ սիրով պատրաստել էին ազգային խոհանոց՝ յուրահատուկ համերով ու բույրերով։ Բեմում հնչեցին եզդիական երգեր, ներկայացվեցին ազգային պարեր։ Մեզ համար կարեւոր է, որ մեր մշակույթը ներկայացնենք ոչ միայն որպես ավանդույթ, այլեւ որպես կենդանի, զարգացող մշակութային շերտ։

Ամեն ելույթ, ամեն երգ կամ պար մեզ համար ոչ թե ձեւական մասնակցություն է, այլ մեր ինքնության արտահայտում։ Երբ տեսնում եմ, թե ինչպես են հայ եւ այլ համայնքների ներկայացուցիչներ մեզ հետ երգում կամ համտեսում մեր ուտեստները՝ ես հպարտանում եմ, որովհետեւ դա է իրական արժեքներից մեկը։

— Խոսելով նաեւ կրթության մասին՝ կարո՞ղ եք ասել, թե ինչպե՞ս է կազմակերպված եզդի երեխաների ուսուցումը Հայաստանում։

— Հայաստանը բացառիկ երկիր է այս հարցում։ Մեր երեխաներն ունեն հնարավորություն սովորելու իրենց մայրենի լեզուն՝ եզդերենը։ Դա փոքր բան չէ։ Շատ երկրներում փոքրամասնությունները զրկված են նման հնարավորությունից, մինչդեռ այստեղ, պետական աջակցության շնորհիվ, մենք կարողանում ենք պահպանել մեր լեզուն եւ փոխանցել այն նոր սերունդներին։

Այսօր համայնքային դպրոցներում դասավանդվում է «Լեզու եւ գրականություն» առարկան։ Դասագրքերն ամբողջությամբ հրատարակվում են պետական աջակցությամբ՝ ԿԳՄՍ նախարարության միջոցով։ Սա ցույց է տալիս, որ պետությունը ոչ միայն ճանաչում է ազգային փոքրամասնությունների իրավունքներն, այլեւ գործնականում նպաստում դրանց իրացմանը։

— Ինչպես գիտենք, կան որոշ խնդիրներ՝ մասնագետների պակաս՝ կադրերի պատրաստման հետ կապված։ Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Այո՛, ցավոք, այդ հարցը դեռ բաց է։ Հիմնական խնդիրը հենց եզդի ուսուցիչների պակասն է: Կան դպրոցներ, որտեղ եզդիական խմբակներ կամ դասարաններ են գործում, բայց ուսուցիչներ չկան։ Իսկ երբեմն, նույնիսկ եթե ուսուցիչ կա, մենք բախվում ենք վերապատրաստման խնդրին։

Այժմ քննարկումներ են ընթանում թե՛ կառավարությունում, թե՛ նախարարությունում՝ այս ուղղությամբ լուծումներ գտնելու համար։ Կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է բացել եզդիական լեզվի եւ գրականության ամբիոն՝ օրինակ Մանկավարժական կամ Բրյուսովի համալսարանում։ Եթե ունենանք որակավորված մասնագետներ, այդ դեպքում եզդիական կրթությունը Հայաստանում ոչ միայն կպահպանվի, այլեւ կզարգանա։

— Բացի կրթությունից, մշակույթն էլ է կարեւոր հենասյուն։ Ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկում Ձեր միությունը այս ուղղությամբ։

— Մշակույթն այն հիմքն է, որի վրա կանգնած է մեր ինքնությունը։ Մենք պարբերաբար կազմակերպում ենք մշակութային միջոցառումներ՝ համերգներ, ցուցահանդեսներ, ընթերցումներ։ Աշխատում ենք ներգրավել երիտասարդներին՝ նրանց մոտ արթնացնելու ստեղծագործական ոգին։

Բացի այդ, լույս է տեսնում մեր ազգային թերթը, ինչպես նաեւ մեկ այլ պարբերական՝ նվիրված համայնքային մշակութային եւ հասարակական թեմաներին։ Սա մեզ թույլ է տալիս պահպանել տեղեկատվական ներկայությունը եւ մեր ձայնը հասցնել թե՛ մեր համայնքին, թե՛ հայ հասարակությանը։

— Ո՞րն է Ձեր կարծիքով ամենակարեւոր արժեքը, որը միավորում է ազգային փոքրամասնությունները Հայաստանում։

— Դա փոխհարգանքն է։ Մենք բոլորս տարբեր ենք՝ մեր լեզվով, կրոնով, ավանդույթներով, բայց հենց այդ բազմազանությունն է, որ դարձնում է Հայաստանը հարուստ։ Երբ ժողովուրդները ճանաչում են միմյանց, սկսում են նաեւ սիրել միմյանց։

Ես հաճախ եմ ասում՝ միասնությունը չի նշանակում նմանություն, այլ՝ փոխհասկացողություն։ Մենք՝ եզդիներս, մեր հավատքով ու մշակույթով եզակի ենք, բայց մեզ համար Հայաստանը մեր տունն է։ Եվ երբ պետությունը հարգում է մեր լեզուն, մեր երգն ու խոհանոցը, դա հարգանք է նաեւ դեպի ինքն իրեն։

— Ինչպիսի՞ տեսլական ունեք առաջիկա տարիների համար՝ եզդիական համայնքի զարգացման առումով։

— Ես հավատում եմ, որ ապագան պատկանում է այն սերունդներին, որոնք կսիրեն իրենց լեզուն եւ կպահպանեն այն։ Մենք աշխատում ենք, որ մեր երիտասարդները ոչ միայն ճանաչեն իրենց արմատները, այլեւ լինեն ակտիվ քաղաքացիներ՝ ներգրավված Հայաստանի հասարակական կյանքում։

Ապագա ծրագիր ունենք՝ ստեղծելու մշակութային կենտրոն, որտեղ կկազմակերպվեն եզդիական լեզվի դասընթացներ, պարային եւ երգարվեստի խմբակներ։ Սա մեզ թույլ կտա ոչ միայն պահպանել ավանդույթը, այլեւ փոխանցել այն նոր ձեւով՝ ժամանակակից միջոցներով։

— Իսկ ի՞նչ ուղերձ կփոխանցեք Հայաստանի ազգային փոքրամասնություններին իրենց տոնի կապակցությամբ։

— Նախ՝ շնորհավորում եմ բոլոր ազգային փոքրամասնություններին իրենց օրվա կապակցությամբ։ Մաղթում եմ նորանոր ձեռքբերումներ, ստեղծագործական ոգի եւ համերաշխություն։

Մենք բոլորս միասին ենք ստեղծում այս երկրի դիմագիծը։ Թող յուրաքանչյուր համայնք զգա, որ իր տեղն ունի Հայաստանի բազմազան ընտանիքում։ Եվ թող այս օրն ամեն տարի մեզ հիշեցնի՝ որքան արժեքավոր է միմյանց ճանաչելը, հարգելը եւ ձեռք ձեռքի տալով ապագա կառուցելը։

ԴԻԱՆԱ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Այս թեմայով Միջմշակութային երկխոսությունը պետք է միշտ լինի. Խդր Հաջոյան Մահացել է հայտնի եզդի հոգեւորական Շեխ Միրզա Սինո Խաթարին Եզդի ազգը կանգնած է Արցախի կողքին. Իսայանի նստացույցը շարունակվում է՝ օր 9-րդ