Քաղաքական պայքարը քյանդրբազություն չէ, որ ում միտքը ինչ գա, ելնի փողոց. Շարմազանով

ՀՀԿ ԳՄ անդամ ԷԴՈՒԱՐԴ ՇԱՐՄԱԶԱՆՈՎԸ մամուլի ասուլիսի ժամանակ անդրադարձել է ներքին եւ արտաքին քաղաքական մարտահրավերներին:

«ՓԱՍՏ Է, ՈՐ ՄՈՍԿՎԱՅԻ ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԸ ԱՆԿԱՐԱՆ Է»

— Օրեր առաջ ռուս խաղաղապահների դեմ ակցիա իրականացվեց Արցախում: Ձեր գնահատմամբ` ի՞նչ վտանգներով է հղի Հայաստանի, այդ թվում նաեւ Արցախի արտաքին քաղաքական վեկտորի փոփոխությունը:

— Ինչպես գիտեք, ինքս հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունների ջատագով եմ: Եվ մեկ անգամ չեմ ասել, որ Հայաստանն իր արտաքին քաղաքականության մեջ նախեւառաջ պետք է շեշտադրում անի դեպի Մոսկվա, միաժամանակ զարգացնի հարաբերությունները Թեհրանի եւ Պեկինի հետ: Բայց հիմնական ռազմավարական դաշնակիցը պետք է շարունակի մնալ Մոսկվան, ու սա չի քննարկվում, որովհետեւ փաստ է, որ Մոսկվայի այլընտրանքը Անկարան է: Մի նայեք, որ Մոսկվան ու Անկարան այսօր ունեն որոշակի հարաբերություններ, այդ հարաբերություններից ավելի շատ նրանք հակասություններ ունեն: Բայց եկեք ազնիվ գտնվենք եւ խոսենք` առանց փակագծերի: Իսկ Ռուսաստանը մեղավոր չէ՞, որ Նիկոլը իրենց «քցել է» կամ այսօր իշխանության է:

— Ի՞նչ նկատի ունեք:

— 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո` Նիկոլ Փաշինյանը մնացել է իշխանության բացառապես պաշտոնական Մոսկվայի բարեհաճության արդյունքում: Բունկերում պախկվել էր, ո՞ւր էր Նիկոլը: Պարզապես գնաց Վլադիմիր Վլադիմիրիչին յոթ հարկանի «спасибо»-ներ ասաց, թե` ինչ ասես կանեմ: Սա էլ ենթադրում եմ նրանից, որ երբ Նիկոլը վերընտրվեց, գնաց Մոսկվա, ու Վ. Պուտինը իրեն չշնորհավորեց, այլ տեսախցիկների առաջ մի բան  ասաց, թե հուսով է, որ ընտրություններից հետո նա արդեն լեգիտիմ է ու կկատարի այն խոստումները, որոնք տվել է: Իսկ այդ խոստումները միայն թղթի վրա չի եղել: Թե բանավոր ինչեր է խոստացել, չգիտեմ: Չեմ բացառում, որ ե՛ւ Պուտինի մոտ է, ե՛ւ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի ու Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի մոտ Ալիեւին շատ բաներ է խոստացել: Այս մարդու քաղաքականությունն աջաբսանդալ է: Ինչպե՞ս կարելի է ամիսներ շարունակ հակառուսականություն քարոզել, քո ԱԽՔ-ին ուղարկել եթեր ու նրա շուրթերով ասել, թե Ռուսաստանը մեզնից պահանջում է մտնել Միութենական պետություն, իսկ երկու օր հետո ասել` նման բան չկա, փորձագիտական մակարդակի ենթադրություններ են: Լրիվ մսուր-մանկապարտեզ: Ու այսքանից հետո ոզում եք էդ մարդու հետ մեր ռազմավարական դաշնակիցը կամ մեր միջազգային գործընկերները լուրջ հարցեր քննարկե՞ն, կամ մեզ որեւէ մեկը լուրջ վերաբերվի՞ որպես հասարակություն: Ասում են` էս չի՞ ձեր ընտրածը, դե գնացեք, վայելեք:

«ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ՖԻԱՍԿՈՆ ՉԻ ԲԽՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՇԱՀԵՐԻՑ »

— Այդուհանդերձ, թե՛ Արցախում, թե՛ Հայաստանում խմորվող հակառուսական ալիքի հիմնական փաստարկը շարունակում է մնալ այն, թե Ռուսաստանն այսօր լավ օրեր չի ապրում, որ մի հատ էլ կարողանա Հայաստանին օգտակար լինել…

— Ռուսաստանի համար իսկապես հիմա շատ բարդագույն շրջան է եւ փաստացի ոչ թե հակամարտության, այլ պատերազմի մեջ է Արեւմուտքի հետ, ինչը լինել-չլինելու խնդիր է դարձել: Բայց ես մեկ անգամ չէ, որ ասել եմ` Ռուսաստանի ֆիասկոն, հնարավոր անհաջողությունը չի բխում Հայաստանի շահերից: Սա բերելու է Հայաստանի թուրքացման: Իսկ բոլոր այն անուղեղները, ովքեր ուրախանում են ռուսաստանյան անհաջողությամբ` թող հիշեն, որ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամ է, ու եթե ռուսական զորքերը ինչ-որ մի հատ վատ կախարդական փայտիկի գործածման հետեւանքով հեռանան տարածաշրջանից, մի վայրկյան հետո թուրքերն են գալու: Ընդ որում` Նիկոլ Փաշինյանը չի էլ թաքցնում եւ այս հարցում անկեղծ է: Նա ասում է` ՀԱՊԿ զորավարժությունները չարեցինք, որպեսզի Թուրքիան եւ Ադրբեջանը չջղայնանան, որովհետեւ ռուսական ռազմական ներկայությունը անվտանգության սպառնալիք է իրենց համար: Ու մենք, այսքանն իմանալով, հանգիստ ապրո՞ւմ ենք: Այդ Ռուսաստանն էր, որ 1992 թվականին թույլ չի տվել Նախիջեւանից երրորդ աշխարհամարտը սկսվի, 1993 թվականի սեպտեմբերին եւ հոկտեմբերին, էլի թույլ չի տվել, որ Թուրքիան մտնի Հայաստան: Ավելին` Ռուսաստանն է, որ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավորման տարիներին 50 հազար տոննա միայն անվճար զինամթերք է տվել, 300 միլիոն դոլարի գործարանային գնով զենք է տվել, վերջապես «Իսկանդեր է» տվել Հայաստանին: Միակ երկիրն է Հայաստանը, բացի Ռուսաստանից, որ ուներ այդ զենքը, որոնք սրանք չկիրառեցին: Այո՛, այս ամենը մտահոգիչ է, բայց մեր ռուս բարեկամներին էլ պետք է մտահոգի այն իրավիճակը, որը կա այսօր Հայաստանում:

— Այս ամենը հաշվի առնելով` ճի՞շտ եք համարում փողոցային պայքարի հարցում ընդդիմության տակտիկական դադարը: Առնվազն շատ ուշ չի՞ լինելու, եթե այս իշխանությանը հաջողվի արտաքին քաղաքական վեկտորը փոխել:

— Ինչ վերաբերում է ընդդիմության պայքարին, քաղաքական պայքարը քյանդրբազություն չէ, որ ում միտքը ինչ գա, ելնի փողոց: Մի անգամ մեր նախագահը սրանց մասին էր ասում, բայց բոլորին է վերաբերում` քաղաքական գործիչը պետք է երեք-չորս քայլ առաջ մտածի, հաշվարկի: Եթե  նա «ուռա» դուրս ես գալիս փողոց ու երկրորդ, երրորդ, չորրրոդ քայլը չգիտես ինչ պետք է անես, ավելի լավ է ոչինչ չանել եւ սպասել: Եթե քո աչքերը փակ են, դու պետք է քայլ չանես, որովհետեւ եթե քայլ արեցիր, կարող է անդունդը ընկնես, ու այնտեղից էլ քեզ ոչ մեկը չի հանի: Հայ ազգն ունի քաղաքական մեկ փամփուշտի, մեկ կրակոցի հնարավորություն: Սա բռնության կոչ չէ, շեշտում եմ` քաղաքական առումով, եւ պետք է սա անել ճիշտ աշխատանքի արդյունքում: Յուրաքանչյուր պետություն, յուրաքանչյուր ժողովուրդ իր պատմության ընթացքում ունի վերելքների եւ վայրէջքների շրջաններ: Իհարկե, մենք մեր վայրէջքի շրջանում ենք, որից հետո` վերելք էլ է գալու: Ինձ միշտ ասում են` պարոն Շարմազանով, ե՞րբ է լինելու, լա՞վ է լինելու: Ասում եմ` դեռ գահավիժում ենք, բայց լավ է լինելու, որովհետեւ Նիկոլ Փաշինյանն իր պատմական մինիմումին է հասել: Իսկ մնացածն արդեն ազգային մտավորականության, հասարակության, քաղաքական էլիտայի, լրատվամիջոցների խնդիրն է, որ կարողանան համախմբվել: Պաշտոնապես հայտարարում եմ` Նիկոլ Փաշինյանը եւ իր թիմը երբեք այսքան ցածր վստահություն չեն ունեցել, ինչքան ունեն հիմա: Նույնիսկ համայնքային ընտրություններում, որտեղ ընդդիմությունը համախմբվում է, Նիկոլը պարտվում է: Ինչպես օրինակ` Մասիսում, Վանաձորում, Բերդում: Ճիշտ է, ով հաղթում է, մեծ մասին բռնում են, նույնիսկ չեն կարողանում հանդուրժել, որ մի փոքր համայնքում մեկն իրենց հաղթի: Բայց նույն կերպ այս զրույցից հետո` կարող են ձեզ էլ բռնել եւ ասել, թե ինչո՞ւ եք Շարմազանովին լուսաբանել:

«ՊԱՅՔԱՐՈՂԸ ՇԱՆՍ ՈՒՆԻ, ՉՊԱՅՔԱՐՈՂԸ ՇԱՆՍ ՉՈՒՆԻ»

— Բայց ակնհայտ է, որ ազգային ընդդիմությանն այս ողջ ընթացքում չհաջողվեց այնպես համախմբվել, որպեսզի հնարավոր լինի հեռացնել այս իշխանությանը: Հետեւապես` ո՞րն է ելքը:

— Համամիտ եմ, որ ազգային ընդդիմությունը դեռեւս չի հաջողել իր նպատակներում, բայց այդ անհաջողությունից հետո կանգնել ու ասել` պետք է հուսահատվել, ճիշտ չեմ համարում, որովհետեւ հուսահատությունը մեղք է: Մարդը, որ խեղդվում է, պայքարում է չէ՞, պայքարողը շանս ունի, չպայքարողը շանս չունի, ես պայքարի կողմնակից եմ: Որպես պատմաբան` ասեմ, որ հայ ժողովուրդն ավելի բարդագույն շրջաններից է կազմավորվել ու հզորացել: 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունից 3 տարի անց հայ ժողովուրդը Սարդարապատ, Բաշ-Ապարան ու Ղարաքիլիսայի ճակատամարտեր է տվել: Նույն ժողովուրդը չի՞ եղել, որի մասին Նժդեհն ասում էր` նայած, թե ով է ժողովրդի ու բանակի գլխին, եթե առյուծ է` այդ բանակը կարող է հրաշագործություններ կատարել: Իսկ եթե նապաստակ է, ապա հրաշագործների խումբը կարող է վերածվել հոտի:

— Կարծում եք` Նիկոլ Փաշինյանը դեռ չի՞ ավարտել իր ծրագիրը եւ դեռ անելի՞ք ունի իշխանությունում:

— Նիկոլ Փաշինյանն Արցախի ու Հայաստանի վերաբերյալ իր ծրագիրը դեռեւս չի ավարտել, երբ ավարտի, այն ժամանակ «տերերը» նրան կճանապարհեն: Բայց համոզված եմ` եթե համախմբում լինի, Նիկոլ Փաշինյանի պարտությունն այլընտրանք չունի: Չի կարելի ազգային նպատակներից ու գաղափարներից, Արցախի հայկականությունից շեղվել: Այնպես որ, այս վճռական փուլում արցախահայության ու նրանց պայքարի կողքին կանգնելու այլընտրանք չկա, եւ «Սերգոն երբեք լավ չի ապրելու, եթե Արցախը մերը չլինի» (Շարմազանովը վերաձեւակերպեց ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի պատասխանը դեռեւս լրագրող Սերգո Երիցյանի հարցին, որի ժամանակ ասել էր, որ քանի Արցախի հարցը չի լուծվել, Սերգոն լավ չի ապրելու, - հեղինակ):

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Այս թեմայով Բա դուք ո՞վ եք, նախկին չե՞ք. ԶԱՐՄԱՆՔ «Հրապարակ». Շենգավիթ նախկին ղեկավար, ՔՊ նախկին անդամ Ռազմիկ Մկրտչյանի գործը դատարանում է Իլհամ Ալիևը չի մասնակցի ԱՊՀ երկրների ղեկավարների ոչ ֆորմալ հանդիպմանը Իտալական երեք թոփ ակումբ հետաքրքրված է Սպերցյանի ծառայություններով ՌԴ-ի հետ առեւտրում պետք է զգույշ լինել բրենդների փոփոխության հարցում. Տնտեսագիտության դոկտոր-պրոֆեսորը տնտեսական ռիսկերի մասին