Ինչ խաղերի մեջ էր Միրզոյանը Վաշինգտոնում

«Այս օ­րե­րին Հա­յաս­տա­նի պատ­վի­րա­կու­թյու­նը Վա­շինգ­տո­նում շա­րու­նա­կում է բա­նակ­ցու­թյուն­ներն Ադր­բե­ջա­նի ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րա­րի հետ՝ խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի տեքս­տը հա­մա­ձայ­նեց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ»: Ա­հա սա էր Նի­կո­լի ար­ձա­գան­քը՝ նա­խօ­րե­ին Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցած հեր­թա­կան սադ­րանք­նե­րի, ո­րի ըն­թաց­քում ա­զե­րի­ներն ա­նօ­դա­չու­նե­րով եւ հրե­տա­նի­ով գրո­հե­ցին հայ­կա­կան դիր­քե­րը՝ սպա­նե­լով 4 զին­վո­րա­կա­նի:

ՀՀ ԱԳՆ-Ի «ՊԱՐ­ՏԻ­ԶԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ»

Չնա­յած, այդ մի­ջա­դե­պի հետ կապ­ված, Նի­կո­լի ռե­ակ­ցի­ան ակն­հայտ էր, երբ նա նա­խօ­րե­ին Թուր­քի­ա­յի նա­խա­գահ Ռե­ջեփ Թա­յիփ Էր­դո­ղա­նի Կուր­բան Բայ­րա­մին էր շնոր­հա­վո­րում՝ խո­սե­լով նա­եւ երկ­կողմ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի եւ սահ­մա­նը բա­ցե­լու թե­մա­յով: Ի­հար­կե, նման վար­վե­լա­կերպն ա­նակն­կալ չէ այն բա­նից հե­տո, ինչ Նի­կոլն 2018թ.-ից սկսած ա­նում է Հա­յաս­տա­նի հետ: Բայց այս ա­մե­նը նա­եւ հու­շում է այն մա­սին, թե ի՞նչ է կա­տար­վում այս օ­րե­րին: Հաշ­վի առ­նե­լով, որ տա­րօ­րի­նա­կու­թյուն­նե­րի պա­կաս կար­ծես թե չկա:

Այս «տա­րօ­րի­նա­կու­թյուն­նե­րից» հիմ­նա­կա­նը, ի­հար­կե, Նի­կո­լի հի­շա­տա­կած վա­շինգ­տո­նյան բա­նակ­ցու­թյուն­ներն են: Հի­շեց­նենք, նախ­նա­կան տե­ղե­կատ­վու­թյունն այն մա­սին էր, որ Միր­զո­յան Ա­րոն հու­նի­սի 26-ին պետք է հան­դի­պի Բայ­րա­մո­վին՝ Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի «քա­վո­րու­թյամբ» բա­նակ­ցե­լու հա­մար: Եվ մի­այն հա­ջորդ օ­րը ՀՀ ԱԳՆ-ն պաշ­տո­նա­կան տե­ղե­կատ­վու­թյուն հայտ­նեց, թե՝ պետ­քար­տու­ղար Բլին­քե­նը հան­դի­պել է Միր­զո­յա­նին: Որ­պես կա­նոն, նման դեպ­քե­րում հա­ջոր­դում էր Բայ­րա­մո­վի հետ պետ­քար­տու­ղա­րի հա­նդիպ­ման, ա­պա նա­եւ ե­ռա­կողմ ու Բայ­րա­մով-Միր­զո­յան երկ­կողմ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի մա­սին: Սա­կայն այս ան­գամ ՀՀ ԱԳՆ-ն Բլին­քե­նի եւ Բայ­րա­մո­վի հետ հան­դիպ­ման մա­սին մինչեւ երեկվա օրավարտը բառ անգամ չէր ասում: Ու սա այն դեպ­քում, երբ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում խոս­վում էր հու­նի­սի 27-ին կա­յա­ցած Բայ­րա­մով-Միր­զո­յան 4 ժա­մա­նոց հան­դիպ­ման մա­սին, ո­րը պետք է ե­րեկ շա­րու­նակ­վեր: Բայց փո­խա­րե­նը, ՀՀ ԱԳՆ-ն հայ­տա­րա­րեց Միր­զո­յա­նի եւ ԱՄՆ նա­խա­գա­հի ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան հար­ցե­րով խորհր­դա­կան Ջեյք Սա­լի­վա­նի՝ հու­նի­սի 28-ին կա­յա­ցած հան­դիպ­ման մա­սին, ո­րին, ըստ ԱԳՆ-ի ներ­կա­յաց­ման՝ «Ներ­կա էր նա­եւ Ադր­բե­ջա­նի ԱԳ նա­խա­րար Ջեյ­հուն Բայ­րա­մո­վը»: Սա ար­դեն իսկ տա­րօ­րի­նակ տեր­մի­նա­բա­նու­թյուն էր. ի՞նչ ա­սել է՝ «ներ­կա էր» եւ ոչ թե՝ «մաս­նակ­ցում էր»: Ու վերջ, կրկնում ենք, մինչեւ երեկ` օրվա վերջը ՀՀ ԱԳՆ-ն ո­րե­ւէ այլ պաշ­տո­նա­կան հա­ղոր­դագ­րու­թյուն Միր­զո­յան Ա­րո­յի վա­շինգ­տո­նյան այ­ցի մա­սին չէր ներ­կա­յաց­րել: Հետո ասեց, որ հունիսի 27-29-ին Բայրամովի հե բանակցությունենր եղել է: Իսկ դա նշանակում է, որ ԱԳ նա­խա­րա­րը հրա­հան­գել է, որ ան­գամ պաշ­տո­նա­կան խղճուկ հա­ղոր­դագ­րու­թյան տես­քով այդ մասին չխոսել, այն է` կա­րե­ւո­րա­գույն ին­ֆոր­մա­ցի­ա են թաքց­րել: Ու քա­նի որ ՀՀ ԱԳՆ-ն գե­րա­դա­սում է կի­սատ-պռատ տե­ղե­կու­թյու­ններ հա­ղոր­դել, ա­պա մնում է են­թադ­րել, որ խոսքն այն կար­գի խայ­տա­ռակ գոր­ծըն­թա­ցի մա­սին է, որ չեն կա­րո­ղա­նում ընթացքի մասին ան­գամ լղոզ­ված մեկ­նա­բա­նու­թյան տես­քով ներ­կա­յաց­նել:

ԻՆ­ՉՈՒ ՄԻ­ՋԱՄ­ՏԵՑ ՍԱ­ԼԻ­ՎԱ­ՆԸ

Սա­կայն տա­րօ­րի­նա­կու­թյուն­նե­րի շա­րա­նը մի­այն ՀՀ ԱԳՆ-ի այդ «պար­տի­զա­նու­թյամբ» չեն սահ­մա­նա­փակ­վում: Ոչ պա­կաս տա­րօ­րի­նակ է փաս­տը, որ թե­եւ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցի գլխին պետք է կանգ­նած լի­ներ պետ­քար­տու­ղա­րու­թյու­նը, սա­կայն Սպի­տակ տու­նը, ի դեմս Բայ­դե­նի՝ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան հար­ցե­րով խորհր­դա­կան Սա­լի­վա­նի, ա­մե­նա­ու­ղիղ ձե­ւով սկսեց մի­ջամ­տել: Ի՞նչ է, Վա­շինգ­տոնը սկսել է հայ-ադրբե­ջա­նա­կան թե­ման հա­մա­րել ԱՄՆ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան խնդի՞ր: Թե՞ պետք է մտա­ծենք, որ Բլին­քենն ինչ-որ բան այն չի ա­րել, ու գոր­ծը նրա «ձեռ­քից» վերց­րել ու տվել են Սա­լի­վա­նին: Բայց այդ դեպ­քում ինչ­պե՞ս հաս­կա­նանք պետ­քար­տու­ղա­րու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Վե­դանտ Պա­տե­լի պնդու­մը՝ «Արտգործ­նա­խա­րար­նե­րի ե­րեկ­վա (հու­նի­սի 27-ի- Հեղ.) հան­դի­պում­նե­րը կա­ռու­ցո­ղա­կան է­ին»:

Ին­քը՝ Սա­լի­վա­նը, չմո­ռա­նանք, որ հա­մար­վում է Սպի­տակ տան «ծանր հար­ցեր լու­ծող­նե­րից» մե­կը, այս­պես է մեկ­նա­բա­նել. «Ուրախ եմ հյու­րըն­կա­լել ՀՀ արտ­գործ­նա­խա­րար Ա­րա­րատ Միր­զո­յա­նին եւ Ադր­բե­ջա­նի արտ­գործ­նա­խա­րար Ջեյ­հուն Բայ­րա­մո­վին այ­սօր մի­ա­սին Սպի­տակ տա­նը: Ես հոր­դո­րե­ցի Հա­յաս­տա­նին եւ Ադր­բե­ջա­նին՝ շա­րու­նա­կել ա­ռա­ջըն­թաց գրան­ցել դե­պի խա­ղա­ղու­թյուն, ինչ­պես նա­եւ խու­սա­փել սադ­րանք­նե­րից ու նվա­զեց­նել լար­վա­ծու­թյու­նը՝ վստա­հու­թյուն ձե­ւա­վո­րե­լու հա­մար»: Ու ինչ­պե՞ս հաս­կա­նանք «հոր­դո­րե­ցի» կոշտ տեր­մի­նը: Ե­թե դրա վրա­յից հա­նենք դի­վա­նա­գի­տա­կան տո­նը, չի՞ դառ­նա՝ «ստի­պե­ցի՞», «պա­հան­ջե­ցի՞» ու նման այլ բան: Այ­սինքն, Սա­լի­վա­նը Բայ­րա­մո­վին եւ ­Միր­զո­յա­նին կան­չել էր «հոր­դո­րե­լու» հա­մա՞ր:

ԱՐՈՅԻՆ ՃՆՇԵԼՈՒ ԽՆԴԻ՞Ր ԿԱՐ

Բայց այդ դեպ­քում ին­չի՞ց է­ին խո­սում, որ Սալիվանի «հոր­դո­րե­լու» կա­րիքն ա­ռա­ջա­ցավ: Ըստ ՀՀ ԱԳՆ-ի, քննարկ­վել են «ստան­դարտ» հար­ցեր՝ Ալ­մա-Աթա­յի հռչա­կագ­րի եւ 1975թ. քար­տե­զի, զոր­քե­րի հետ­քաշ­ման մա­սին եւ այլն: Ու հա­ջոր­դում է եր­կու «ոչ ստան­դարտ» դե­տալ: Նախ. «Անդրա­դարձ է կա­տար­վել նա­եւ տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի ա­պաշր­ջա­փակ­ման հար­ցե­րին»: Խոս­քը՝ կո­մու­նի­կա­ցի­ա­նե­րի մա­սին է, ո­րի մեջ ԱՄՆ-ն սո­վո­րա­բար, կապ­ված բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի հետ, գո­նե հրա­պա­րա­կավ հիմ­նա­կա­նում չէր մտնում, բայց ե­րե­ւում է, որ Սպի­տակ տան ներ­կա­յա­ցուց­չի մո­տե­ցում­ներն այլ են: Հի­շեց­նենք, զու­գհա­հեռ ըն­թա­նում է նա­եւ կո­մու­նի­կա­ցի­ա­նե­րի հար­ցով գոր­ծըն­թա­ցը, եւ ե­թե այն հան­գու­ցա­լուծ­վի այն տես­քով, ո­րը ռուս­ներն ա­ռաջ են տա­նում, ա­պա Սա­լի­վա­նը, ի­հար­կե, չի կա­րող դա աչ­քա­թող ա­նել: Այ­սինքն, նա «հոր­դո­րել» է, որ գոր­ծըն­թա­ցը ռուս­նե­րի մատ­նան­շած ուղ­ղու­թյամբ ա­ռաջ չգնա՞: Ինչ կա որ, շատ հա­վա­նա­կան տար­բե­րակ է, ո­րին դեռ կանդ­րա­դառ­նանք:

Երկ­րոր­դը, Միր­զո­յանն այս հան­դիպ­մա­նը նո­րից խո­սել է «Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղովր­դի ի­րա­վունք­նե­րի եւ անվ­տան­գու­թյան խնդիր­նե­րի պատ­շաճ հաս­ցե­ագր­ման կա­րե­ւո­րու­թյու­նից», նա­եւ բո­ղո­քե­լով «Ադրբե­ջա­նի հեր­թա­կան ագ­րե­սիվ գոր­ծո­ղու­թյու­նից, ո­րի ար­դյուն­քում այ­սօր ԼՂ ՊԲ-ն ու­նե­ցել է չորս զոհ»: Վեր­ջա­պես, ըստ ԱԳՆ-ի տե­ղե­կատ­վու­թյան, Ա­րոն հա­սել է ընդ­հուպ՝ «Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղն էթ­նիկ զտման են­թար­կե­լու» հար­ցին: Կա­րե­լի է նա­եւ այս­պես հաս­կա­նալ՝ Ա­րոն բո­ղո­քել է, որ ե­թե կրա­կում, մարդ­կանց են սպա­նում, այդ ինչ­պե՞ս ենք «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու: Կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ այդ ա­մե­նը ներ­կա­յաց­րել է պետ­քար­տու­ղա­րու­թյա­նը, եւ այն­տեղ սկսել են հաս­կա­նալ, որ երկ­րորդ ան­գամ են Բայ­րա­մո­վին ու Միր­զո­յա­նին եր­կա­րա­շունչ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի հա­մար բե­րում ԱՄՆ, բայց էլի կա­րող է «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» վերջ­նա­կան տեքստ չստաց­վի: Իսկ այդ դեպ­քում, բնա­կա­նա­բար, չե­ղած տեքս­տը չի կա­րող դրվել հու­լի­սի կե­սե­րին ծրագր­ված Ա­լի­ե­ւի ու Նի­կո­լի հան­դիպ­ման օ­րա­կար­գում, թե՝ ստո­րագ­րեք: Ու գոր­ծըն­թա­ցը կձգվի առն­վազն մին­չեւ տա­րե­վերջ, եւ այդ ըն­թաց­քում կա­րող է  շատ բան փոխ­վել: Նախ Ուկ­րա­ի­նա­յում, որ­տեղ Վա­շինգ­տո­նի հա­մար կա­րող են լուրջ ա­նակն­կալ­ներ ի հայտ գալ` մեծացնելով Մոսկվայի կշիռը: Այդ ֆո­նին, Ա­լի­եւն ու Նի­կո­լը կա­րող է հնա­րա­վո­րու­թյուն չու­նե­նան ձգձգել ռու­սա­կան կո­մու­նի­կա­ցի­ոն թե­ման ար­գե­լա­փա­կել: Եր­րոր­դը, ԱՄՆ-ն կսկսի մտնել նա­խընտ­րա­կան փուլ, եւ հայ-ադրբե­ջա­նա­կան թե­մա­յով ճնշում­նե­րը կա­րող են ստիպ­ված թու­լաց­նել:

Այս­պի­սով, նման է նրան, որ պետ­քար­տու­ղա­րու­թյան ճնշու­մա­յին ռե­սուրս­նե­րը բա­վա­րար չհա­մա­րե­լով, Վա­շինգ­տո­նը կցել է նա­եւ Սպի­տակ տան «հար­վա­ծա­յին ու­ժե­րին»՝ ի դեմս Սա­լի­վա­նի: Բայց դա կբա­վա­վա­րի՞, որ ստա­նան «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» վերջ­նա­կան տար­բե­րակը. կտես­նենք այ­սօր-վա­ղը:

(Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=259289&l=am)

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ