Ինչպե՞ս եղավ, որ Իրանը սկսեց Մեղրիում ճանապարհ կառուցել

­­Հա­յաս­տա­նի շուրջ ծա­վալ­վող ներ­կա ի­րա­դար­ձութ­յու­ննե­րի ֆո­նին (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=275860&l=am), վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս հե­տաքր­քիր ազ­դակ­ներ են գա­լիս նաեւ ի­րա­նա­կան ուղ­ղութ­յու­նից: ­Նախ, օ­րերս մի շարք հե­տաքր­քիր ազ­դակ­ներ հղեց ­Հա­յաս­տա­նում Ի­րա­նի դես­պան ­Մեհ­դի ­Սոբ­հա­նին: ­Բա­ցի ստան­դարտ հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից՝ ­Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նութ­յան խախտ­ման ան­թույ­լատ­րե­լիութ­յան մա­սին, դես­պա­նը նաեւ հա­տուկ ընդգ­ծեց. «­Ներ­կա պայ­ման­նե­րում ­Հա­յաս­տա­նից ­Սեւ ծով, ի հա­մե­մատ Ադր­բե­ջա­նով ճա­նա­պար­հի, 2 օր շուտ ենք հաս­նում»: Այ­սինքն, ­Հա­յաս­տա­նով անց­նող ճա­նա­պար­հը Ի­րա­նի ռազ­մա­վա­րա­կան շա­հե­րի գո­տում է, ա­ռա­վել եւս, երբ, ըստ դես­պա­նի, ­Հա­յաս­տանն Ի­րա­նին խոս­տա­նում է դյու­րի­նաց­ված պայ­ման­ներ: ­Վեր­ջա­պես, ­Հա­յաս­տա­նը նաեւ ԵՏՄ-ի սահ­մանն է Ի­րա­նի հա­մաը, ո­րը ­Միութ­յան հետ ար­դեն ու­նի ա­զատ ա­ռեւտ­րի պայ­մա­նա­գիր:

­­Թեհ­րա­նի այս ազ­դակ­նե­րից հե­տո էլ ե­րեկ պաշ­տո­նա­պես հաս­տատ­վեց, որ սկսվում է «Հ­յու­սիս-­­Հա­րավ» հա­յաս­տան­յան ճա­նա­պար­հա­յին մի­ջանց­քի Տ­րանշ-4-ի՝ ­Քա­ջա­րան-Ա­գա­րակ (Ի­րա­նի սահ­ման) 32կմ ճա­նա­պար­հա­հատ­վա­ծի վե­րա­կա­ռուց­ման աշ­խա­տանք­նե­րը: ­Հի­շեց­նենք, այս նա­խագ­ծում կա­պա­լա­ռու կազ­մա­կեր­պութ­յունն է ի­րա­նա­կան եր­կու շի­նա­րա­րա­կան ըն­կե­րութ­յուն­նե­րի ՝ «Abad Rahan Pars International Group»-ի եւ «Tunnel Sadd Ariana» միա­վո­րու­մը‚ եւ այժմ ի­րա­կա­նաց­նում է մո­բի­լի­զա­ցիոն-նա­խա­պատ­րաս­տա­կան աշ­խա­տանք­ներ, կա­ռուց­վում է շի­նա­րա­րի բա­զան‚ ներ­մուծ­վում է շին­տեխ­նի­կա եւ այլն: ­Մի կողմ թող­նենք այս եւ դրան հա­ջոր­դող ­Քա­ջա­րան-­­Սի­սիան ճա­նա­պա­րհա­հատ­ված­նե­րի կա­ռուց­ման տնտե­սա­կան բա­ղադ­րի­չը, ո­րը եւս շատ կա­րե­ւոր է ինչ­պես ­Հա­յաս­տա­նի, այն­պես էլ՝ Ի­րա­նի հա­մար: Այս պա­հին ա­ռաջ­նա­յին է խնդրի քա­ղա­քա­կան կող­մը. այս նա­խագ­ծով ­Թեհ­րա­նը ազ­դակ է հղում, թե՝ Ս­յու­նի­քը ոչ թե պար­զա­պես Ի­րա­նի շա­հե­րի գո­տին է, այլ որ Ի­րանն ար­դեն այս­տեղ է, շի­նա­րա­րութ­յուն է ի­րա­կա­նաց­նում: Դ­րա­նով էլ, որ ա­մեն մի թուրք-ա­զե­րիա­կան մի­ջանցք ու­ղիղ հար­ված է ոչ թե միայն ­Հա­յաս­տա­նի, այլ նաեւ Ի­րա­նի շա­հե­րին:

Ու կա նաեւ այս մե­դա­լի հա­կա­ռակ ե­րե­սը. ­Վա­շինգ­տո­նի հա­մար, մեղմ ա­սած, հա­զիվ թե հա­ճե­լի լի­նի փաս­տը, որ Ի­րանն ինչ-որ ճա­նա­պարհ­նե­ր է կա­ռու­ցում Ս­յու­նի­քում, ո­րը ԱՄՆ-ն­ եւս հա­մա­րում է իր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան շա­հե­րի գո­տին: ­Հաշ­վի առ­նե­լով, որ Ի­րա­նի ներ­կա­յութ­յունն ար­դեն իսկ ­Վա­շինգ­տո­նի հա­մար իր շա­հե­րին հար­ված է: Եվ երբ եր­կար ար­գե­լա­փա­կու­մից հե­տո, ­Հա­յաս­տա­նը, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, Ի­րա­նին գործ­նա­կա­նում թույլ տվեց զբաղ­վել այդ շի­նա­րա­րութ­յամբ, ա­պա դա եւս հե­տաքր­քիր մտքե­րի տե­ղիք է տա­լիս:

Թե­րեւս պա­տա­հա­կան չէր նաեւ Մոսկ­վա­յի ռեակ­ցիան: Այս­պես, նախ ՌԴ ԱԳՆ պաշ­տո­նա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Մա­րիա Զա­խա­րո­վան հան­կարծ հի­շեց. «Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նութ­յու­նը եւ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յու­նը անվ­տան­գութ­յան ո­լոր­տում եւ ռազ­մա­տեխ­նի­կա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան ա­ռու­մով ու­նեն հու­սա­լի երկ­կողմ ի­րա­վա­կան դաշտ… Եր­կու երկր­ներն էլ միմ­յանց հան­դեպ պար­տա­վո­րութ­յուն­ներ ու­նեն՝ նե­րառ­յալ ինք­նիշ­խա­նութ­յան, տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նութ­յան եւ անվ­տան­գութ­յան պաշտ­պա­նութ­յու­նը»: Նաեւ, ըստ Զա­խա­րո­վա­յի՝ Ե­րե­ւա­նը ՀԱՊԿ շրջա­նակ­նե­րում գտնվում է հա­վա­քա­կան ե­րաշ­խա­վոր­նե­րի ներ­քո, այդ թվում՝ հնա­րա­վոր ագ­րե­սիա­յի դեպ­քում. «Եվ այս ա­ռու­մով ՀԱՊԿ-ի շրջա­նակ­նե­րում ակ­տիվ փոխ­գոր­ծակ­ցութ­յան վե­րա­դար­ձը  բխում է ա­ռա­ջին հեր­թին հենց Հա­յաս­տա­նի շա­հե­րից»:

Ա­պա նաեւ ՌԴ ար­տա­քին գոր­ծե­րի փոխ­նա­խա­րար Ա­լեք­սանդր Պան­կի­նը հայ­տա­րա­րեց. «Կոչ ենք ա­նում Ե­րե­ւա­նին՝ գոր­ծըն­կեր­նե­րին հրա­պա­րա­կա­յին հու­զա­կան հար­ձա­կում­նե­րի եւ կազ­մա­կեր­պութ­յան  քննա­դա­տութ­յան փո­խա­րեն սկսել հա­սու­նա­ցած հար­ցե­րի քննար­կու­մը քա­ղա­քա­կան եւ փոր­ձա­գի­տա­կան մա­կար­դակ­նե­րում»:

­Միամ­տութ­յուն կլի­ներ մտա­ծել, թե Թեհ­րանն ու Մոսկ­վան Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում գտնվում են հա­կա­դիր շա­հե­րի ո­լոր­տում, եւ Իրա­նի ու Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ նշված զար­գա­ցում­նե­րը Ռու­սաս­տա­նում խան­դի նո­պա են ա­ռաջ բե­րել՝ ստի­պե­լով հի­շել «եր­կու երկր­նե­րի` միմ­յանց հան­դեպ պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րի» մա­սին: Ի­րո­ղութ­յու­ննե­րը հու­շում են, որ, ընդ­հա­կա­ռա­կը, կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յամբ կա ռուս-ի­րա­նա­կան սինխ­րոն գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­ր, եւ այս հեր­թա­կան հու­շում­նե­րը Հա­յաս­տա­նը ստա­նում է միաս­նա­կան Մոսկ­վա­յից եւ Թեհ­րա­նից: Նի­կո­լի ո­րո­շե­լիքն է:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ