Ռուսաստանի հետ հարաբերություններ Հայաստանի իշխանությունները գնալով խորացնելու են. Վիգեն Խաչատրյանը հայ-ռուսական հարաբերությունների ու պատերազմի մեղավորների մասին

Սպասվելիք քաղաքական թեժ աշնան, ընդդիմության պահանջների, ՊՆ խնդրահարույց նախագծի, հայ-ռուսական հարաբերությունների ներկա իրավիճակի «Իրավունքը» զրուցել  ՀՀ ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վիգեն Խաչատրյանի հետ, ով վստահեցրեց.

- Լինելու է աշխատանքային աշուն: Ամեն մարդ պիտի զբաղվի իր գործով, եւ ցանկալի կլիներ, որ ընդդիմությունն էլ վերադառնար իր բուն գործնեությանը: Այն է՝ Օրենսդիր մարմնում զբաղվեր ներկայացուցչական առաքելությամբ , վերահոսկողական առաքելությամբ, օրենսդիր առաքելությամբ: Երեք անելիք ունի ընդդիմությունը՝ սահմանադրությամբ որոշված: Ու կարելի է ցավ ապրել, որ այդ մարդիկ դա չեն գիտակցում եւ վարկաբեկվում են: Ես բազմիցս ասել եմ՝ մենք դժբախտաբար խորհրդարանում չունենք ընդդիմություն, որն անհրաժեշտ է: Մենք ունենք ռեւանշիստներ, ովքեր օր առաջ ուզում են հետ գան իրենց հին փեշակին: Ասեն մի բան, անեն՝ այլ բան: Չի ստացվելու: Դա իրենք ինչքան հասկանում են այնքան նյարդայնանում են:

- Ասում են, որ հեռահար շփումներ ունեն իշխանական պատգամավորների հետ, որպեսզի կարողանան ստանալ իրենց անհրաժեշտ ձայները, որպեսզի վարչապետի իմպիչմենթի հարց քննարկվի:

- Ինչ ասեմ, անիմաստ եմ համարում մեկնաբանել նման վարքագիծը:

- Այսինքն՝ վստահ ե՞ք, որ քաղաքացիական պայմանագիր խմբակցությունը կուռ է եւ որեւէ հարաբերությունների մեջ ընդդիմության հետ այս առումով, որեւէ գաղտնի շփումներ չե՞ն կարող լինել:

- Ամեն ինչ կարող է լինել: Խնդիրը դա չի: Խխնդիրը նա է, որ դա պարապ զբաղմունք է: Մենք միահամուռ ենք, եթե դա էր Ձեր հարցը:

- Պարոն Խաչատրյան, անդրադառնանք նաեւ Պաշտպանության նախարարության առաջարկած նախագծին, որ մեր հասարակության մեջ տարբեր դրսեւորումներ ստացավ: Խոսքն այն մասին է, որ զինապարտները կլորիկ գումարի դիմաց կարող են վաղաժամկետ ազատվել ծառայությունից: Ասում են` նորից հարուստ-աղքատ տարաբաժանումն է լինելու: 

- Կարծում եմ արձագանքը բնական է,անհանգստություններ պետք է լինեին:  Մենք այդ թեմայի շուրջ դեռ նոր պետք է սկսենք քննարկումները: Ու լուրջ քննարկումներ են սպասվում: Պետք է լավ, ծանրակշիռ մոտեցում դրսեւորել, բոլոր տարբերակները քննարկել եւ, ինչպես ասում են, բացասական, դրական կողմերին անդրադառնալ: Ենթադրում եմ, որ շատ բուռն քննարկումներ կլինեն այդ թեմայի շուրջ եւ ըստ այդմ էլ վճիռ կկայացվի: Սա ընդհամենն առաջարկ է, որը դեռ պիտի քննարկվի: Դեռ չի քննարկվել խմբակցությունում:

- Այսինքն՝ Դուք եւս տեսնո՞ւմ եք  խնդրահարույց կետեր:

- Ունեմ, այո, պիտի է դեռ քննարկենք, իհարկե:

- Շուտով լրանում է քառասունչորսօրյա պատերազմի երկու տարին: Չե՞ք կարծում, որ պետք է այս ընթացքում գոնե արդեն իհայտ եկած լինեին զինվորին մեջքից հարվածողները, գոնե որոշ դատավճիռներ լինեին:

- Ցանկալի կլիներ, որ այդպես լիներ, բայց մեր դատական համակարգի առանձնահատկություններից է դա բխում: Մի խոսքով, իհարկե, երկարաձգվում է այդ ամենը, բայց ենթադրում եմ, որ կլինեն մեղավորներ, ովքեր կկրեն պատիժներ, բայց չեմ կարծում, որ դա պիտի կանխորոշի պատերազմի ծագման տխուր արդյունքի հանգելու պատճառները եւ դրանով սահմանափակվեն: Այս ամենի արմատները շատ ավելի խորը, տասնամյակների պատմություն ունի: Իմ սկզբունքային գնահատականը քաղաքական է, մնում է սխալները չկրկնել:

- Ասում են, օրինակ, որ ամեն ինչ ուզում են գցել գեներալների, այն է` զինվորականության վրա:

- Նախ եկեք չմոռանանք, որ պատերազմը սկսեց հասունանալ 1997 թվականից: Պատերազմը մեկ օրում, երկու տարում չծագեց: Եվ բոլոր նրանք, որ այդ տասնամյակների ընթացքում շատ սխալ պահվածք են դրսեւորել անձնական կյանքում, քաղաքական կյանքում, չպիտի սպասեն դատավճիռներին: Նրանք պիտի գիտակցեն, որ իրենք մեղավոր են եւ օգնեն, որ այդ սխալ ճանապարհը նորից չանցնի Հայաստանը: Իսկ նրանք, ըստ էության, հակառակն են անում, ավելի են խորացնում: Ամեն ինչ անում են, որ հասարակությունը մնա երկփեղկված: Մինչդեռ մեզ համար շատ կարեւոր է հիմա հասարակական համերաշխությունը, որովհետեւ պատերազմի վտանգը չի վերացել: Իսկ մարդիկ այդ ամենը շատ քաջ գիտակցելով, շարունակում են իրենց ստամոքսի մասին մտածել ու աթոռակռիվ տանել: Սա է տխուրը: Դժբախտաբար, կարծես թե այդ հարցը լուծում չունի երկար ժամանակ:

Իսկ ինչ վերաբերվում է գեներալիտետին ակնհայտ է, որ բանակի կառավարումը վատթարագույն ձեւով է իրականացվել:  Մեր զոհերի քանակը խոսում է նրա մասին, որ որակյալ կառավարում զինվորական վերնախավը չի իրականացրել պատերազմի ընթացքում: Իսկ դա նշանակում է, որ նորից այդ տասնյակ տարիները նրանք չեն պատրաստվել պատերազմի, չեն հղկվել, համապատասխան վարժանքները չեն արել: Եվ պատրաստ չեն եղել նման իրավիճակում կազմակերպելու բանակի դիմադրությունը: Եվ այս ամենից ակնհայտ է դառնում, որ բանակն այն մակարդակը չուներ, չէր էլ կարողանար լիներ, որովհետեւ գեներալները ավելի շատ բիզնեսով էին զբաղված քան բանակով: Բոլորը դա գիտեին: Այնպես որ խոսքը չի գնում նրա մասին, որ մեղքը գցել բանակի վրա: Դա ոչ ոք չի պատրաստվում անել: Խոսքը գնում է նրա մասին, որ պիտի բանակին եւս տրվի գնահատական եւ ձեւավորել որակյալ բանակ:

-Օրինակ, ի՞նչ ասել է որակյալ բանակ:

- Բանակը չպիտի սահման պահի: Պիտի նախապատրաստվի պաշտպանության: Այսինքն՝ ծրագիր կա պրոֆեսիոնալ բանակ կազմակերպել, որպեսզի անփորձ երիտասարդները չհայտնվեն կրակի գծում, առաջնագծում: Այս բոլորը ենթադրում է համերաշխ կազմակերպված աշխատանք, ոչ թե աթոռակռիվ: Մարդիկ դա չեն ուզում տեսնել, բայց դա իրենց գործն է: Ի պատիվ մեր հասարակության, որեւէ լուրջ աջակցություն նրանք չեն ստանում պատճառն այն է, որ նրանց լավ ճանաչում են: Շատ լավ են իրենց ճանաչում եւ իրենց կուրծք ծեծելը, թե իրենք պայքարում են Արցախի համար: Եթե խորանանք այն ինչ որ իրենք են անում տանում է Արցախի հայաթափման, որը մենք չենք թույլ տալու:

- Ի դեպ, ինչո՞ւ երկու տարվա մեջ բարձրագույն իշխանություններից որեւէ մեկը չայցելեց Արցախ: Կուզենայի, որ որպես իշխանության ներկայացուցիչ, սրան էլ սպառիչ պատասխան տաք:

- Նախ, Հայաստանի կողմից բոլոր միջոցները տրամադրվում են` տները կառուցվում են, ճանապարհները կառուցվում են, անհարժեշտ մարդկանց այցելությունները երաշխավորվում են: Ամեն ինչ արվում է, որ չլարվի իրավիճակը եւ հարցերը լուծվեն բանակցային դաշտում: Սա է, թե չէ թեթեւսոլիկությունները՝ ով գնաց, քանի անգամ գնաց, այդ բոլորը տեսել ենք, թե այդ բոլորը վերջում ինչով է ավարտվում: Եկեք այս հարցը այսքանով ավարտենք:

- Շատ լավ, այսօր հայ ռուսական հարաբերություններն ինչպե՞ս կգնահետք, որովհետեւ գիտենք հակառուսական որոշակի տրամադրություններ կան՝ ամենատարբեր մակարդակներում:

- Հակառուսական տրամադրությունները, որոնք որ կան, արդյունք են ոչ թե իշխանության վարքագծի, այլ` ռեւանշիստների պահվածքի: Այդ ընկերները փորձում են քողարկված եւ ուղղակի ցույց տալ, թե Հայաստանի ապագան Ռուսաստանի հետ է կապված, դա հեռացնում է մեր բարեկամին մեզանից: Ռուսաստանը բազմաթիվ հարցեր ունի եւ լրացուցիչ բեռ կրելու ցանկություն չունի: Ես վստահ եմ, սա է խնդիրը: Ռուսաստանի հետ հարաբերություններ Հայաստանի իշխանությունները գնալով խորացնելու են: Հասկանալի է, որ Ռուսաստանը ունի շահեր, որոնք չեն համընկնում մեր շահերի հետ: Մենք իրավունք չունենք Ռուսաստանից վիրավորվելու, նեղանալու: Պարտավոր չի Ռուսաստանը մեր հոգսերը հոգալու: Որպես ռազմավարական դաշնակից պետք է ամեն ինչ անենք, որ փոխադարձ պայմանավորվածությունները հարգվեն, բայց մեր խնդիրները չբարդենք Ռուսաստանի ուսերին: Ռուսաստանն իր շահերն ունի Ադրբեջանի, Թուրքիայի հետ: Բնական է՝ պետություն է, շահեր ունի: Ինչի՞ պետք է միայն մեր շահերը սպասարկի Ռուսաստանը: Սա է խնդիրը: Եվ այդ մարդիկ, ովքեր չհիմնավորված սպասելիքներ են առաջացնում Ռուսաստանի հետ կապված, դա բերում է Ռուսաստանից որոշ մարդկանց հիասթափության, որը զգացմունքային է դա: Այդ բոլորը հակառուսական տրամադրությունների հիմք է ստեղծում: 

Զրույցը` ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐՅԱՆԻ