Տիրոջ խաչափայտին նվիրված ամենանշանավոր տոնը` «Խաչվերացը» կնշվի սեպտեմբերի 14-ին

Սուրբ խաչի տոնը` Խաչվերացը, այս տարիկնշվի սեպտեմբերի 16-ին: Խաչվերացը Հայ Եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից վերջինն է: Հայ Առաքելական եկեղեցինտաղավար տոն է համարում Տերունի հինգ մեծ տոները, որոնք ուղղակի առնչվում են Տեր Հիսուս Քրիստոսի կյանքին և գործունեությանը, դրանք են Սուրբ Ծնունդն ու Աստվածահայտնությունը, Սուրբ Հարություն (Սուրբ Զատիկ), Հիսուս Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնը (Վարդավառ), Վերափոխումը Սուրբ Աստվածածնի (Խաղողօրհնեքի կարգ) եւ Սուրբ Խաչի տոնը (Խաչվերաց):

Մեր եկեղեցին Սուրբ Խաչին վերաբերվող տարեկան չորս տոնակատարություններ ունի. Երևումն Սուրբ Խաչի`Զատկին հաջորդող չորրորդ կիրակին, Խաչվերացը`սեպտեմբերի 11-17-ը ընկած կիրակին, ՎարագաՍուրբ Խաչը`սեպտեմբերի 26-ի մերձավոր կիրակին եւ Խաչի գյուտը`հոկտեմբերի 26-ի մոտակա կիրակին։ Պատահական չէ այս նվիրումը խաչին. մեր եկեղեցու հայրերը գիտակցել են Խաչի նշանակությունն ու զորությունը. Գրիգոր Տաթևացին Խաչը համարում է «երկնքի և երկրի միջև եղած վիհը միացնող կամուրջը, դրախտի դռները բացողն ու երկնային արքայությունը որպես ժառանգություն տվողը»:

Խաչվերացը Խաչին նվիրված տոներից ամենանշանավորն է. տոնվում է ի հիշատակ Տիրոջ խաչափայտի` պարսկական գերությունից Երուսաղեմ վերադարձի և Գողգոթայում կանգնեցման (վերացման): Հայ Առաքելական եկեղեցում Խաչվերացը տոնում են սեպտեմբերի 11-17-ն ընկած ժամանակահատվածում հանդիպող կիրակի օրը (Ուղղափառ եկեղեցում` 14/27 սեպտեմբերի, Կաթոլիկ եկեղեցում` Գրիգորյան տոմարով`14 սեպտեմբերի):

Պատմությունը վկայում է տոնի ակունքները

614թ. Պարսկաստանի Խոսրով թագավորը հարձակվում է Երուսաղեմի վրա, ավերում այն, սրի քաշում ժողովրդին, մեծ թվով գերիներ տանում: Որպես անարգանք քրիստոնյաներին` Սուրբ Հարության տաճարից գերեվարվում և Պարսկաստան է տարվում նաև Տիրոջ խաչափայտը: Պարսկաստանում խաչափայտի զորությամբ շատերը դարձի են գալիս, մկրտվում և դառնում քրիստոնյա: Խաչափայտը գերության մեջ է մնում 14 տարի: 628 թ. Բյուզանդիայի Հերակլ կայսրը քրիստոնեական մի հսկա բանակով հարձակվում է պարսիկների վրա, ազատագրում Սուրբ Խաչը և այն վերադարձնում նախկին վայր: Հիշատակվում է նաև, որ հայ ժողովուրդն անմասն չէ խաչի ազատագրման գործում. Կայսերը ռազմական օժանդակություն է ցույց տվել նաև հունական մասի հայոց զորքը` Մժեժ Գնունու գլխավորությամբ:

Կայսրը խաչափայտը սրբությամբ երեք տարի Կ.Պոլսում պահելուց հետո անձամբ, կառքի մեջ ծնկած, այն ձեռքերում բռնած, Երուսաղեմ է տանում և իր ուսի վրա դրած Գողգոթայի գագաթը հանելով` բարձրացնում է Սուրբ Հարության վերանորոգված տաճարում` ի տես բոլոր քրիստոնյաների:

Ժողովուրդը Խաչվերացին կատարում է ուխտագնացություններ, տարբեր տեղերում դեռևս պահպանվում են ժողովրդական մի շարք ավանդույթներ տոնի խորհրդի հետ կապված` խաչերը ռեհանովզարդարելը(ռեհանը սրբության խորհուրդ ունի), նախօրեին խմորեղեն թխել, ուլ մորթել, ձավարով փլավ պատրաստել:

Խաչվերացի հաջորդ օրը, ինչպես բոլոր Տաղավար տոներին հաջորդող օրը, մեռելոց է. եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ Պատարագ, կատարվում է հոգեհանգստյան կարգ, որից հետո այցելում են հանգուցյալների շիրիմներին:

Այս թեմայով ՊԵԿ նախագահի նախկին տեղակալ Վախթանգ Միրումյանին դատարանը կալանքի չտարավ Տիեզերքն ունի իր սեփական տոնածառը Թրամփը սպառնում է հակառակորդներին «վերջին Սուրբ Ծննդով»՝ Էպշտեյնի գործի պատճառով «Լեվ Գրուպը» մտնում է նոր տարի՝ ամուր մնալով օրենքին, արդարությանը և օրինապաշտ քաղաքացու գաղափարին.Բացառիկ զրույց հայտնի փաստաբանի հետ Նախկին ոստիկանապետ Արամ Հովհաննիսյանի որդին՝ ՔՊ-ի պատգամավորի թեկնածու