Ալիեւի հերթական «աղվեսությունը»

Եվ ա­հա, մեծ տա­րա­ծաշր­ջա­նում բա­վա­կա­նին հա­վա­նա­կան դար­ձած մեծ փո­փո­խութ­յուն­նե­րի շե­մին (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=271313&l=am), Ա­լիե­ւը ո­րո­շեց, որ պետք է ժամ­կե­տից շուտ վե­րար­տադր­վի: Այ­սինքն` նրա հրա­մա­նագ­րով փետր­վա­րի 7-ին Ադր­բե­ջա­նում տե­ղի կու­նե­նան ար­տա­հերթ նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րութ­յուն­ներ:

Ա­սել, թե Ա­լիե­ւը փոր­ձում է դրա­նով ադր­բե­ջա­նա­կան ընդ­դի­մութ­յա­նը փա­կու­ղու ա­ռաջ կանգ­նեց­նե­լով վե­րընտր­վել, իր դեմ ռեալ քայ­լեր ա­նե­լը բա­ցա­ռե­լով, միամ­տութ­յուն կլի­ներ: Ադր­բե­ջա­նական ընդ­դի­մութ­յու­նը հա­յաս­տան­յա­նից էլ խեղճ վի­ճա­կում է, իսկ Ար­ցա­խը գրա­վե­լը Հեյ­դա­րո­վի­չի վար­կա­նի­շը բարձ­ունք­նե­րի է հասց­րել: Բայց նա կա­րող է վա­խե­նալ «գու­նա­վոր հե­ղա­փո­խութ­յու­նից», եւ դա կա­րող է ար­տա­հեր­թի գնա­լու լուրջ պատ­ճառ լի­նել:

­Սա­կայն այս դեպ­քում էլ ո­րոշ հա­կա­սութ­յուն­ներ կան: Ե­թե մինչ վեր­ջին օ­րե­րը ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հետ Ա­լիե­ւի հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րը ծայ­րա­հեղ սրվել էին, ա­պա հի­մա կար­ծես «սա­ռույ­ցը հալ­վեց»: Այս­պես, այդ սրա­ցու­մը ա­րեւ­մտ­յան հար­թակ­նե­րում Նի­կո­լի հետ բա­նակ­ցութ­յու­ններ կազ­մա­կերպ­ե­լու հո­ղի վրա էր: Բայց ա­հա նա­խօ­րեին, ԱՄՆ պետ­քար­տու­ղա­րի՝ Եվ­րո­պա­յի եւ Եվ­րա­սիա­յի հար­ցե­րով օգ­նա­կան Ջեյմս Օ’Բ­րա­յե­նի հետ հան­դի­պու­մից հե­տո, Ա­լիե­ւը հայ­տա­րա­րեց, որ իր դիր­քե­րից մի փոքր հետ է քաշ­վել: «Խա­ղա­ղութ­յան հաս­տատ­ման պատ­մա­կան հնա­րա­վո­րութ­յուն­ներ են ստեղծ­վել, եւ Միաց­յալ Նա­հանգ­նե­րը, հաշ­վի առ­նե­լով նոր ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը, նույն­պես կա­րող է իր ներդ­րումն ու­նե­նալ այդ գոր­ծըն­թա­ցում»:

­Բայց ի՞նչ ա­սել է «ներդ­րում ու­նե­նալ այդ գոր­ծըն­թա­ցում», դա ա­ռանց­քա­յի՞ն ներդ­րում է Ա­լիե­ւը հա­մա­րում, վեր­ջին խո՞սք: Օ’Բ­րա­յե­նը հայտ­նեց, թե՝ Միաց­յալ Նա­հանգ­նե­րը պատ­րաստ է հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­ջորդ բա­նակ­ցութ­յուն­ներն անց­կաց­նել Վա­շինգ­տո­նում: Իսկ Վա­շինգ­տոն վե­րա­դառ­նա­լով, X-ի իր միկ­րոբ­լո­գում գրեց. «Պետ­քար­տու­ղար Բ­լին­քենն ան­համ­բեր սպա­սում է շու­տով Վա­շինգ­տո­նում հյու­րըն­կա­լե­լու արտ­գործ­նա­խա­րար­ներ Ա­րա­րատ Միր­զո­յա­նին եւ Ջեյ­հուն Բայ­րա­մո­վին»: Ե­թե խոս­քը միայն արտ­գործ­նա­խա­րար­նե­րի հան­դիպ­ման մա­սին է, ա­պա դա «ա­ռանց­քա­յին ներդ­րում» չի կա­րող հա­մար­վել: Հե­տա­գա­յում նաեւ Ա­լիեւ-­Փա­շին­յան բա­նակ­ցութ­յուն­նե՞րն են Վա­շինգ­տո­նում ըն­թա­նա­լու. դա ար­դեն միան­շա­նակ չէ:

Ա­մեն դեպ­քում, նա­խօ­րեին Ա­լիե­ւը մի քա­նի հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ էլ հնչեց­րեց, ո­րոնք մտա­ծե­լու ա­ռիթ տա­լիս են: Նախ` «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագի­րը» «Փոքր փաս­տա­թուղթ է, 6-7 է­ջի սահ­ման­նե­րում, մոտ 20 կե­տով»: Իսկ դա ակ­նարկ է, որ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի վե­րա­գոր­ծարկ­ման հար­ցե­րը հա­զիվ թե այդ փաս­տաթղ­թում նե­րառ­ված լի­նեն: Վեր­ջա­պես, բուն կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի մա­սով Ա­լիե­ւը հե­տեւ­յա­լը նշեց. «Ես հոգ­նել եմ ա­սել, որ մենք նպա­տակ չու­նենք զեն­քով գրա­վել մի­ջանց­քը, մենք կա­րող ենք այլ տար­բե­րակ­ներ դի­տար­կել, մենք կա­րիք ու­նենք Նա­խի­ջե­ւա­նի եւ Թուր­քիա­յի հետ կա­պի, նաեւ հա­մա­ձայ­նել ենք ի­րա­նա­կան կող­մի հետ»: Իսկ ա­հա Մեղ­րիի ճա­նա­պար­հի մա­սով նա ա­սաց. «Ես բազ­միցս խո­սել եմ Փա­շին­յա­նի հետ՝ հարց­նե­լով, թե ին­չու նա չի կա­տա­րում ե­ռա­կողմ հայ­տա­րա­րութ­յան 9-րդ կե­տը, ո­րը հստա­կո­րեն ա­սում է, որ ու­ղիղ կապ պետք է հաս­տատ­վի Ադր­բե­ջա­նի արևմտ­յան շրջան­նե­րի եւ Նա­խիջ­ևա­նի միջև, ո­րով նույ­նիսկ աս­վում է, թե ով պետք է ա­պա­հո­վի վե­րահս­կո­ղութ­յունն ու անվ­տան­գութ­յու­նը։ Դա ՌԴ սահ­մա­նա­պահ ծա­ռա­յութ­յունն է՝ ռու­սա­կան ԱԴԾ-ն»:

Ակ­նար­կը կար­ծես թե հաս­կա­նա­լի է: Ա­լիե­ւը շա­րու­նա­կում է իր հայտ­նի թե­զը, որ կա՛մ Մեղ­րիի գի­ծը պետք է բաց­վի` ար­դեն ձեռք բեր­ված ե­ռա­կողմ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յան հա­մա­ձայն, կա՛մ դա ի­րեն հե­տաքր­քիր չէ, եւ ճա­նա­պարհ կկա­ռու­ցի Ի­րա­նով:

­Բայց նաեւ նկա­տենք, որ «Խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» այս­քան ձգձգվե­լու գլխա­վոր հար­ցը հենց դա էր՝ ինչ վե­րահս­կո­ղությ­ւոն է լի­նե­լու Մեղ­րիում: Ընդ ո­րում, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հիմ­նա­կան հե­տաքրք­րութ­յունն այն է, որ լի­նի իր վե­րահս­կո­ղութ­յու­նը: Ու ե­թե հի­մա բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցը կա­րող է շա­րու­նակ­վել Վա­շինգ­տո­նում, եւ դրա­նում չլի­նի կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի խնդրի հետ կապ­ված լու­ծում, ա­պա դա ի՞նչ է տա­լու ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին. գործ­նա­կա­նում՝ ո­չինչ, մի­գու­ցե, մի փոքր քա­ղա­քա­կան հե­ղի­նա­կութ­յուն: Ընդ ո­րում, ա­ռանց կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հար­ցի լուծ­ման «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը» թե որ­տեղ կստո­րագր­վի, նաեւ Մոսկ­վա­յի հա­մար շատ էա­կան չէ: Կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի թե­ման հա­նած, մնա­ցա­ծը գրե­թե նույն տեքստն է, եւ ի՞նչ տար­բե­րութ­յուն, թե դրա տակ որ­տեղ են ստո­րագ­րութ­յուն դնե­լու:

Ա­վե­լի վատ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հա­մար, ե­թե հի­մա կա­րող է դեռ վերջ­նա­կա­նա­պես չլու­ծար­ված Ար­ցա­խի մի­ջո­ցով փոր­ձել Բաք­վի վրա ճնշում­ներ գոր­ծադ­րել, ա­պա հաշ­ված շա­բաթ­ներ անց, երբ Շահ­րա­ման­յա­նի ստո­րագ­րած փաս­տաթղ­թով Ար­ցա­խը կդառ­նա լու­ծար­ված, ա­պա նաեւ այդ ճնշման լծա­կը իր դե­րը զգա­լիո­րեն կկորց­նի: Իսկ Վա­շինգ­տո­նում արտ­գործ­նա­խա­րար­նե­րի բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի մի­ջո­ցով Ա­լիե­ւը կա­րո­ղա­նում է այդ ժա­մա­նա­կը շա­հել՝ գործ­նա­կա­նում ո­չինչ չկորց­նե­լով:

Այս­պի­սով, ե­թե ի­րոք այս մե­խա­նիզմն է գոր­ծում, դա Վա­շինգ­տո­նի մոտ Ա­լիե­ւին «գու­նա­վո­րե­լու» ցան­կութ­յու­նը պետք է, որ չնվա­զի: Ու Հեյ­դա­րո­վի­չը, թե­րեւս, փոր­ձում է նաեւ դրա­նից խու­սա­փել՝ գնա­լով ար­տա­հերթ ընտ­րութ­յուն­նե­րի մի­ջո­ցով դիր­քե­րի ամ­րապնդ­ման:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ