ՊԱ­ՏԵ­ՐԱԶ­ՄԻՑ 5 ՊԱ­ԿԱՍ «ԸՆՏՐԱՐ­ՇԱՎ» ԵՆ ԽԱ­ՂՈՒՄ

«Արցախ հանձ­նո­ղը Ե­րև­անն էլ կհանձ­նի»,– այս­պի­սի պաս­տառ­նե­րով լե­ցուն էր Ա­զա­տու­թյան հրա­պա­րա­կը սեպ­տեմ­բե­րի 2–ի հան­րա­հա­վա­քին: Մինչ­դեռ տղա­ներն ու աղ­ջիկ­նե­րը ժրա­ջա­նո­րեն ընտ­րար­շա­վում են հա­նուն Ե­րև­ա­նի քա­ղա­քա­պե­տի ա­թո­ռի: Հատ­կա­պես ժրա­ջան են հենց Ար­ցախ, իսկ վաղն էլ` Ե­րև­ան հանձ­նող­նե­րը:

Սրանք նույ­նիսկ թուրք էլ չեն, սրանք ա­րևմ­տյան ադր­բե­ջան­ցի է` ՔՊ–ական­նե­րի վե­րա­բե­րյալ դառ­նո­րեն կա­տա­կում են սոց­ցան­ցե­րում: Սա­կայն ոչ մի­այն օն­լայ­նում, այ­լև օֆ­լայ­նում են սրանց առն­վազն ոչ հայ հա­մա­րում: «Ինձ ըն­դա­մե­նը հայ է պետք, ազ­գա­յին մտա­ծող»,– Ե­րև­ա­նի Շեն­գա­վիթ վար­չա­կան շրջա­նում քա­րո­զար­շա­վ ի­րա­կա­նաց­նող քա­ղա­քա­պե­տի ՔՊ–ի թեկ­նա­ծու Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նին ա­սաց բնա­կիչ­նե­րից մե­կը, երբ նրա­նից փոր­ձում է­ին պար­զել, թե ում է ընտ­րե­լու: Երբ նրան տվե­ցին ՔՊ–ի քա­րոզ­չա­կան թռու­ցի­կը, և կինն ի­մա­ցավ՝ Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նինն է, նա հետ տվեց այն ու ա­սաց. «Շատ շնոր­հա­կա­լու­թյուն, ՔՊ–ն Ղա­րա­բա­ղը ծա­խեց, գնա­ցեք: Տենց ու­րախ–ուրախ գո­ռա­ցեք, ադր­բե­ջան­ցի­նե­րին էլ դի­մա­վո­րեք: Դե գնա­ցեք, Ե­ռաբ­լու­րում էլ տենց գո­ռա­ցեք»:

Այ­սինքն` ե­րև­ան­ցին Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նին մի­ան­շա­նակ նույ­նա­կա­նաց­նում է որ­պես հո­ղա­տու, կա­պի­տու­լյանտ, դա­վա­ճան: ՔՊ–ի վար­կա­նի­շը շատ ցածր է: Ընտ­րար­շա­վին մի­ա­ցած «Երև­ա­նի թքող տղա» Ա­լեն Սի­մո­նյանն էլ շատ ար­դյու­նա­վետ շեշ­տա­կի ի­ջեց­րեց այն, ին­չի հա­մար նրան շնոր­հա­կա­լու­թյուն: Իսկ ե­թե Նի­կոլն ան­ձամբ մի­ա­նա ընտ­րար­շա­վին, ա­պա Ա­վի­նյա­նի վար­կանի­շը գցես շնե­րի ա­ռաջ, չեն ու­տի: Քա­ղա­քա­գետ Ա­րա Պո­ղո­սյանն ի­րա­վամբ նկա­տում է. «Էս ան­նոռ­մալ­նե­րին ո՞նց բա­ցատ­րել, որ հա­սա­րա­կու­թյան ճնշող մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը մեծ հաշ­վով թքած ու­նի ի­րանց շի­նա­րա­րու­թյան ու «ասեք կա­նենք»–նե­րի վրա: Մար­դիկ ու­զում են տար­րա­կան բան` ե­րաշ­խա­վոր­ված կյան­քի ի­րա­վունք, ե­րաշ­խա­վոր­ված սե­փա­կա­նու­թյան ի­րա­վունք: Իսկ հար­ձակ­վող թշնա­մին ու­ղիղ սպառ­նա­լիք է թե՛ ե­րաշ­խա­վոր­ված կյան­քի ի­րա­վուն­քի, թե՛ սե­փա­կա­նու­թյան ի­րա­վուն­քի հա­մար»:

Բայց ար­դյո՞ք հա­յա­վա­րի են ի­րենց պա­հում մյուս թեկ­նա­ծու­նե­րը: Հայկ Մա­րու­թյա­նի զա­վակ­նե­րը Չե­խի­ա­յի քա­ղա­քա­ցի են, Մա­նե Թան­դի­լյա­նի­նը` Ավստ­րա­լի­ա­յի: Այ­սինքն` ան­հա­վա­տա­լի է, որ զա­վակ­նե­րը կծա­ռա­յեն հա­յոց բա­նա­կում, իսկ ծնող­նե­րը ա­պա­գան կկա­պեն Հա­յաս­տա­նի հետ: Մա­րու­թյա­նի ա­սե­լիք­նե­րը` կո­պիտ ա­սած, ես լավն եմ, ինձ ընտ­րեք, դե բայց ե­րև­ան­ցի­նե­րը հավ չեն, հի­շում են նրա «կար­գին» քա­ղա­քա­պե­տու­թյան տխուր պատ­կե­րը, ազ­գին սև­ե­րի և սպի­տակ­նե­րի բա­ժա­նե­լու սրի­կա­յու­թյու­նը նույն­պես չեն մո­ռա­ցել: Իսկ Թան­դի­լյա­նը բո­լո­րին զահ­լա­հան ա­րեց իր «ճո­պա­նու­ղի­նե­րով», նույ­նիսկ Ա­վի­նյա­նը դա ան­վա­նեց ոչ ի­րա­տե­սա­կան, «Ապրե­լու եր­կիր» կու­սակ­ցու­թյան հա­մա­հիմ­նա­դիր Մես­րոպ Ա­ռա­քե­լյանն էլ Ե­րև­ա­նի փոխ­քա­ղա­քա­պե­տին հրա­վի­րել է բա­նա­վե­ճի՝ «խո­սե­լու բա­ցա­ռա­պես քա­ղա­քա­յին կա­ռա­վա­րու­մից, հա­մայն­քա­յին բյու­ջե­տա­վո­րու­մից, ֆի­նանս­նե­րից»:

Իսկ Անդ­րա­նիկ Թև­ա­նյա­նը քա­ղա­քա­յին կա­ռա­վա­րու­մից գրե­թե չի խո­սում, այլ խոս­տա­նում է քա­ղա­քա­պե­տի պաշ­տո­նը գրա­վե­լով` իշ­խա­նա­փո­խու­թյուն ի­րա­գոր­ծել, բայց...

Քա­ղա­քա­գետ Հրանտ Մե­լիք–Շահ­նա­զա­րյանն ա­հա­զան­գում է. «Ադրբե­ջա­նա­կան սոց­ցան­ցե­րը ո­ղող­ված են ռազ­մա­կան տեխ­նի­կա­յի շա­րա­սյուն­նե­րի տե­ղա­շար­ժի ու մոբ­լի­զա­ցի­ա­յի մա­սին տե­սա­նյու­թե­րով: Ա­լի­և­ի քա­րոզ­չա­մե­քե­նան պնդում է` իբր Փա­շի­նյա­նը պա­տե­րազմ է հայ­տա­րա­րել Ադր­բե­ջա­նին: Ռու­սա­կան տե­լեգ­րամ ա­լիք­ներն ակ­նար­կում են, թե մո­տա­վո­րա­պես ո՞ր ուղ­ղու­թյամբ է թշնա­մին պատ­րաստ­վում հար­վա­ծել Հա­յաս­տա­նին… Իսկ հայ­կա­կան տե­ղե­կատ­վա­կան դաշտն ու հան­րու­թյու­նը այս ա­մե­նը չի նկա­տում: Ամ­բողջ օ­րը Ա­վի­նյա­նի՝ փո­ղով բեր­ված ցու­ցա­րար­նե­րի թե­ման քննարկ­վեց: Ու սա հենց այն կեղտն է, ո­րի մեջ Նի­կո­լի իշ­խա­նու­թյու­նն ու­զում և պա­հում է մեր ժո­ղովր­դին»: Այ­սինքն` հնա­րա­վոր մասշ­տա­բա­յին պա­տե­րազ­մից 5 պա­կաս վի­ճա՞կ է: Մե­դի­ա­փոր­ձա­գետ Սամվել Մար­տի­րո­սյանն էլ օ­րի­նա­կան հար­ցադ­րում է ա­նում. «Սա նշա­նա­կու՞մ է ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյան նա­խա­պատ­րաս­տում: Ա­մեն ինչ հնա­րա­վոր է: Բայց կա մեկ նկա­տա­ռում` տեխ­նի­կա­յի տե­ղա­շար­ժի հետ կապ­ված տե­սա­նյու­թե­րի ար­տա­հոսք տե­ղի է ու­նե­ցել նույն պա­հին և ան­մի­ջա­պես բազ­մա­թիվ օգ­տա­հա­շիվ­նե­րից­: Հաս­կա­նա­լի լի­նե­լու հա­մար հա­րե­ւան երկ­րում նման տե­սա­հո­լո­վակ­նե­րի ար­տա­հոս­քի հա­մար «մում­բա–յում­բա» են ա­նում ա­ռանց վա­զե­լի­նի: Սա նշա­նա­կում է, որ ինչ ծրագ­րեր էլ ու­նե­նա Հեյ­դա­րօղ­լուն, ար­տա­հոս­քե­րը մի­տում­նա­վոր են ար­վում: Սա հա­յե­րի դեմ ի­րա­կա­նաց­վող հո­գե­բա­նա­կան գոր­ծո­ղու­թյան մի մասն է»:

Հո­գե­բա­նա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն այն պա­հին, երբ թուր­քե­րի հա­մար չա­փա­զանց օգ­տա­կար Նի­կո­լի գա­հըն­կե­ցու­թյան սպառ­նա­լիք է ուր­վագծ­վում, երբ ա­նաղ­մուկ, բայց զանգ­վա­ծա­բար պետ­ծա­ռա­յող­նե­րը փախ­չում են Նի­կո­լի թի­մից, երբ նա­և ՔՊ–ի առ­նե­տա­վազ­քից է 5 պա­կաս: Այ­սինքն` թուր­քը շատ քիչ ժա­մա­նակ ու­նի Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք կոր­զե­լու հա­մար: «Քա­ղա­քա­ցի­ա­կան գի­տակ­ցու­թյուն» ՀԿ նա­խա­գահ Նա­րեկ Սամ­սո­նյա­նի հա­մոզ­մամբ. «Բազ­մա­թիվ օ­բյեկ­տիվ փաս­տե­րի հա­մադր­մամբ ակն­հայտ է, որ ՀՀ կա­ռա­վա­րիչ­նե­րը պատ­րաստ­վում են դա­վա­դիր պա­տե­րազ­մով հի­մա էլ հանձ­նել մեր պե­տու­թյան տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան ան­քակ­տե­լի մաս հան­դի­սա­ցող տա­րածք­նե­րից: Թշնա­մին մե­ծա­ծա­վալ ռազ­մա­կան տեխ­նի­կա­յի տե­ղա­շարժ է ա­նում Նա­խի­ջև­ա­նում և ոչ մի­այն: Ան­հայտ է, որ նի­կո­լը իր խոս­տա­ցա­ծը ստո­րագ­րու­թյամբ չա­նե­լու հա­մար նոր պա­տե­րազ­մի մեջ է ու­զում մտցնել եր­կի­րը»:

Նոր պա­տե­րազ­մի, ընդ ո­րում` կան­խավ ռազ­մա­վա­րա­կան դաշ­նա­կից ՌԴ–ի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը ա­ռա­վե­լա­գույնս փչաց­նե­լով: Է­ռա­տոն մեկ­նում է Ուկ­րա­ի­նա` այն­տեղ հու­մա­նի­տար բեռ տա­նե­լու: Այդ­պի­սի ցու­ցադ­րա­կան մար­տահ­րա­վեր Մոսկ­վա­յին չի անց­նում ան­գամ ԱԺԲ–ի և տա­րա­տե­սակ «խզմալ­նե­րի» մտքով, սո­րո­սա­կան­ներն էլ նա­խան­ձից կա­նա­չում են: Բայց Նի­կո­լը վա–բանկ է գնում, նա իշ­խա­նու­թյան պահ­պան­ման հա­մար պատ­րաստ է կռվել մին­չև վեր­ջին հա­յը: Պատ­րաստ է փա­խու­ստից ա­ռաջ Հա­յաս­տա­նում քա­ղա­քա­ցի­ա­կան պա­տե­րազմ էլ թող­նել, ինչ–որ տա­կանք­ներ նա­և Ար­ցա­խում են փոր­ձում բա­խում­ներ հրահ­րել:

Ու ե­թե դե­պի Սյու­նի­քի, Վա­յոց ձո­րի և Գե­ղար­քու­նի­քի սահ­ման­նե­րը տեխ­նի­կա­յի տե­ղա­շար­ժե­րը պատ­կե­րող ադր­բե­ջա­նա­կան տե­սա­նյու­թե­րը մա­սամբ չա­փա­զանց­ված կա­րող են լի­նել, ա­պա Ար­ցա­խի ՊԲ–ի հրա­պա­րա­կած տե­սա­նյու­թե­րը թշնա­մու խո­շոր տե­ղա­շար­ժե­րի մա­սին ի­րա­կան են: Ի­րա­կան են նա­և ա­վի­ա­մո­նի­թո­րին­գի տվյալ­նե­րը` Ադր­բե­ջան ե­կող իս­րա­յե­լա­կան և թուր­քա­կան օ­դա­նա­վե­րի ե­րամ­նե­րի մա­սին: Ի­րա­կան է նա­և «հո­լո­քոստ» ապ­րած իս­րա­յել­ցի­նե­րի քա­րոզ­չու­թյու­նը` հար­դա­րա­ցում Ար­ցա­խում ցե­ղաս­պա­նու­թյան փոր­ձի:

Դեռ ե­րեկ էր ուշ ա­զատ­վել երկ­րի դար­պաս­նե­րը ներ­սից բա­ցող ՔՊ–ական «տրո­յա­կան ձի­ե­րից»: Բայց բե­կում լի­նե­լու է…

Ա. Ա­ՐԱ­ՄՅԱՆ