Դեռ վաղ է ենթադրել, որ «3+3» ձեւաչափը կարող է ռեալ խնդիրներ լուծել. Թուրքագետը փակագծեր է բացում

Թուրքիայում օրերս կայացավ «3+3» ձևաչափով երրորդ հանդիպումը, ի՞նչ կարևորություն ունի այս ձևաչափը Թուրքիայի համար, ինչպես են գնահատում այդ հարթակում տեղի ունեցած հանդիպումները մասնագետները մեկնաբանում է թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը, ընդգծելով.

-Ռուսաստանի համար այս հանդիպումները աշխարհաքաղաքական առումով կարևոր են այն առումով, որ նա դեմ է, որ ոչ տարածաշրջանային երկրները, առաջին հերթին նկատի ունի Արևմուտքին, մեր տարածաշրջանում ակտիվություն ցուցաբերեն, ու այս հարթակը Ռուսաստանի համար հնարավորություն է մեկ անգամ ևս հայտարարելու, որ տարածաշրջանի խնդիրները պետք է տարածաշրջանի երկրները լուծեն։ 

Բացի Ռուսաստանից՝ այս մոտեցումը կիսում է նախևառաջ Թուրքիան, և նաև Իրանն է դրան համաձայն, ու նաև Հայաստանն է համաձայնում այդ մոտեցմանը, որովհետև այն համատեղ հռչակագիրը, որն ընդունվեց հանդիպման արդյունքում, դրա մասին է։ 

Հանդիպման նշանակությունը չպետք է գերագնահատել, բայց այս հանդիպումները նաև որոշակի դերակատարում ունեն, որովհետև, փաստորեն, Էրդողանի շուրթերով այս հարթակի հետ կապված նոր առաջարկ արվեց։ Նա առաջարկեց այս հարթակն ինստիտուցիոնալ դարձնել, այս առաջարկը, կարծում եմ, նախապես համաձայնեցված է եղել Ռուսաստանի հետ, այս առաջարկը կքննարկվի հետագայում, ու դա, փաստորեն, մեկ քայլ է այն փորձերի ուղղությամբ, որ Հարավային Կովկասը փակեն Արևմուտքի համար, մուտքը հնարավորինս դժվարացնեն։ 

Խոսք գնաց նաև կոնկրետ նախագծերի մասին, ինչպես նշվում է թուրքական մամուլում, որ հենց տարածաշրջանային երկրների կողմից պետք է ձգտել կոնկրետ նախագծեր առաջ բերել տարածաշրջանում։ Ամեն ինչ արվում է, որ տարածաշրջանը հնարավորինս փակվի Արևմուտքի համար, որպեսզի Թուրքիան ու Ռուսաստանը, առաջին հերթին՝ իհարկե Թուրքիան, շարունակեն պահպանել և ուժեղացնել իրենց դիրքերը։

– Հաշվի առնելով նաև այն, որ Իրանը ևս դեմ է, որ տարածաշրջանային երկրներից բացի՝ տարածաշրջանի հարցերով զբաղվեն այլ պետություններ, կարո՞ղ ենք ասել, որ այս ձևաչափին հաջողվելու է նվազագույնի հասցնել Արևմուտքի դերակատարումը մեր տարածաշրջանում։

– Տեսնում ենք, որ մինչև հիմա չի հաջողվել, այս հարթակի մասնակիցներն իհարկե շահագրգռված են, որ այստեղ Արևմուտքը հնարավորինս քիչ լինի, Թուրքիան ինքն Արևմուտքի մաս է, չի ուզում այլ արևմտյան երկրներ այստեղ լինեն։ Ձեր հարցին պատասխանելու համար պետք է անդրադառնանք այս ձևաչափում տեղի ունեցած հանդիպումների ժամանակ հնչած գաղափարներին, որոնցից ամենակարևորն արդեն ասացի, այդ կոնկրետ նախագծեր առաջարկելու գաղափարն է, այսինքն՝ այդ կոնկրետ նախագծերի շնորհիվ, որոնք իրենց մեջ պետք է ընդգրկեն տարածաշրջանի երկրները, այդպիսվ փորձեն Արևմուտքի ակտիվությունը սահմանափակել։ 

Դեռ վաղ է ենթադրել, որ այս հարթակը կարող է ռեալ խնդիրներ լուծել, բայց որ այն շարունակություն կունենա, ակնհայտ է, որ փորձ կարվի հարթակն ինստիտուցիոնալացնել, դա ևս պարզ է։ 

– Ձևաչափի շարունակականությունը ի՞նչ է տալու Հայաստանին, պարո՛ն Սաֆրաստյան։

– Օգուտ չի տալու, որովհետև այս ձևաչափը շատ հեռու է կոնկրետ մի բան անելուց, այն էլ՝ որ օգուտ լինի Հայաստանին, բայց մյուս կողմից էլ, որ Հայաստանը չմասնակցի, դրանից ի՞նչ օգուտ կլինի, ավելի լավ է մասնակցել ու տեսնել, թե ինչ է քննարկվում այնտեղ։ 

Այս թեմայով Նեոնացիզմը փորձում է ջնջել հիշողությունը մեծ հաղթանակի մասին. Ռուբեն Սաֆրաստյան Մոսկվայի եւ Կարսի պայմանագրերի դրույթները կրկին ակտուալ են դառնում. Ռուբեն Մելքոնյան  Մտածողություն չունեցող մարդիկ՝ կրկին այս իշխանությանն ընտրելու են. Տիրան Լոքմագյոզյան Սիրիայում բանալի պաշտոններ են ստանում թուրքական գործակալներ. Ռուբեն Սաֆրաստյան Իսկ ո՞վ է ասում, որ այս ամեն ինչը չի արվում Թուրքիային վերջում թակարդը գցելու համար. Անդրանիկ Իսպիրյան