ՍԱ ԵՐ­ԿԻ՞Ր Է, ԹԵ՞ ՇՊԻ­Ո­ՆԱ­ԲՈՒ­ԾԱ­ՐԱՆ

«Ապրե­լու եր­կիր» կա­ռու­ցող Մա­նե Թան­դի­լյա­նը հան­դի­պել է Մեծ Բրի­տա­նի­ա­յի դես­պա­նի հետ, և չար լե­զու­ներն ա­սում են, որ քննարկ­վել են Ե­րև­ա­նի ա­վա­գա­նու ընտ­րու­թյուն­նե­րը: Դե, նրան հո­վա­նա­վո­րող Ռու­բեն Վար­դա­նյա­նին ո­րա­կում են մե՛կ բրի­տա­նա­կան, մե՛կ ռու­սա­կան նա­խա­գիծ, եր­բեմն էլ ռուս-բրի­տա­նա­կան կա բրի­տա­նա-ռու­սա­կան «հա­մա­տեղ ձեռ­նար­կու­թյուն»: Ինչ-որ սեն­սա­ցի­ա այդ­տեղ չկա, բայց...

ԴԵՍ­ՊԱ­ՆԱՏ­ՆԵՐՆ Ի՞ՆՉ ԳՈՐԾ ՈՒ­ՆԵՆ ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՅԻՆ ԸՆՏ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐՈՒՄ

Ան­շուշտ, ո­րև­է դա­տա­պար­տե­լի բան չկա, երբ ո­րև­է քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ կամ կու­սակ­ցա­պետ հան­դի­պում է ո­րև­է ոչ թշնա­մա­կան երկ­րի դես­պա­նի հետ: Սա­կայն, գրո­ղը տա­նի, ի՞նչ գործ ու­նի ո­րև­է դես­պան մայ­րա­քա­ղա­քա­յին կամ հա­մայն­քա­յին ընտ­րու­թյուն­նե­րում: Ե­թե հա­մա­պե­տա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րում թե­և հաս­կա­նա­լի, բայց ոչ այն­քան ըն­դու­նե­լի են ո­րև­է ար­տերկ­րա­յին լոբ­բին­գի հա­նա­գա­մանք­նե­րը, ա­պա ՏԻՄ ընտ­րու­թյուն­նե­րում այդ­պի­սի բա­նե­րից ար­դեն ա­րտա­քին կա­ռա­վար­ման հոտ է գա­լիս:

Ընդ ո­րում, ար­տա­քին կա­ռա­վար­ման հոտ է գա­լիս կա­ռա­վա­րու­թյան մա­կար­դա­կով: Lon­don ոչ մի­այն is the ca­pi­tal of Great Bri­tain, այ­լև այն քա­ղա­քը, ուր ՀՀ հար­կա­տու­նե­րի հաշ­վին` £17,39 մի­լի­ոն կամ ֏8,388 մի­լի­արդ հատ­կաց­վում է կենտ­րո­նում Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նու­թյան հա­մար 5 հար­կա­նի շենք ձեռք բե­րե­լու հա­մար: Այդ­պի­սի ծախ­սե­րի` Ար­ցա­խի սո­վի ֆո­նին, բա­րո­յա­կա­նու­թյան հար­ցը դեռ մի կողմ, սա­կայն ին­չո՞ւ հան­կարծ հենց հի­մա պա­հանջ­վեց այդ­պի­սի մեծ և շքեղ դես­պա­նա­տուն Լոն­դո­նում... Աստ­ված մի ա­րաս­ցե, բա­նը հաս­նի Ան­կա­րա­յում դես­պա­նա­տուն բա­ցե­լուն, կա­րե­լի է պատ­կե­րաց­նել, թե ինչ­քան հսկա և ճոխ շենք կսար­քեն կամ կգնեն այս թրքա­հարճ կո­լա­բո­րա­ցի­ո­նիստ­նե­րը:

Ան­շուշտ, գլխա­վոր գե­րա­գույն դա­վա­ճանն ու­նի իր մշտա­կան ար­տա­քին կա­ռա­վա­րի­չը, տերն ու գրե­թե աստ­վա­ծը` ի դեմս թուր­քե­րի, սա­կայն մշտա­պես «լրա­ցու­ցիչ» տե­րեր էլ է ու­նե­ցել` ել­նե­լով բա­ցա­ռա­պես սե­փա­կան իշ­խա­նու­թյու­նը պա­հե­լու նկա­տա­ռում­նե­րից: Ժա­մա­նա­կին բուռն շո­ղո­քոր­թում էր Պու­տի­նին, սա­կայն հի­մա ե­րես թե­քեց «պաշ­տե­լի Վլա­դի­միր Վլա­դի­մի­րո­վի­չից» և սկսեց ա­մեն ին­չում մե­ղադ­րել ռուս­նե­րին` լրիվ կրկե­սի վե­րա­ծե­լով ՀՀ-ՌԴ միջ­պե­տա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: Հի­մա դար­ձել է այն աս­տի­ճա­նի հա­կա­ռուս, որ նրա հա­մե­մատ նույ­նիսկ ԱԺԲ-ն և «խզմալ­նե­րը» ռու­սա­մետ են թվում: Է­ռա­տո­յի ու­ղև­ո­րու­թյու­նը Կի­և` որ­պես ցու­ցադ­րա­կան մար­տահ­րա­վեր, լա­կո­տա­կան բա­ռա­պա­շար ոչ մի­այն քա­րոզ­չա­կան դաշ­տում, այ­լև պաշ­տո­նյա­նե­րի շուր­թե­րից, նույ­նիսկ («Какого художника?») «Ռա­դի­ո Sputnik Ար­մե­նի­ա»-ի թղթա­կից Ա­շոտ Գև­որ­գյա­նի ձեր­բա­կա­լու­թյու­նը...

Սա­կայն հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ, հա­յոց լե­զուն «սո­րո­սի վաս­տակ» դարձ­ված­քով հարս­տաց­րած Նա­րե­կը Մա­լյա­նը վստահ է, որ այդ ծա­մած­ռու­թյուն­նե­րը Նի­կո­լին այ­լևս չեն կա­րող օգ­նել. «Նի­կո­լի վեր­ջին օ­րե­րի հու­սա­հատ ճի­գե­րը Ա­րև­մուտ­քին պի­տա­նի ե­րև­ա­լու նպա­տա­կով ծի­ծա­ղե­լի են: Ա­րև­մուտ­քը 16 տա­րե­կան աղ­ջիկ չի, որ երկն­քից աստ­ղեր ի­ջեց­նե­լու խոս­տում­նե­րով կամ «հորս ա­րև քեզ սի­րում եմ» եր­դում­նե­րով հա­մո­զես: Ա­րև­մուտ­քի հա­մար նի­կո­լը (հե­տև­ա­բար նրա քա­ղա­քա­կան թի­մը) այ­լևս ան­պետք են: Ոչ Հռո­մի ստա­տու­տի վա­վե­րա­ցու­մը, ոչ Ան­նա Հա­կո­բյա­նի Ուկ­րա­ի­նա մեկ­նե­լը, ոչ նի­կո­լի շպա­գատ իջ­նե­լը, ոչ Ա­շո­տի­կի ա­նու­նը Բայ­դեն փո­խե­լը Ա­րև­մուտ­քին այ­լևս պետք չի: Խոզ խան­ձո­ղը տա­պա­լեց իր գլխա­վոր ա­ռա­ջադ­րան­քը՝ Ար­ցա­խը ադր­բե­ջա­նին հանձ­նե­լու՝ ի­մա ռուս­նե­րին տա­րա­ծաշր­ջա­նից հա­նե­լու ա­ռա­ջադ­րան­քը: Այ­լևս ո­րև­է ի­մաստ չկա տա­րա­ծաշր­ջա­նում բա­ցա­հայտ բռնա­պե­տա­կան հա­վակ­նու­թյուն­ներ դրսև­ո­րող ան­ձին Ա­րև­մուտ­քի ռե­սուր­սով իշ­խա­նու­թյան ղե­կին պա­հե­լու մեջ: Ինչ­պես հայտ­նի ա­սաց­վածքն է ա­սում «Позд­но пить бор­жо­ми, ког­да поч­ки от­ка­за­ли»:

Որ Նի­կո­լը Ա­րև­մոտ­քին այ­լևս պետք չէ, դրա դրսև­ո­րում­նե­րից մե­կը «նա­վա­պետ Գրան­տի որ­դի­նե­րից» սկան­դա­լա­յին Դա­նի­ել Ի­ո­ան­նի­սյա­նին ՔՊ-ի կող­մից դա­տի տա­լն է: Դան­չիկն էլ մե­ղադ­րանք­ներ է ներ­կա­յաց­նում Նի­կո­լի թի­մին. «Հա­սանք. «Քա­ղա­քա­ցի­ա­կան պայ­մա­նա­գիր» կու­սակ­ցու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը հար­ձակ­վել են իր մաս­նա­գի­տա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը կա­տա­րող «Ակա­նա­տես» դի­տոր­դա­կան ա­ռա­քե­լու­թյան դի­տոր­դի վրա: Ըն­դ ո­րում, ըստ դի­տոր­դի, ա­մե­նա­ակ­տիվ հար­ձակ­վո­ղը ՔՊ-ի հա­մա­կիր-ակտի­վիստ թիվ 11 ման­կա­պար­տե­զի տնօ­րե­նի ԺՊ-ն է: Ե­թե դրան գու­մա­րենք ո­րոշ դպրոց­նե­րի անձ­նա­կազ­մե­րը ՔՊ-ի հա­վաք­նե­րին «կա­մա­վոր-պար­տա­դիր» կեր­պով բե­րե­լը (օրի­նակ` թիվ 113 դպրո­ցը), ա­պա կա­րե­լի է շնոր­հա­վո­րել ՔՊ-ին` ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի ա­պա­կու­սակ­ցա­կա­նա­ցու­մը ՔՊ-ակա­նաց­մամբ փո­խա­րի­նե­լու գոր­ծըն­թա­ցի բա­րե­հա­ջող մեկ­նար­կով»:

Դե, իսկ որ Նի­կո­լը ռուս­նե­րին էլ պետք չէ, ե­րև­ում է ռուս պաշ­տո­նյա­նե­րի և հայտ­նի փոր­ձա­գետ դեմ­քե­րի ե­լույթ­նե­րից: Ար­դեն բա­ցե­ի­բաց նրան դա­վա­ճան են ան­վա­նում:

ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ԿԱՆ ՈՒ­ԺԵ­ՐԻ ՓՈ­ԽԱ­ՐԵՆ` Ա­ԳԵՆ­ՏՈՒ­ՐԱ

Եվ այս­պես, ու­նենք տխուր պատ­կեր: Թշնա­մին ա­ռա­վել քան ակ­տիվ է, Ֆրա­սի­ա­յի դես­պա­նա­տան` վտանգ­նե­րի քար­տե­զում հայ-ադրբե­ջա­նա­կան սահ­մա­նի շատ եր­կար հատ­ված` Տա­վու­շից մին­չև Ե­րաս­խա­վան, մի քա­նի կի­լո­մետր լայն­քով նշված է կարմի­րով, իսկ ամ­բողջ Սյու­նի­քը` նարն­­ջա­գույ­նով: Ադր­բե­ջա­նա­կան շար­ժերն Ար­ցա­խի ու Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան տար­բեր ուղ­ղու­թյուն­նե­րով ո­րո­շա­կի­ո­րեն ա­ճում են: Հատ­կա­պես Ար­ցա­խի պա­րա­գա­յում դրանք ա­ռա­վել վտան­գա­վոր են` չնա­յած ըստ Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան  Սահ­մա­նադ­րու­թյան, նա­խա­գա­հի հրա­ժա­րա­կա­նից հե­տո այդ պար­տա­վո­րու­թյու­նը ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես դրվել է ԱԺ նա­խա­գա­հի վրա, սա­կայն ա­մեն դեպ­քում ան­ցու­մա­յին ժա­մա­նա­կա­հատ­ված է, նա­խա­գա­հի ընտ­րու­թյու­նը դեռ չի ե­ղել, իսկ ցնցում­նե­րի շա­հա­ռու­նե­րը ներ­սից և դրսից քիչ չեն: Եվ Ադր­բե­ջանն էլ պա­տա­հա­կան չի ընտ­րել ակ­տի­վաց­ման ժա­մա­նա­կը և այս օ­րե­րին, նա­և այս ձև­ով կարծր ճնշում­ներ է գոր­ծադ­րում Ար­ցա­խի նկատ­մամբ: Մա­զու­թա­յին սուլ­թա­նա­տը փոր­ձե­լու է «հիմ­քեր» ձև­ա­վո­րել ու­ժի կի­րառ­ման հա­մար, և պա­տա­հա­կան չէ Ա­լի­և­ի նա­զիր-վե­զիր­նե­րի բա­ռա­պա­շա­րի կտրուկ կոշ­տա­ցու­մը:

Ու թե­և կա­պի­տու­լյան­տը չու­նի ո՛չ ա­րևմ­տյան և ո՛չ էլ ռու­սա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն, ժո­ղո­վուրդ էլ նրան ա­տում է, սա­կայն, ցա­վոք, քա­ղա­քա­կան դա­սի մեծ մա­սը կար­ծես ոչ թե կու­սակ­ցու­թյուն­ներ, այլ մեծ տե­րու­թյուն­նե­րի ա­գեն­տու­րա­ներ լի­նեն, նույ­նը վե­րա­բե­րում է փոր­ձա­գի­տական հան­րույ­թի զգա­լի մա­սին: Ու գեր­տե­րու­թյուն­նե­րի տե­ղե­կատ­վա­կան ագ­րե­սիվ բա­խում­նե­րի ֆո­նի վրա տես­նում ենք դես­պա­նատ­նե­րի գործ­նա­կա­նում ու­ղիղ մի­ջամ­տու­թյուն Ե­րև­ա­նի ընտ­րու­թյուն­նե­րին: Եր­բեք այդ­պի­սի բան չի ե­ղել, սա­կայն հի­մա ե­րև­ի թե աշ­խար­հի ու­ժա­յին կենտ­րոն­նե­րը ա­վա­գա­նու ընտ­րու­թյուն­նե­րը դի­տար­կում են ՀՀ քա­ղա­քա­կան բա­լանսն ի­րենց օգ­տին փո­խե­լու տե­սա­կե­տից: Իսկ Է­ռա­տո Ան­նա Հա­կո­բյա­նը 1050 գա­ջեթ է նվի­րել ուկ­րա­ի­նա­ցի դպրո­ցա­կան­նե­րին: Դե, Թուր­քի­ա­յից հե­տո հու­մա­նիտար բեռն Ուկ­րա­ի­նա տա­նե­լը չի զար­մաց­նում, բայց հե­տաքր­քիր էր Է­ռա­տո­յի ա­սա­ծը Կի­և­ի` հո­գե­կան ա­ռող­ջու­թյա­նը նվիր­ված գա­գաթ­նա­ժո­ղո­վին. «Ես վա­ղուց ա­մուս­նա­ցած եմ ա­ռանձ­նա­հա­տուկ մար­դու հետ, այդ պատ­ճա­ռով միշտ ա­սե­լիք ու­նեմ հո­գե­կան ա­ռող­ջու­թյան մա­սին»:

Ան­նա Հա­կո­բյա­նի ակ­նարկն ի՞նչ է, ե­թե ոչ` Նի­կո­լին «գժի թղթով» պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նից ա­զա­տե­լու գոր­ծըն­թա­ցի սկիզբ: Բայց չմո­ռա­նանք 2 տա­րի ա­ռաջ ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գա­հի կող­մից հրա­պա­րա­կած ձայ­նագ­րու­թյու­նը, ուր Նի­կո­լը խոս­տո­վա­նում է, որ Ե­ԱՀԿ Մինս­կի խմբի մոտ ի­րեն «գժի տեղ» էր դրել: Դե իսկ կա­պի­տու­լյան­տի ցու­ցադ­րա­կան ծայ­րա­հեղ հա­կա­ռու­սա­կան խա­ղե­րը թե­րևս «Սա­հա­կաշ­վի­լի խա­ղա­լու» ու դրա «շոր­շո­փով» Ա­րև­մուտ­քից ա­պաս­տան մու­րա­լու հու­սա­հատ փորձ է:

Եվ այս­պես, կա­պի­տու­լյան­տից ձեր­բա­զատ­վե­լու շատ ռե­ալ և մո­տա­լուտ շանս է ուր­վագծ­վում: Բայց այն պետք ի­րաց­նի ի­րա­կան ընդ­դի­մու­թյու­նը, այլ ոչ թե` ընդ­դի­մա­դիր խա­ղա­ցող ա­գեն­տու­րա­նե­րը (զո­րօ­րի­նակ ԱԺԲ-ի պես ու­ժե­րը):

Ա­գեն­տու­րա­նե­րից ա­մե­նավ­տան­գա­վորը, ի­հար­կե, թուր­քա­կանն է: Դե, կա­պի­տու­լյան­տի թի­մը բա­ցա­հայտ թուր­քա­կան ա­գեն­տու­րա է, սա­կայն ա­վե­լի վտան­գա­վոր են ծպտյալ ա­գեն­տու­րա­նե­րը, ո­րոնք գոր­ծում են շատ ագ­րե­սիվ տե­ղե­կատ­վա­կան դաշ­տում, և գոր­ծում են ա­նո­նիմ` մի­ա­ժա­մա­նակ հայ­րե­նա­սեր ու­ժե­րին «թուր­քա­կան ա­գենտ» ան­վա­նե­լով: Զո­րօ­րի­նակ, այդ դա­սի վառ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րից մե­կը գոր­ծում է Տե­լեգ­րա­մում, և հա­մեստ լսա­րան ու­նե­նա­լով հան­դերձ, տաս­նյակ հա­զար­նե­րով ֆեյք հե­տև­որդ­ներ և դի­տում­ներ են գնում: Ա­նու­նը չենք տա, որ­պես­զի ա­կա­մա չգո­վազ­դենք, սա­կայն ա­ռանց խմբագր­ման մեջ­բե­րում կա­նենք, թե ինչ­պես են փոր­ձում ան­վա­նար­կել Նժդե­հին ու բնակ­չու­թյանն ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թյա­նը նա­խա­պատ­րաս­տող ռազ­մա­մար­զա­կան ՀԿ-նե­րին. «Հա­յաս­տա­նում առն­վազն ե­րեք կազ­մա­կեր­պու­թյուն կա, ո­րոնք հա­վա­քագ­րում են մարդ­կանց և պատ­րաս­տում Ռու­սաս­տա­նի դեմ պա­տե­րազ­մի: Սա կա­րող է աբ­սուրդ թվալ, բայց փաստ է էդ կա­ռույց­նե­րում հա­վա­քագր­վող մար­դիկ որ­քան էլ խո­սեն թու­րքե­րը, ա­զեր­նե­րը մեր թշնա­մին են, մի­և­նույն է նրանց են­թա­գի­տակ­ցու­թյան մեջ դաջ­ված է, որ ի­րենց թշնա­մին ու խնդիր­նե­րի մե­ղա­վո­րը ռուսն է: Նույն նպա­տա­կի հա­մար նա­և օգ­տա­գոր­ծում են Նժդե­հին:

Ա­ռա­ջի­նը Ո­ՄԱ կոչ­վող կա­ռույցն է: Դուք չէք գտնի մե­կին, ով մաս­նակ­ցում է նրանց վար­ժանք­նե­րին ու ա­տե­լու­թյամբ լցված չէ ռուս­նե­րի նկատ­մամբ:

Երկ­րոր­դը Մեծն Տիգ­րան կա­ռույցն է:

Եր­րոր­դը մար­տա­կան եղ­բայ­րու­թյուն կա­ռույ­ցը:

Ե­րեք կա­ռույց­ներն էլ ֆի­նան­սա­վոր­վում են թուր­քա­կան հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի կող­մից: Ի­հար­կե քո­ղարկ­ված, կամ ներ­կա­յաց­վում են` ա­րև­մուտ­քից է ֆի­նան­սա­վո­րու­մը»:

Նշյալ կա­ռույց­նե­րից Ո­ՄԱ-ն չա­փա­վոր ռու­սա­մետ է, «Մար­տա­կան եղ­բայ­րու­թյու­նը», մի­գու­ցե վե­րա­պա­հում­նե­րով, կա­րող է հա­մար­վել թե­թև­ա­կի ա­րևմ­տա­մետ, իսկ «Տիգ­րան Մե­ծը» հա­կա­ռու­սա­կան կո­չելն անխղ­ճու­թյուն է: Սա­կայն խնդիր է դրված ան­վա­նար­կել քա­ղա­քա­ցի­նե­րին զեն­քի հետ վար­վե­լը, կռվե­լը, ինք­նա­պաշտ­պան­վե­լը սո­վո­րեց­նող­նե­րին, և այդ­պի­սի քստմնե­լի ա­ռա­ջադ­րանք կա­րող է տալ թե­րևս մի­այն թուր­քը, ան­կախ նրա­նից, թե զրպար­տո­ղը որ­պես ինչ է ներ­կա­յա­նում:

Ա­հա այդ­պի­սի բա­ներ, կա ոչ մի­այն կա­պի­տու­լյան­տից ձեր­բա­զատ­վե­լու պրոբ­լե­մը, այ­լև եր­կի­րը «շպի­ո­նա­բու­ծա­կան» վի­ճակ­նե­րից հա­նե­լու հար­ցը...

ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ