ՆԻ­ԿՈ­ԼԻԶՄ-ԿԱ­ՊԻ­ՏՈՒ­ԼՅԱՆ­ՏԻԶ­ՄԻ ՀԵՐ­ԹԱ­ԿԱՆ «ԱՄՈ­ԹԱ­ՏՈ­ՆԸ»

«Նախ­կին­նե­րի» օ­րոք նոր­մալ տո­ներ ու­նե­ինք, որ կա­պակց­ված է­ին մեր երկ­րի և բա­նա­կի փառ­քի հետ: Իսկ հի­մա հա­մա­տա­րած «փա­ռա­տոն­ներ» են` գի­նու, ոչ­խար խու­զե­լու, խո­րո­վա­ծի, ե­սիմ էլ ինչ զահ­րու­մա­րի: Իսկ հատ­կա­պես վեր­ջի­նը` գա­րեջ­րի «փա­ռա­տո­նը» նո­րին գե­րա­գույն դա­վա­ճա­նու­թյուն Նի­կո­լի մաս­նակ­ցու­թյամբ պար­զա­պես զազ­րե­լի ցի­նիզմ է` պա­շար­ված Ար­ցա­խում մո­լեգ­նող սո­վի ֆո­նի վրա: Շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցի­նե­րը ձեռն­պահ են մնում սոց­ցան­ցե­րում խնջույք­նե­րի ցու­ցադ­րու­թյու­նից, կար­գին հաս­տա­տու­թյուն­նե­րը` չե­ղար­կում մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը: Օ­րի­նակ` «Երազ պար­կը» չե­ղար­կեց պաղ­պա­ղա­կի փա­ռա­տո­նը, Մի­քա­յել Ոս­կա­նյա­նը ու Գոռ Սու­ջյա­նը՝ ի­րենց հա­մեր­գը: Իսկ խուն­տան անց է կաց­նում իր գա­րեջ­րա­յին «ամո­թա­տո­նը»:

ՁԵՐ ՆՄԱՆ­ՆԵՐ ԽԱՅ­ՏԱ­ՌԱ­ԿԵԼ ՌԵՍ­ՊՈՒԲ­ԼԻ­ԿԱ

Ի­հար­կե, մա­հա­ցուն գա­րե­ջու­րը չէ, մա­հա­ցուն նի­կո­լիզ­մի թույնն է: Նա­և մեկ­նա­բան­նե­րը նշում են, որ իր ա­մեն մի հրա­պա­րա­կա­յին ե­լույ­թով կա­պի­տու­լյան­տը խայ­տա­ռա­կում է ոչ այն­քան ի­րեն (էլ խայ­տա­ռակ­վե­լու տեղ չի մնա­ցել) այլ մեր եր­կի­րը և մեր ժո­ղովր­դին: Իր վեր­ջին հար­ցազ­րու­ցում բլթաց­րեց, որ 1915-ի ցե­ղաս­պա­նու­թյան մե­ղա­վոր­նե­րը ոչ թե թուր­քերն են, այլ ռուս­նե­րը, Երկ­րա­պա­հի 30-ամյա­կին իր չնչին ան­ձը հա­մե­մա­տեց Վազ­գեն Սարգ­սյա­նի հետ (երև­ի Սպա­րա­պե­տը գե­րեզ­մա­նում շուռ ե­կավ), այ­սօր` հու­լի­սի 25-ին էլ պատ­րաստ­վում է տալ հեր­թա­կան թու­նա­վոր ա­սու­լի­սը:

«Այ­լընտ­րան­քա­յին նա­խագ­ծեր» խմբի փոր­ձա­գետ Վա­հե Հով­հան­նի­սյա­նի բնո­րոշ­մամբ. «Ասու­լի­սին հրա­վիր­ված- մաս­նա­կից մի քա­նի տաս­նյակ լրատ­վա­մի­ջոց­ներն ի­րա­կա­նում մեկ հարց ու­նեն տա­լու. ո՞վ է քեզ թույլ տվել Ղա­րա­բա­ղը և 8 «անկլավ­նե­րը» ճա­նա­չել Ադր­բե­ջա­նի մաս:

Մնա­ցա­ծը են­թա­հար­ցեր են. էս ի՞նչ ես բե­րել մեր գլխին՝ ա­ռանց քար­տեզ­նե­րի ճշտման, ա­ռանց սահ­մա­նա­զատ­ման սկզբունք­նե­րի հստա­կեց­ման, ա­ռանց Ար­ցա­խի հա­յու­թյան հստակ ե­րաշ­խիք­նե­րի ո՞նց ես նման բան ա­րել, ո՞ր ի­րա­վուն­քով, ո՞ր տրա­մա­բա­նու­թյամբ: Հաս­կա­նու՞մ ես, թե ին­չի ա­ռաջ ես կանգ­նեց­րել եր­կի­րը»:

Սե­ղա­նին ու­րիշ հարց չկա: Ու չկա նա­և պա­տաս­խա­նը, թե ժո­ղո­վուրդն է իր քվե­ով լի­ա­զո­րել: Ընտ­րու­թյան դու գնա­ցել ես այս հար­ցե­րի շուրջ այլ ծրագ­րով ու այլ խոս­տում­նե­րով:

Բո­լոր նա­խա­րար­նե­րը, փոխ­նա­խա­րար­նե­րը, դի­վա­նա­գետ­նե­րը, քա­ղա­քա­կան և հա­յե­ցո­ղա­կան պաշ­տոն­ներ զբա­ղեց­նող­նե­րը, պատ­գա­մա­վոր­նե­րը պետք է այդ հար­ցը  գո­նե մտքնե­րում տան ի­րենց «Մե­ծար­գո­յին» ու հաս­կա­նան, որ նրա հետ հա­վա­սար դնում են ի­րենց ստո­րագ­րու­թյուն­նե­րը»:

Նույ­նիսկ «խե­լոք գառ»  Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը հայ­տա­րա­րել է, որ Ղա­րա­բա­ղը շա­րու­նա­կե­լու է ինք­նո­րոշ­ման hամար պայ­քարը ու կոչ է ա­րել Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին զգույշ լի­նել Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան ճա­նաչ­ման հար­ցով ի­րենց հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րում: «Ոչ մի եր­կիր չի կա­րող մեզ զրկել ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քից: Ես կոչ եմ ա­նում Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ա­վե­լի զգույշ լի­նել ի­րենց հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րում: Ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քը մի­ջազ­գա­յին նորմ է, մեր ի­րա­վուն­քը, ո­րը մենք օգ­տա­գոր­ծում ենք նա­և այ­սօր»,- ա­սել է Հա­րու­թյու­նյա­նը եր­կու­շաբ­թի օ­րը կա­յա­ցած մա­մու­լի ա­սու­լի­սում՝ պա­տաս­խա­նե­լով Ին­տեր­ֆաք­սի հար­ցին: Նա նշել է, որ ան­կախ ո­րև­է հայ­տա­րա­րու­թյու­նից, Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղը «կշա­րու­նա­կի պայ­քարն ինք­նո­րոշ­ման հա­մար»:

ԱՀ նա­խա­գահն նշել է, որ Լա­չի­նի մի­ջանց­քը, ո­րը կա­պում է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղը Հա­յաս­տա­նի հետ, պետք է ա­պաշր­ջա­փակ­վի՝ հու­մա­նի­տար ա­ղե­տի կանխ­ման, սննդամ­թեր­քի տե­ղա­փոխ­ման հա­մար, մի­ա­ժա­մա­նակ դեմ է ար­տա­հայտ­վել Բաք­վից Բար­դա-Ակնա ճա­նա­պար­հով մթերք մա­տա­կա­րա­րե­լու Ադր­բե­ջա­նի ա­ռա­ջար­կին:

Սա­կայն ա­սո­ղին լսող է պետք... Իսկ ինչ­պես նկա­տում է ռազ­մա­կան փոր­ձա­գետ Կա­րեն Վրթա­նե­սյա­նը, Նի­կո­լը և Ա­լի­և­նե­րը շատ նման են, բայց Նի­կոլն ա­վե­լի վատ­թար է. «Բայց կա և տար­բե­րու­թյուն, ի­հար­կե. Ա­լի­և­ը Լև­ոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի խա­մա­ճի­կը չէր և չէր ա­տում իր իսկ ժո­ղովր­դին: Իր ա­րա­ծը սո­վո­րա­կան բռնա­պե­տա­կան no­thing per­so­nal just bu­si­ness էր... Իսկ Նի­կո­լը ա­տում է հայ ժո­ղովր­դին և մի­ա­ժա­մա­նակ Ա­լի­և­ի ու Էր­դո­ղա­նի խա­մա­ճիկն է»:

ՍԵՐԺ ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԻ ՇԱԽ­ՄԱ­ՏԱ­ՅԻՆ ՔԱՅ­ԼԸ

Ի դեպ, Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ու նա­խև­ա­ռաջ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի վախ­վո­րա­ծու­թյու­նը ար­դեն վնաս է բե­րում: Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյան կո­չով Ե­րև­ա­նում բո­ղո­քի ակ­ցի­ա­ներ են, նույ­նիսկ փո­ղոց­ներ են փակ­վում, սա­կայն չկա հաս­ցե­ա­տե­րը` կա­պի­տու­լյան­տա­կան խուն­տան: Իսկ փո­ղոց փա­կե­լով ի՞նչ պետք է հաս­կաց­նեն գեր­տե­րու­թյուն­նե­րին և մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րին:

Եվ ա­հա եր­րորդ նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սյա­նը բաց նա­մա­կով դի­մում է Ե­ԱՀԿ Մինս­կի խմբի հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րի ա­ռաջ­նորդ­նե­րին: ՀՀԿ ԳՄ ան­դամ Ար­տակ Զա­քա­րյա­նի կար­ծի­քով` ՀՀ 3-րդ նա­խա­գա­հի ու­ղերձն ուղղ­ված Ե­ԱՀԿ ՄԽ հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րին, ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կում ու­նի մի շարք հայտ­նի պատ­ճառ­ներ և նպա­տակ­ներ.

1. Ար­ցա­խյան հիմ­նախն­դի­րը, ո­րը շուրջ ե­րեք տաս­նա­մյակ, մի­ջազ­գա­յին ի­րա­վուն­քում և հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ե­ղել է օ­րա­կար­գա­յին հար­ցե­րից մե­կը` մեր դա­վա­դիր դի­լե­տան­տի և ա­զե­րի բռնա­պե­տի պատ­ճա­ռով վե­րած­վում է 21-րդ դա­րի ան­մարդ­կա­յին ող­բեր­գու­թյան:

2. Հու­մա­նի­տար ա­ղե­տի են­թարկ­ված ար­ցա­խա­հա­յու­թյա­նը կանգ­նեց­րել են մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան նոր ցե­ղաս­պա­նա­կան ռիս­կի առ­ջև, ինչն ան­հա­պաղ չե­զո­քաց­նե­լու կա­րիք կա:

3. Ե­ԱԿՀ ՄԽ-ը շա­րու­նա­կում է դե­յու­րե ի­րա­վա­կան ուժ ու­նե­նալ և հան­դի­սա­նալ ար­ցա­խյան հիմ­նախնդ­րի կար­գա­վոր­ման մի­ջազ­գա­յին ման­դատ ու­նե­ցող մի­ակ ձև­ա­չա­փը:

4. Ար­ցա­խյան հիմ­նախն­դի­րը չի կա­րե­լի փակ­ված հա­մա­րել և այն պետք է վե­րա­դառ­նա մի­ջազ­գա­յին ի­րա­վա­սու կա­ռույց­նե­րի և մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյան ու­շադ­րու­թյան կենտ­րոն:

5. Հայ ժո­ղո­վուր­դը, հույս չդնե­լով իր ա­պաշ­նորհ և ազ­գա­դավ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի վրա, ի­րա­վի­ճա­կը փրկե­լու նպա­տա­կով, պետք է գոր­ծի դնի Հա­յաս­տա­նի և Սփյուռ­քի քա­ղա­քա­կան ու հան­րա­յին բո­լոր հնա­րա­վոր ռե­սուրս­նե­րը:

6. Ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կի վե­րա­բե­րյալ ու­ղեր­ձում նկա­րագր­ված պատ­ճառ­ներն ու հե­տև­անք­նե­րը, ևս մեկ ան­գամ փաս­տում են, որ Ար­ցա­խը եր­բեք չի կա­րող լի­նել Ադր­բե­ջա­նի կազ­մում:

7. Պայ­քարն ար­ցախ­ցի­նե­րի ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­վուն­քի հա­մար շա­րու­նակ­վում է:

Կար­ծում ենք, որ իր նա­մա­կով Սերժ Սարգ­սյա­նը նա­և սկսեց Նի­կո­լի խուն­տա­յի ա­պա­լե­գի­տի­մա­ցու­մը մի­ջազ­գա­յին հար­թա­կում. «Դի­մում եմ ձեզ՝ նա­խև­ա­ռաջ որ­պես Ե­ԱՀԿ Մինս­կի խմբի հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի, որ­պես ա­ռաջ­նորդ­նե­րի, ով­քեր ան­ձամբ գի­տեն, թե ինչ հանգր­վա­նում էր Ար­ցա­խյան խնդրի լուծ­ման բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցը մին­չև 2018 թվա­կա­նը, երբ մեր հա­սա­րա­կու­թյու­նը հու­զա­կան ընտ­րու­թյուն կա­տա­րեց և իշ­խա­նու­թյու­նը հանձ­նեց պե­տու­թյան ըն­կալ­ման հետ ո­րև­է ա­ղերս չու­նե­ցող գործ­չի: Ես հաս­կա­նում եմ, որ շատ-շա­տե­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն ստա­ցան փոր­ձե­լու լու­ծել Ար­ցա­խի խնդի­րը՝ օգտ­վե­լով այդ մար­դու՝ սե­փա­կան երկ­րի շա­հե­րի հետ կապ չու­նե­ցող անտ­րա­մա­բա­նա­կան քայ­լե­րից:

Բայց փաստ է, որ և՛ հար­ցը չի լուծ­վել, և՛ խնդիր­ներն են շատ ա­վե­լի խո­րա­նում, իսկ այդ մարդն էլ այ­սօր հստա­կո­րեն չու­նի մեր ժո­ղովր­դի քվեն՝ Ար­ցա­խը ճա­նա­չե­լու ո­րև­է այլ երկ­րի կազ­մում և ար­ցախ­ցի­նե­րի կող­մից էլ բա­ցար­ձա­կա­պես չու­նի քվե՝ ինք­նա­կամ ո­րո­շե­լու ի­րենց ճա­կա­տա­գի­րը»:

Մի­ա­ժա­մա­նակ Սերժ Սարգ­սյա­նի նա­մա­կը յու­րա­հա­տուկ «crush test» էր, կամ ռուս­նե­րի ա­սած` «про­вер­ка на вши­вость», թե ար­դյո՞ք գեր­տե­րու­թյուն­նե­րը հար­գում են ի­րենց ղե­կա­վար­նե­րի ստո­րագ­րու­թյուն­նե­րը, թե՞ այդ ստո­րագ­րու­թյուն­նե­րը ար­ժեն այն­քան, ինչ­քան թուղ­թը և թա­նա­քը: Ան­շուշտ, խո­շոր խա­ղա­ցող­նե­րի հա­մար այն­քան էլ հար­մար վի­ճակ չէ, զի ակն­հայ­տո­րեն ի­րենց ձեռք է տա­լիս հայ­կա­կան գոր­ծո­նի փո­խա­րեն խա­մա­ճիկ կամ «օգտա­կար ա­պուշ» ու­նե­նալ, չէ՞ որ կոն­սեն­սու­սով 2018-ին իշ­խա­նա­զավ­թում ար­տո­նե­լը դրան էր միտ­ված, բայց մի­ա­ժա­մա­նակ խա­մա­ճի­կը շա­տաց­նում է տա­րա­ծաշր­ջա­նի ան­կա­յու­նու­թյու­նը, մինչ­դեռ ու­ժեղ Հա­յաս­տա­նը կա­յու­նաց­նող դեր ու­ներ...

Իսկ ներ­քին լսա­րա­նի տե­սա­կե­տից` ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գա­հի նա­մա­կը հույ­սեր և պայ­քա­րի տրա­մադ­րու­թյուն արթ­նաց­նող գոր­ծոն է: Ըստ Նա­րեկ Սամ­սո­նյա­նի. «Վստա­հա­բար ա­մե­նա­կա­րև­որ մրցում­նե­րին բան չմնաց ու էս ան­գամ հաս­տատ հաղ­թո­ղը ներ­քին թշնա­մին չի լի­նե­լու»: Ի­րա­վա­պաշտ­պան Ռու­բեն Մե­լի­քյա­նի հա­մոզ­մամբ էլ. «Սերժ Սարգ­սյա­նի բաց նա­մա­կի ու­ղեր­ձը հստակ է ու շի­տակ: Դա այն ու­ղերձն է, ո­րը պատ­րաստ եմ բաց ճա­կա­տով պաշտ­պա­նել թե՛ փո­ղոց­նե­րում և թե՛ տա­ղա­վար­նե­րում, թե՛ խոս­քով և թե՛ գոր­ծով: Սերժ Սարգ­սյա­նի բաց նա­մակն ըն­կա­լում եմ նա­և որ­պես մար­տա­կոչ՝ ընդ­դեմ ներ­քին թշնա­մու»:

Ա­յո՛, մար­տա­կոչ: Վստա­հա­բար ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գա­հը շախ­մա­տա­յին հաշ­վարկ ա­րել է, թե ինչ­պես կար­ձա­գան­քեն գեր­տե­րու­թյուն­նե­րը, Ար­ցա­խը, ընդ­դի­մու­թյու­նը և հան­րու­թյու­նը, նա­և` խուն­տան: Ու հա­ջորդ քայ­լերն էլ գի­տի: Այդ պատ­ճա­ռով սկսե­ցին հիս­թե­րիկ մո­լեգ­նու­թյունն այն տխրահռ­չակ բլո­գեր­նե­րը, ո­րոնք մշտա­պես զրպար­տում և չա­րա­խո­սում են Սերժ Սարգ­սյա­նի ուղ­ղու­թյամբ: Խուն­տա­յի քա­րոզ­չա­մե­քե­նան էլ ար­ձա­գան­քեց ի­րեն քա­ղա­քա­գետ ան­վա­նող ոմն Հայկ Սու­քի­ա­սյա­նի զա­ռան­ցան­քով. «Էդ Բայ­դե­նին, Մակ­րո­նին էլ ձե­ռի հետ է գրել: Ի­րա­կա­նում ին­քը Պու­տի­նին է գրել, որ մի բան ա­րեք, որ այս­տեղ հե­ղաշր­ջում ա­նենք: Մնա­ցա­ծը, բո­լոր տե­ղե­րում ոնց կա­րո­ղա­նում են՝ Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը սա­բո­տա­ժի են են­թար­կում»: Այն, ինչ սույն քա­րո­զիչն ան­վա­նում է «արտա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն», բո­լոր ող­ջա­միտ հա­յե­րը կո­չում են հայ­րե­նա­դա­վու­թյուն և պե­տու­թյան ոչն­չա­ցում, այ­սինք` մի գոր­ծըն­թաց, ո­րին «սա­բո­տա­ժի» են­թար­կե­լը քիչ է, այն հարկ է կա­սեց­նել:

ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ