Նիկոլաալենական հիսթերիաները տարածաշրջանում բան չեն փոխի

Կա­ռա­վա­րու­թյան ե­րեկ­վա նիս­տում Նի­կո­լը հայ­տա­րա­րեց, թե՝ ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կը մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում է­ա­կա­նո­րեն սրվել է: Ի­հար­կե, միշտ էլ Նի­կո­լի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը լուրջ հա­մա­րե­լը ճիշտ չէ. այ­սօր մի բան է ա­սում, վա­ղը կա­րող է 180 աս­տի­ճա­նով հա­կա­ռակն ա­սել ու դեմ­քի ա­մե­նա­ան­մեղ­սու­նակ ար­տա­հայ­տու­թյամբ ար­դա­րա­նալ՝ ինձ սխալ եք հաս­կա­ցել: Սա­կայն այս մի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը ֆիք­սում ենք հե­տե­ւյա­լի հա­մար:

ՀԱ­ԿԱ­ՌՈՒ­ՍԱ­ԿԱՆ Ա­ՐՇԱ­ՎԻ ԳԱ­ԳԱԹ­ՆԱ­ԿԵ­ՏԸ

Այսպես. Նի­կո­լը ցույց տվեց, որ պարզ գի­տակ­ցում է, որ ինչ­քան էլ խո­սի «խա­ղա­ղու­թյան օ­րա­կար­գից», սա­կայն ի­րա­վի­ճա­կը գնում է սրաց­ման ուղ­ղու­թյամբ: Ո՞ւմ մեղ­քով, ա­մեն ինչ ի­րեն­ցով ա­նե­լու թուրք-ազե­րի­ա­կան ծրագ­րե­րի՞, ինչ­պես փոր­ձում են պնդել նի­կո­լյան խուն­տա­յի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը: Բայց հենց դա ինք­նա­խոս­տո­վա­նու­թյուն է՝ սե­փա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան, մեղմ ա­սած, սխալ, ե­թե ոչ՝ դա­վա­ճա­նա­կան լի­նե­լու մա­սին: Ու նույնն այս պա­հին էլ է տե­սա­նե­լի. խոս­տո­վա­նում են, որ ու­նենք առն­վազն վի­ճա­կի վատ­թա­րա­ցում, հա­կա­ռա­կոր­դի կող­մից զոր­քե­րի կու­տա­կում­ներ, բայց քայ­լեր են ա­նում, ո­րը երկ­րի ոչն­չաց­ման ա­մե­նա­ու­ղիղ ճա­նա­պարհն է:

Բնա­կա­նա­բար, նկա­տի ու­նե­նք այն ծայ­րա­հեղ հա­կա­ռու­սա­կան տո­նայ­նու­թյունն ու քայ­լե­րը, ո­րով Նի­կոլն ու իր թի­մա­կից­նե­րը սկսել են հա­մե­մատ­վել Զե­լենս­կու խու­տա­յի հետ: Չկրկնենք, այդ մա­սին այս օ­րե­րին շատ է խոս­վել: Բայց մեկ դե­տալ, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, պետք է ընդգ­ծել: Օ­րի­նակ, երբ պա­ռավ Փե­լո­սի­ի «հո­գե­զա­վակ» ոմն Ա­լե­նն հայ­տա­րա­րում է, թե՝ «ՌԴ գե­րա­տես­չու­թյան ինչ-որ քար­տու­ղա­րու­հու չեմ ու­զում ար­ձա­գան­քեմ»՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով ՌԴ ԱԳՆ խոս­նա­կին, ա­պա նա գո­նե հաս­կա­նո՞ւմ է, որ Զա­խա­րո­վան իր նա­խօ­րե­ին ար­ված հայ­տա­րա­րու­թյու­ննե­րը ոչ թե «հո­րանց տնից» էր բե­րել, այլ ներ­կա­յաց­նում է ռու­սա­կան ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան գե­րա­տես­չու­թյան պաշ­տո­նա­կան դիր­քո­րո­շու­մը: Իսկ ե­թե հաս­կա­նում է, ու մի պահ են­թադ­րենք, թե հենց ՌԴ ԱԳՆ-ին է հաս­ցե­ագր­ված Ա­լե­նի խոս­քե­րը, ա­պա նշա­նա­կո՞ւմ է, որ Ա­լենն ի­րեն հա­մա­րում է այն կար­գի հա­մաշ­խար­հա­յին դեմ­ք, ում հա­րիր չէ պա­տաս­խա­նել 6 հա­զար մի­ջու­կա­յին մար­տագլ­խիկ ու­նե­ցող եւ ՄԱԿ ԱԽ ան­դամ պե­տու­թյան ԱԳՆ-ին: Ու այս­տե­ղից էլ ա­վե­լի պարզ հարց է ծա­գում. սրանք մարդ­կանց վրա թքե­լուց զատ այլ բան հաս­կա­նո՞ւմ են, թե՞ դիտավորյալ են Նիկոլի ասած լարված իրավիճակում «քացով տալիս» միակ դաշնակցին : Ու այդ դեպ­քում Ա­լենն ինչ­պե՞ս է մար­սե­լու նույն Զա­խա­րո­վա­յի ար­ձա­գան­քը, ո­րով նա ա­ջակ­ցու­թյուն հայտ­նեց «մո­լո­րա­կի բո­լոր «քար­տու­ղա­րու­հի­նե­րին»»՝ ա­վե­լաց­նե­լով. «Մի նե­ղա­ցեք, այդ մար­դը, հա­մոզ­ված եմ, ա­ռանց մտա­ծե­լու դուրս է տվել: Մի տա­րա­ծեք նրա ա­սա­ծի հան­դեպ ձեր վե­րա­բեր­մուն­քը հայ ժո­ղովր­դի վրա: Հայ ժո­ղո­վուր­դը ի­մաս­տուն է, բազ­մա­չար­չար եւ սի­րող»: Եվ այն, որ նա այս ի­րա­վի­ճա­կում Ա­լե­նին ու նման­նե­րին հայ ժո­ղովր­դից տա­րան­ջա­տեց, դա լուրջ գոր­ծոն է, ո­րին դեռ կհաս­նենք:

Ի­րա­վի­ճա­կի բա­րո­յա­կան, ա­վե­լի ճիշտ՝ տար­րա­կան խե­լամ­տու­թյան կող­մից անց­նենք գործ­նա­կա­նին: Այն, որ Ա­լե­նը դեռ շա­րու­նա­կում է Լա­չի­նի մի­ջանց­քի բլո­կա­դան Մոսկ­վա­յի «ջե­բը գցե­լու» վա­ղուց ան­լուրջ դար­ձած փոր­ձե­րը՝ բրի­տա­նա­կան հետ­քը եւ տե­ղի կա­տա­րա­ծու­նե­րին, հաս­կա­նալի է. պետք է, չէ՞ մի ձեւ սե­փա­կան ա­րարք­նե­րը «ջրեն»: Եվ այս հար­թու­թյու­նում շատ ա­վե­լի վտան­գա­վոր է Ա­լե­նի հա­ջորդ միտ­քը, թե՝ «Սուրբ տե­ղը դա­տարկ չի մնում»: Նկա­տի ու­նի Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գա­յին հա­մա­կար­գը եւ դրա­նում ռուս­նե­րի փո­խա­րեն ա­յլոց ներգ­րա­վվե­լը. «Մեկ է՝ ու­մով, մի­այն մենք մեր ժո­ղովր­դին, մեր սահ­մա­նը կա­րո­ղա­նանք պաշտ­պա­նել…»: Ե­թե մեկ է, կա­րո՞ղ եք թուր­քով ա­նել, համ էլ՝ ՆԱ­ՏՕ կլի­նի: Իսկ ա­վե­լի ռե­ալ, երբ Նի­կո­լից հե­տո Ա­լե­նը եւս այս միտքն ա­ռաջ է տա­նում, դրան էլ գու­մա­րում ենք ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հետ ինչ-որ զո­րա­վար­ժանք­նե­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը Հա­յաս­տա­նում, Ան­նա­յին Կի­եւ ու­ղար­կե­լը, վեր­ջին օ­րե­րի այս լայն եւ ա­ռա­ջին «դեմ­քե­րի» ներգ­րավ­մամբ ար­շա­վը, ա­պա նման­վում է նրան, որ Նի­կո­լը կա­րող է սկսել ի­րեն իշ­խա­նու­թյան բե­րե­լու հիմ­նա­կան ծրագ­րի ի­րա­կա­նա­ցում՝ ռու­սա­կան զոր­քե­րին Հա­յաս­տա­նից հե­ռաց­նե­լը եւ ՀԱՊԿ-ից ու ԵՏՄ-ից դուրս գա­լը:

Ո՞ՒՄ ԿՈՒՂՂ­ՎԻ ՌՈՒՍ­ՆԵ­ՐԻ ՊԱ­ՏԱՍ­ԽԱՆ ՀԱՐ­ՎԱ­ԾԸ

Ա­մեն դեպ­քում, թվարկ­ված բո­լոր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով նի­կո­լյան թի­մը ցույց տվեց, որ ռուս­նե­րին հե­ռաց­նե­լու ծրագ­րեր ու­նեն: Ա­վե­լի կոնկ­րետ, դրանք ոչ թե ի­րենց, այլ անգ­լո­սաք­սո­նա­կան հայտ­նի ծրագ­րերն են, ո­րոնց շրջա­նակ­նե­րում, ե­թե ան­գամ Հա­յաս­տա­նը ոչն­չա­նա, ո­չինչ, մեծ բան չէ նրանց հա­մար: Ա­մեն դեպ­քում, դա է հաս­տա­տում թե­կու­զեւ մի­այն այն փաս­տը, որ Նի­կո­լը մի կող­մից խո­սում է Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րին ա­զե­րի­նե­րի կու­տա­կում­նե­րի մա­սին, իսկ մյուս կող­մից՝ նույն ան­հե­թեթ պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­նե­րով, ո­րը նա­խօ­րե­ին Ա­լե­նը եւս կրկնեց, ար­դեն մոտ մեկ տա­րի բա­ցա­ռում է Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րին ՀԱՊԿ ու­ժե­րի տե­ղա­կա­յու­մը: Բա­ցա­ռում է նա­եւ Ի­րա­նի հետ լուրջ ռազ­մա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը, այդ թվում՝ հա­մա­տեղ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րը, ո­րի մա­սին Թեհ­րա­նից ան­գամ ու­ղիղ տեքս­տով խո­սե­ցին: Փո­խա­րե­նը ԱՄՆ-ի հետ երկ­րի անվ­տան­գու­թյանը մի­այն հսկա­յա­կան վնաս­ներ հասց­նող նման զո­րա­վար­ժանք­ներ կազ­մա­կեր­պե­լով, լավ ի­մա­նա­լով, որ հենց նույն ա­մե­րի­կա­ցի­ներն են այ­սօր ա­ռաջ տա­նում հի­շա­տակ­ված անգ­լո­սաք­սո­նա­կան ծրագ­րե­րը:

Կարճ ա­սած, Նի­կոլն ա­մե­նա­ու­ղիղ եւ բաց բախ­ման մեջ է մտել Մոսկ­վա­յի հետ, եւ պա­տաս­խան ռե­ակ­ցի­ան կա: Հի­շեց­նենք, որ այդ զո­րա­վար­ժանք­նե­րի հետ կապ­ված Կրեմ­լի ար­ձա­գան­քը մա­մու­լի խոս­նակ Պես­կո­վի մի­ջո­ցով ե­ղավ կայ­ծակ­նա­յին ա­րա­գու­թյամբ: Ըստ Պես­կո­վի. «Դա մտա­հո­գու­թյուն է ա­ռա­ջաց­նում, նման լու­րեր, հատ­կա­պես ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կում: Մենք խո­րու­թյամբ կվեր­լու­ծենք այս լու­րե­րը»:

Թե ինչ կա այդ ծանր «խո­րու­թյամբ կվեր­լու­ծենք» ար­տա­հայ­տու­թյան տակ, կա­րե­լի է կռա­հել: Ամ­բողջ հարցն այն է, թե այս եւ ՌԴ-ից ե­կող մյուս բո­լոր շատ ա­վե­լի սուր հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից բխող հնա­րա­վոր պա­տաս­խան հար­վածն ո՞ւմ է ուղղ­վե­լու, նի­կո­լյան խուն­տա­յի՞ն, թե Հա­յաս­տա­նի բնակ­չու­թյա­նը: Եվ դա մեր­կա­պա­րա­նոց հայ­տա­րա­րու­թյուն չէ:

Բանն այն է, որ այս բո­լոր սրա­ցում­նե­րի հա­մա­տեքս­տում Ռու­սաս­տա­նի քա­ղա­քա­գի­տա­կան-փոր­ձա­գի­տա­կան շրջա­նակ­նե­րում եւ պե­տա­կան ո­րո­շա­կի օ­ղակ­նե­րում եր­կու հիմ­նա­կան թեզ է հա­սու­նա­նում: Ա­ռա­ջի­նը, թող­նել, որ Հա­յաս­տա­նը գնա Նի­կո­լի տա­րած ուղ­ղու­թյամբ, պետք ե­ղած դեպ­քում ընդ­հուպ՝ զոր­քե­րը հա­նել՝ կենտ­րո­նա­նա­լով Ար­ցա­խում: Եվ երբ կհա­ջոր­դի շատ ցա­վոտ հար­ված­ներ, վե­րա­դառ­նալ: Այ­սինքն, խոս­քը 1920թ.-ի նո­յեմ­բե­րյան սցե­նա­րի կրկնու­թյան մա­սին է: Եվ երկ­րորդ տար­բե­րակն է, որ հայ ժո­ղո­վուր­դը մեղք չու­նի ներ­կա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­րարք­նե­րի համար: ՀՀ գործող իշխանություններն են հասց­րել ներ­կա ի­րո­ղու­թյուն­նե­րին, ո­րոնց ար­դյուն­քում լրջա­գույն հար­վա­ծի տակ է ոչ մի­այն ռու­սա­կան շա­հը, այլ նա­եւ՝ հայ ժո­ղո­վուր­դը, եւ վեր­ջի­նիս մե­նակ թող­նելն ան­թույ­լատ­րե­լի է: Այս թե­զե­րից ո՞ր մե­կը կդրվի Հա­յաս­տա­նի ուղ­ղու­թյամբ Մոսկ­վա­յի պաշ­տո­նա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հիմ­քում, հենց դա է, որ այս պա­հին Հա­յաս­տա­նի ա­մեն մի բնակ­չի հա­մար կեն­սա­կան, թե­եւ քիչ տե­սա­նե­լի հարցն է դար­ձել:

Ու­րեմն, ո՞ր տար­բե­րակն է ա­վե­լի հա­վա­նա­կան: Վե­րա­դառ­նանք ՌԴ ԱԳՆ խոս­նակ Զա­խա­րո­վա­յի այն մտքին, թե՝ «Մի տա­րա­ծեք նրա (Ալե­նի- հեղ.) ա­սա­ծի հան­դեպ ձեր վե­րա­բեր­մուն­քը հայ ժո­ղովր­դի վրա: Հայ ժո­ղո­վուր­դը ի­մաս­տուն է, բազ­մա­չար­չար եւ սի­րող»: Սա ա­վե­լի շատ նման է նրան, որ գո­նե ՌԴ ԱԳՆ-ի մա­կար­դա­կով ա­ռաջ է տար­վում հայ ժո­ղովր­դին նի­կո­լա­կան­նե­րից տա­րան­ջա­տե­լու սցե­նա­րը: Բայց նա­եւ հաշ­վի առ­նե­լով, որ Հա­յաս­տա­նում դիր­քե­րը հանձ­նե­լու եւ հե­տա­գա­յում նո­րից վերց­նե­լու սցե­նարն ու­նի մեկ հսկա­յա­կան թե­րու­թյուն. բա որ չհա­ջող­վի՞ կրկնել 1920թ.-ի սցե­նա­րը: Չմո­ռա­նանք նա­եւ, որ մինչ այս նա­եւ Պես­կովն էր հայ­տա­րա­րել, թե ՌԴ-ն Ար­ցա­խից եւ Հա­յաս­տա­նից հե­ռա­նա­լու միտք ան­գամ չու­նի:

Կարճ ա­սած, ինչ­քան էլ որ Նի­կո­լը, Ա­լենն ու մյուս նման­նե­րը փոր­ձում են ակ­նար­կել, թե կգնան ռուս­նե­րին հե­ռաց­նե­լու ճա­նա­պար­հով, սա­կայն ա­մեն բան գա­լիս է հին հար­ցադր­մա­նը՝ կա­րո՞ղ են: Օ­րի­նակ, ինչ­պե՞ս են պատ­րաստ­վում ռու­սա­կան ռազ­մա­բա­զան հե­ռաց­նել, երբ այն, ըստ պայ­մա­նագ­րի, դեռ մի քա­ռորդ դա­րի չափ գոր­ծե­լու ժա­մա­նակ ու­նի: Բայց ա­մե­նա­է­ա­կանն ան­գամ այն չէ, թե ինչ կա­րող են կամ չեն կա­րող ա­նել Նի­կոլն ու Ա­լե­նը, ինչ­քան էլ որ ար­տա­քին ո­րոշ ու­ժեր նրանց փոր­ձում են թեւ տալ: Շատ ա­վե­լի կար­եւ­որ հարց է, թե Թուր­քի­ան եւ Ադր­բե­ջանն ի­րենց պատ­րաստ հա­մա­րո՞ւմ են ներ­խու­ժել Հա­յաս­տան, հաշ­վի առ­նե­լով, որ կա ինչ­պես ռու­սա­կան, այն­պես էլ ի­րա­նա­կան գոր­ծո­նը, ո­րոնք հիմն­ված են ռե­ալ հաշ­վարկ­նե­րի եւ ոչ թե Նի­կո­լի ու Ա­լե­նի ե­րա­զանք­նե­րի վրա: Ի­րենց պատ­րաստ հա­մա­րո՞ւմ են, կներ­խու­ժեն ա­ռանց վայր­կյան ան­գամ մտա­ծե­լու: Չե՞ն հա­մա­րում, չեն ներ­խու­ժի, եւ նի­կո­լա­ա­լե­նա­կան հրա­վեր­ներն այս­տեղ բան չեն փո­խում:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ