Իրանը դեմ է ոչ թե կոմունիկացիաներին, այլ «Զանգեզուրի միջանցքին»

­Հա­յաս­տա­նի շուրջ այս օ­րե­րին ծա­վալ­վող զար­գա­ցում­նե­րին զու­գա­հեռ (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=291618&l=am), նո­րից օ­րա­կար­գում է հայտն­վել հին քա­րոզ­չա­կան տրյու­կը: Այ­սինքն, թե Թեհ­րա­նը դեմ հան­դես գա­լով «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քին», առ­հա­սա­րակ  դեմ է Ս­յու­նի­քի եր­կա­թու­ղու գոր­ծարկ­մա­նը, ան­գամ ե­թե դա տա­նի Մոսկ­վա­յի հետ հա­կա­սութ­յուն­նե­րի:

Ի­րա­կա­նում, ի­հար­կե, Թեհ­րա­նը դեմ է ե­ղել եւ դեմ կլի­նի «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քին»՝ դրա ի­րա­կան տես­քով, այլ ոչ թե նրան, որ փոր­ձում է հրամց­նել ա­րեւմ­տա­մետ քա­րոզ­չա­մե­քե­նան: Այ­սինքն, որ նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի հի­ման վրա Մեղ­րիի գի­ծը գոր­ծար­կե­լը նշա­նա­կում է «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք», եւ Մոսկ­վան այդ ծրա­գի­րը փոր­ձում է ա­ռաջ տա­նել Բաք­վի եւ Ան­կա­րա­յի հետ գոր­ծակ­ցութ­յամբ:

­Բայց ա­հա, ան­գամ ա­րեւմտ­յան (այդ թվում՝ պաշ­տո­նա­կան) աղբ­յուր­ներն են քա­նիցս փաս­տել, որ ի­րա­կան «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» աս­վա­ծը ծայ­րա­հեղ վտանգ է ոչ միայն Ի­րա­նի, այլ նաեւ Ռու­սաս­տա­նի, վեր­ջա­պես՝ Չի­նաս­տա­նի հա­մար, ուղ­ղա­կի վնաս Հնդ­կաս­տա­նի հա­մար: Ու ի՞նչ է ստա­ցվում, որ Մոսկ­վան Բաք­վի եւ Ան­կա­րա­յի հետ նման «դա­վադ­րութ­յան» մեջ է մտել ինքն իր դե՞մ:

­Թե ի­րա­կա­նում ինչ է ի­րե­նից ներ­կա­յաց­նում «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» աս­վա­ծը, հաս­կա­նում են բո­լոր փոր­ձա­գետ­նե­րը: Դա Ս­յու­նի­քով անց­նող այն մի­ջանցքն է, ո­րը կու­նե­նա եր­կու կա­րե­ւոր պայ­ման: Նախ, կլի­նի ա­րեւմտ­յան կամ թուր­քա­կան քա­ղա­քա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յան տակ: Եվ երկ­րոր­դը՝ դրա­նով կբա­ցա­ռի կա­պը Հ­յու­սիս-­Հա­րավ ա­ռանց­քով, այն է՝ կհան­դի­սա­նա բա­ժա­նա­րար գիծ: Ի­հար­կե, կլի­նի նաեւ գե­ղե­ցիկ փա­թե­թա­վո­րում, թե դա Հա­յաս­տա­նի ինք­նիշ­խան տա­րածք է: Սա­կայն նույն­քան ինք­նիշ­խան, որ­քան ներ­կա­յումս Հա­յաս­տանն է. ու­նի ամ­բող­ջա­կան պե­տա­կան կա­ռա­վա­րում, սա­կայն հիմ­նա­կան հար­ցե­րը լուծ­վում է ա­մե­րիկ­յան դես­պա­նա­տա­նը: Այ, հենց նման «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քին» է, որ ոչ մի դեպ­քում չի հա­մա­ձայն­վում Ի­րա­նը: Ա­սենք նաեւ Ռու­սաս­տա­նը, հա­կա­ռակ դեպ­քում այդ մի­ջանցքն ար­դեն կլի­ներ:

Ինչ է ա­ռա­ջար­կում Մոսկ­վան, այդ թվում՝ նո­յեմ­բե­րի 9-ի հա­մա­ձայ­նագ­րով, որն իր զար­գա­ցու­մը ստա­ցավ 2021թ. հուն­վա­րի 11-ի ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յամբ՝ նվիր­ված հիմ­նա­կա­նում կո­մու­նի­կա­ցիոն թե­մա­յին: Այն է՝ պետք է վե­րա­գոր­ծար­կել տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին բո­լոր կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րը, ո­րի տակ հաս­կաց­վում է մաս­նա­վո­րա­պես՝ ոչ միայն Մեղ­րիով անց­նող Ադր­բե­ջան-Ի­րան գի­ծը, այլ այդ գծի ամ­բող­ջա­կան տես­քը՝ Նա­խի­ջե­ւա­նից Ի­րան եւ Հա­յաս­տան տա­նող ու­ղի­նե­րը: Այս մե­խա­նիզ­մին, ի տար­բե­րութ­յուն «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի», Ի­րա­նը քա­նիցս հա­վա­նութ­յուն է տվել: Պայ­մա­նով, որ ոչ մի պա­րա­գա­յում այս գոր­ծըն­թա­ցին չպետք է մի­ջամ­տեն ար­տա­տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ու­ժե­րը, այն է՝ Ա­րեւ­մուտ­քը: Այ­սինքն, պետք է գոր­ծի նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­ննե­րի կե­տը, որ այդ ու­ղու վրա լի­նե­լու է ռու­սա­կան անվ­տան­գա­յին վե­րահս­կո­ղութ­յուն:

Ա­հա, հեր­թա­կան ան­գամ այս ամ­բող­ջա­կան թե­ման օ­րա­կար­գում է, ին­չը նա­խօ­րեին ա­վե­լորդ ան­գամ հաս­տա­տեց նա­եւ ՌԴ ԱԳՆ-ն: Ըստ այդ կա­ռույ­ցի խոս­նակ Զա­խա­րո­վա­յի. «Մենք ել­նում ենք նրա­նից, որ Ռու­սաս­տա­նի, Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի ղե­կա­վար­նե­րի ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք ձեռք են բեր­վել այդ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում 2020 թվա­կա­նից մինչեւ 2022 թվա­կա­նը, ա­ռաջ­վա պես հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան հաշ­տեց­ման հիմքն են կազ­մում: Եվ մենք հա­վա­տում ենք, որ այ­լընտ­րանք չկա»,-ա­սել է նա՝ ա­վե­լաց­նե­լով, թե Մոսկ­վա­յում չեն լսել, որ. «Հա­յաս­տա­նում ինչ-որ մե­կը պաշ­տո­նա­կան մա­կար­դա­կով հրա­ժար­վել է այդ համ­ա­ձայ­նագ­րե­րից կամ պաշ­տո­նա­կան հայ­տա­րա­րութ­յուն է ա­րել, որ այդ փաս­տաթղ­թերն այլեւս վա­վե­րա­կան չեն»:

Ինչ վե­րա­բե­րում է Ի­րա­նի դժգո­հութ­յա­նը, ա­պա. « Մենք տե­սել ենք Ի­րա­նի պաշ­տոն­յա­նե­րի հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք մտա­հո­գութ­յուն են հայտ­նում, այս­պես կոչ­ված, «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» ստեղ­ծե­լու գա­ղա­փա­րի վե­րա­բեր­յալ եւ, հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար, բա­ցատ­րում են այս մո­տեց­ման, այդ վե­րա­բեր­մուն­քի պատ­ճառ­նե­րը։ Ինձ թվում է, որ դուք պետք է ու­ղիղ կապ հաս­տա­տեք Թեհ­րա­նի հետ: Իսկ Ի­րա­նի բա­ցատ­րութ­յու­նը, կրկնենք, հե­տեւ­յալն է՝ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րը կա­րող են գոր­ծարկ­վել, բայց «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» չպետք է լի­նի:

Այս­պի­սով, երբ տա­րած­վում է առ­հա­սա­րակ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծար­կու­մը «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» ներ­կա­յաց­նե­լու եւ դրան Ի­րա­նի դեմ լի­նե­լու մա­սին քա­րոզ­չա­կան թեզը, ա­պա դա ա­վե­լի նման է Ի­րա­նի եւ ՌԴ-ի մի­ջեւ ոչ թե հա­կա­սութ­յուն­ներ զար­գաց­նե­լու (­Թեհ­րանն ու Մոսկ­վան նման քա­րոզ­նե­րի վրա չէ, որ հա­րա­բե­րութ­յուն­ներ են կա­ռու­ցում), այլ գո­նե հա­յաս­տան­յան հար­թա­կում ցույց տա­լու հա­մար, որ կան նման հա­կա­սութ­յուն­ներ: Թե­րեւս այն հաշ­վար­կով, որ դա ներ­հա­յաս­տան­յան հար­թա­կում կմե­ծաց­նի դժգո­հութ­յու­նը կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծարկ­ման թե­մա­յի շուրջ, ո­րը հա­վել­յալ զսպօ­ղակ կդառ­նա Նի­կո­լի հա­մար, ե­թե նա ի­րոք ո­րո­շի շարժ­վել այդ ուղ­ղութ­յամբ: Որ­քա­նո՞վ դա է­ֆեկ­տիվ կլի­նի, դա ար­դեն հար­ցի մյուս կողմն է:

Այս թեմայով Իրանը նպատակ ունի ընդլայնել երկկողմ կապերն Ադրբեջանի հետ․ Փեզեշքիանը՝ Ալիևին Որոշում կայացնելու ժամանակն է. Իրանը հայտնել է՝ որ դեպքում համաձայնություն կկնքի ԱՄՆ-ի հետ Որևէ «Զանգեզուրի միջանցք» չի լինելու. ՀՀ-ում Իրանի դեսպան Իրանը ցանկացած սպառնալիքի կարձագանքի համապատասխան․ Mehr «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվող նախագծի շուրջ որևէ քննարկում չկա. Գրիգորյան