Պատգամավորական անձեռնմխելիության եւ աշխատավարձերի տակ մի՛ պախկվեք. Լեւս Դավթյան

Մշակութային 30 Ապրիլ, 2025 2:58

«Իրավունք»-ի զրուցակիցն է Կապանի դրամատիկական թատրոնի դերասան ԼԵՎՍ ԴԱՎԹՅԱՆԸ: Նրա հետ զրույցը ծավալվեց ոչ միայն մշակութային թեմաների շուրջ, այլ նաեւ բոլորի համար օրհասական դարձած երկրի վիճակի՝ ընդդիմության թույլ տված սխալներից մինչեւ իշխանության յոթ տարվա կործանարար կառավարում:

«Ի՞ՆՉ ԻՐԱՎՈՒՆՔ ՈՒՆԻ 50 ՏԱՐԵԿԱՆ ԱՌՈՂՋ ՄԱՐԴԸ ՆՄԱՆ ՀԱՐՑԵՐՈՒՄ ԽԱԲՎԵԼՈՒ»

— ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը մի առիթով ասաց, որ ներկայիս ընդդիմությունն իրենց երազած ընդդիմությունն է: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Իսկ սխալ բան ասա՞ց: Ախր, մենք, գլխավոր հարցը թողած, ընկել ենք մանր հարցերի ետեւից: Ժողովրդի աչքերին կրկին թոզ են փչում: Ամեն բան ախր պարզ է: Իշխանությունը չի թաքցնում, որ կարող էին այնպես անել, որ ունենայինք այս նույն վիճակը, բայց առանց այսքան զոհերի: Տեսեք, ուղիղ տեքստով ասում են՝ էրեխեքին ուղարկել եմ պատերազմ՝ կեսը մահացել են, կեսը հաշմանդամ են դարձել, կեսը անհետ կորած են, իսկ մի կեսն էլ գերության մեջ են: Այսինքն՝ ասում է, որ լավ իմացել է` ելքը սա է լինելու, եւ կարող էր դա կանխել, բայց չի կանխել, որ հետո չասենք` ինչո՞ւ չպայքարեցիր: Գուցե հիմա, ինչ ասեմ, շատերի համար տարօրինակ հնչի, բայց ինձ համար իր մեջ մի փոքր հայրենասիրության նշույլ կլիներ, որ ինքը գոնե առանց այդ զոհերի եւ մնացած նշածներիս, այս վիճակի հասցներ: Սակայն հնարավոր էր նույնիսկ հաղթել պատերազմը, որովհետեւ մենք 90-ականներին ունեցել ենք ավելի վատ վիճակ, ավելի քիչ քանակությամբ զենք, ավելի քիչ քանակությամբ զինվոր, սակայն պատմությունը առհասարակ, կարծում եմ, որ կախված է լինում անհատներից: Այսինքն՝ նույն Վազգեն Սարգսյանից, Վազգեն Մանուկյանից, Մանվել Գրիգորյանից, Մոնթեից եւ մնացած զորահրամանատարներից, քանի որ անհատները կարող են բան փոխել՝ կեսը ռազմի դաշտում, կեսը քաղաքական առումով, գնան, պայմանավորվեն: Որ ասում է՝ դե մենք մտածեցինք, կամ խաբվեցինք եւ այլն, ուզում եմ ասեմ՝ ի՞նչ իրավունք ունի երկրի ղեկավարը՝ 50 տարեկան առողջ մարդը, նման հարցերում խաբվելու: Եվ ստացվում է, որ բոլորը հիմա հաշտ են այս ամենի հետ:

— Հաշտ է ընդդիմությունը, հաշտ են մշակութային գործիչները, հաշտ են ստեղծագործողները…

— Դե մշակութային գործիչները, հեռուստատեսության որոշ աշխատողներ, նրանք կոմֆորմիստ են, եւ իրենց համար, կարծում եմ, տարբերություն չկա, թե ով կլինի երկրի ղեկավարը: Մի տեսակ սազը ձեռքին աշուղի հոգեբանություն կա, որ կապ չունի շահի համար կնվագեն, թագավորի համար կնվագեն, թե՝ ցարի: Միայն թե նվագեն՝ փող լինի:

«ԼԱՎ, ԱՍԵՆՔ ՄԻ ՏԱՐԻ ԷԼ ԳՐԱՆՏՆԵՐ ՍՏԱՑԱՔ, ԲԱ ՀԵՏՈ՞»

— Իսկ ինչո՞ւ դուք այդպես չեք մտածում, Լեւս:

— Դե ես ինքս ինձ հետ հաշտ չեմ լինի, չեմ կարողանա քնել գիշերը: Ես նույնիսկ հիմա եմ ինքս ինձ մեղադրում: Մտածում եմ, թե ինչքան հեշտ է մարդկանց, ովքեր այս ամենը տեսնում են, հասկանում են, օգտվում են ու երջանիկ շարունակում են ապրել: Չես հասկանում՝ դա սրիկայության այն բարձր սանդղա՞կն է, թե՞ դեռ էլի տեղ կա: Ախր, հիմար էլ չեն այդ մարդիկ, որովհետեւ կարող են լինել լուրջ թատրոնի ղեկավար, ունենում են լուրջ հանդիպումներ: Ուզում եմ հասկանալ` այս կյանքից ի՞նչ են տանելու: Արդեն 70-ն անց մարդիկ են՝ կենսագրություն, նույնիսկ կարողություն ունեցող: Լավ, ձեր անունից, պատվից ու կենսագրությունից բացի, այս աշխարհում ի՞նչ եք թողնելու ու ի՞նչ եք տանելու: Ասենք, մի տարի էլ գրանտներ ստացաք, բա հետո՞: Էս անտերը արդեն տեխնոլոգիաների դար է, ու հիմա որ պատմիչը ինչ ուզի, չի կարող գրել: Հիմա բացելու են ձեր զավակները եւ տեսնեն, որ դուք հայրենավաճառությամբ, սրիկայությամբ եք զբաղվել, կամ առնվազն մասնակից եք եղել այդ ամենին ձեր լռությամբ, այսինքն՝ համաձայն եք եղել եւ չեք պայքարել:

— Բոլորովին վերջերս Խորեն Աբրահամյանի 90-ամյակն էր, եւ պետական մակարդակով ոչ մի տեսակի անդրադարձ չեղավ: Մեր վարպետներն էլ են արժեզրկվում…

— Այո, ապրիլի 1-ին էր: Գիտեք, Մհեր Մկրտչյանի տարեդարձը եւս անտեսվեց, մինչդեռ պիտի բում լիներ: Կարելի էր փառատոներ ստեղծել, առնվազն մեկ շաբաթ ներկայացնել, լուսաբանել; Դե գիտեեք, այստեղ եւս վերանայելու բան կա: Պետք է նայենք թե ինչպես են վերաբերվում մեծերին, արտիստներին: Հիմա մի տեսակ ռուսաֆոբ հասարակություն է ձեւավորվել Հայաստանում: Ասենք, 18-19 տարեկանը ասում է՝ ամեն ինչում ռուսներն են մեղավոր: Դա ներարկել են երիտասարդների (եւ ոչ միայն) ուղեղում: Հասկանում եք` խնդիրները որտեղից են գալիս: Վերջերս մի տեղ կարդացի, ասված էր՝ մեզ նոր ղեկավար պետք չէ, մեզ նոր ժողովուրդ է պետք: Սովորական մարդուն ներարկել են, որ այս մեր անհաջողության մեջ, այս խայտառակ իրականության մեջ մեղավոր են ռուսները, նախկինները: Հանձնել են նախկինները: Ասում ես՝ եղբա՛յր, այդ քո ասած նախկինները հանձնման ժամանակ իշխանություն չեն եղել, էդ ինչպե՞ս է նախկինը հանձնել: Ասում են՝ 30 տարի առաջ են հանձնել: Դա էլ են ներարկել հասարակ ժողովրդի ուղեղը:

«ՉԵ՛Ք ԿԱՐՈՂԱՆՈՒՄ ԿԱՄ ՉԵ՛Ք ՈՒԶՈՒՄ` ԱՍԵ՛Ք, ԳՈՆԵ ԴՐԱՆՈՒՄ ԱԶՆԻՎ ԵՂԵՔ»

— Անցյալ տարի ժողովուրդը հավաքվել էր, ավելի քան 50 հազար մարդ Հանրապետության հրապարակում: Ինչո՞ւ կրկին չհաջողեցին այս իշխանությանը հեռացնելու գործում:

— Դե կրկին լավ քայլեցինք, գնացինք տուն: Դե էդ է, բոլորը ճառ ասող են, զանգ կախող չկա: Չեմ հասկանում` դա ինչի համար է արվում: Գիտե՞ք, ես ասել եմ, հեղափոխությունը նման կերպ չեն անում: Ախր, իրենք ձեւերն էլ մեզանից լավ գիտեն, հնարն էլ գիտեն: Ինչպես ասվում է «Իշխանություն» ֆիլմում. «Չես կարող ռինգում կարապի պարը պարել, կտան մռութդ կկոտրեն»: Չի լինում այլեւս այսպես՝ քայլելով, կոչեր անելով: Արցախը հանձնելուց առաջ ասում էին՝ վայ, Արցախը հեսա հանձնելու են: Հենց դրա համար էին եկել: Ձեր գործողությունները ինչպիսի՞ն են: Գնալ ճակատ-ճակատ բախում սարքել, մեկի քթից արյուն գա, մյուսի կողոսկրերը կոտրվի, բա հետո՞, գնա՞նք տուն: Չե՛ք կարողանում կամ չե՛ք ուզում, ասե՛ք, գոնե դրանում ազնիվ եղեք: Այդ պատգամավորական անձեռնմխելիության եւ աշխատավարձերի տակ մի՛ պախկվեք: Հարցեր եք տալիս, թե բա՝ պարոն Փաշինյան, Դուք եք հանձնել հողերը, նա էլ պիտի ասի՝ հա, ես եմ հանձնել, կամ կռվում եք, չանա-չանա գոռգռում, շշեր շպրտում, անցնում գնում է: Բավակա՛ն է: Ինչքան եք նստելու լսեք, թե ինչպես են ձեզ հաթաթա տալիս իշխանության անդամները:

— Նիկոլ Փաշինյանին անվստահություն հայտնելու քվե էին իրականացնում «Սրբազան պայքար» շարժման երիտասարդները: Թղթերի վրա ստորագրում են, գցում են ինչ-որ արկղի մեջ: Արցախի փրկության համար էլ էին հավաքում նման ստորագրություններ, բայց տեսանք` ինչ եղավ…

— Չգիտեմ, ընդամենը նորից տուն-տունիկ ենք խաղում: Ես կարծում եմ՝ նմանատիպ միջոցառում իրենից ոչ մի լուրջ բան չի ներկայացնում: Շատ լուրջ ծրագիր է պետք, լուրջ ռեսուրսներ: Ես այս աղետալի վիճակի միակ փրկությունը տեսնում եմ բոլոր ընդդիմադիր գործիչների, գործարարների միավորումով: Հետո դուք ձեր մեջ կորոշեք` ով ինչ անի, ինչով զբաղվի: Սակայն առանց այս դաշտերի միավորման, հնարավոր չէ բան փոխել: Ինձ համար զզվելի է, երբ ընդդիմադիր երկու կողմերի հայհոյանքները կարդում եմ՝ թե՛ ՀՀ երկրորդ նախագահի հասցեին, թե՛ երրորդ նախագահի հասցեին: Դա ինձ համար նենգ եւ պառակտող գործ է: Հիմա պետք է համախմբվեն, ոչ թե մեկը մյուսին հայհոյեն: