Տարածաշրջանային իրողությունները կախված չեն ԱՄՆ-ից, առավել եւս՝ Նիկոլից

«2024 թ. հու­նի­սի 12-ին վրա­ցա­կան սահ­մա­նա­պահ ոս­տի­կա­նութ­յու­նը ինձ թույլ չտվեց մուտք գոր­ծել Վ­րաս­տան, որ­տեղ ես մեկ­նում էի մե­կօր­յա գործ­նա­կան այ­ցով: Ե­րեք ժամ պա­հե­լուց հե­տո, ա­ռանց բա­ցատ­րութ­յուն­նե­րի վե­րա­դարձ­րին անձ­նա­գիրս, եւ­ ես ոտ­քով ե­կա Հա­յաս­տան։ Շ­նոր­հա­վոր լի­նի Ռու­սաս­տա­նի օ­րը…»: Ա­հա նման լա­ցու­կոծ էր կա­պել հայտ­նի ա­րեւմ­տա­մոլ Տիգ­րան Խզ­մալ­յա­նը:

Խզ­մալ­յա­նի կեր­պա­րին անդ­րա­դառ­նալն առ­հա­սա­րակ ան­հե­տաքր­քիր է: Միայն թե այս դեպ­քում նրա խոս­քում մեկ էա­կան դե­տալ կա: «Շ­նոր­հա­վոր լի­նի Ռ­ուսաս­տա­նի օ­րը…» մտքի տակ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ, թե Ռու­սաս­տանն է վրա­ցի­նե­րին հրա­մա­յել` հան­կարծ Խզ­մալ­յա­նին ձեր եր­կիր չթող­նեք: Չ­նա­յած` կար­ծում ենք, որ նա էլ է իր մեջ հաս­կա­նում, որ ա­մե­նե­ւին էլ այն անձ­նա­վո­րութ­յու­նը չէ, ո­րով ռու­սա­կան հա­տուկ ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րի գո­նե մեկ սեր­ժան­տը հե­տաքրքր­վեր: Նաեւ ե­րե­ւի հաս­կա­նում է, որ Վ­րաս­տա­նը պար­զա­պես սկսել է տա­րաբ­նույթ ա­րեւմ­տա­մոլ­նե­րի իր տա­րածք չթող­նել. ա­հա այս էա­կան փաս­տը ֆիք­սե­լու հա­մար է, որ անդ­րա­դար­ձանք Խզ­մալ­յա­նի ան­ձին: Ին­չո՞ւ չեն թող­նում, դա էլ կա­րե­լի է հաս­կա­նալ. հա­կաշ­պիո­նա­կան հայտ­նի օ­րեն­քի ըն­դու­նու­մը դժվա­րաց­րել է դե­պի Վ­րաս­տան բաց ճա­նա­պարհ­նե­րով «հե­ղա­փո­խա­կան» փո­ղեր տա­նե­լը, ու Վ­րաս­տա­նում, քաջ տեղ­յակ լի­նե­լով ա­րեւմտ­յան մե­խա­նիզմ­նե­րից, այդ թվում` հա­յաս­տան­յան ա­րեւմ­տա­մոլ­նե­րին խա­ղար­կե­լուց, գե­րա­դա­սում են ա­մեն մի «շուն ու շանգյա­լի» ի­րենց եր­կիր չթող­նել:

Այ­սինքն, գնա­լով ա­վե­լի ու ա­վե­լի ակն­հայտ է դառ­նում, որ Վ­րաս­տա­նը գնում է կտրուկ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան շրջա­դար­ձի: Բանն այն է, որ, ի տար­բե­րութ­յուն հա­յաս­տան­յան հու­դա­նե­րի, Վ­րաս­տա­նում էլ, թեեւ սի­րում են Ա­րեւ­մուտ­քի հաշ­վին փող աշ­խա­տել, բայց ոչ սե­փա­կան եր­կի­րը ոչն­չաց­նե­լու գնով. մեկ ան­գամ հա­սան դրան եւ ար­դեն դաս են քա­ղել: Ու հի­մա, ար­դեն խո­սում են ոչ թե ռուս­նե­րի հետ թշնա­ման­քը խո­րաց­նե­լու, նոր ար­հես­տա­կան օ­ջախ­ներ սար­քե­լու մա­սին, այլ գրե­թե հա­սել են դի­վա­նա­գի­տա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը վե­րա­կանգ­նե­լուն եւ պատ­րաս­տվում են վե­րա­բա­ցել Մոսկ­վա­յում Վ­րաս­տա­նի դես­պա­նա­տու­նը: Ու ինչ­քան էլ Խզ­մալ­յա­նի կար­գի ան­հե­տաքր­քիր ե­րե­ւույ­թը ծաղ­րի, թե՝ «Շ­նոր­հա­վոր լի­նի Ռու­սաս­տա­նի օ­րը», ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ վրա­ցի­ներն ա­վան­դա­բար հաս­կա­նում են, թե աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան բա­րո­մետ­րը ում օգ­տին է ծան­րութ­յու­նը ցույց տա­լիս, եւ շատ ա­րագ կողմ­նո­րոշ­վում են ծան­րութ­յան կենտ­րո­նի ուղ­ղութ­յամբ:

­Մինչ­դեռ փո­փո­խութ­յուն­նե­րը ծայ­րա­հեղ բարձր ա­րա­գութ­յան են հա­սել: Օ­րի­նակ, ըստ ի­րա­նա­կան աղբ­յու­րի. «Շատ վատ լուր ԱՄՆ դո­լա­րի հա­մար: BRICS-ի երկր­նե­րի է­կո­նո­մի­կա­յի նա­խա­րար­նե­րը ա­պա­դո­լա­րի­զա­ցիա­յի ծրագ­րի ա­վար­տի վեր­ջին փու­լում են, հայտ­նեց Ի­րա­նի ԱԳՆ ղե­կա­վա­րը»: Սա եւ նման բա­զում փաս­տեր գլո­բալ մասշ­տա­բով: ՌԴ-Ի­րան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի մա­սով. ստո­րագր­ման է պատ­րաստ ռազ­մա­վա­րա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան պայ­մա­նագ­րի մի մեծ փա­թեթ (սրան անդ­րա­դառ­նա­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք): Գու­մա­րած, Պու­տի­նը ստո­րագ­րեց ԵԱՏՄ-ի եւ Ի­րա­նի միջեւ ա­զատ առեւտ­րի հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, ու հի­մա այն անց­նում է պրակ­տիկ գոր­ծարկ­ման փուլ…

Եվ, ի­հար­կե, վրա­ցի­նե­րից էլ շուտ այս մթնո­լոր­տը պարզ զգում էր նաեւ Ա­լիե­ւը, ով կա­րո­ղա­ցավ Ա­րեւ­մուտ­քի օգ­նութ­յամբ ստա­նալ Ար­ցա­խը, բայց ան­մի­ջա­պես էլ հրա­ժար­վեց ա­րեւմտ­յան հար­թա­կում «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րել: Ընդ ո­րում, ա­վե­լորդ ան­գամ Ի­րա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րի պաշ­տո­նա­կա­տար Ա­լի Բա­ղի­րի Կա­նին CNN Turk-ին տված հար­ցազ­րույ­ցում բա­ցատ­րել է Ի­րա­նի նախ­կին դիր­քո­րո­շու­մը՝ «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» աս­վա­ծի մա­սին. «Ի­րա­նա­կան կող­մը ա­ջակ­ցում է բո­լոր նա­խա­ձեռ­նութ­յուն­նե­րին, ո­րոնք կնպաս­տեն տա­րա­ծաշր­ջա­նի զար­գաց­մա­նը, հատ­կա­պես Հա­յաս­տա­նի եւ Ադր­բե­ջա­նի միջեւ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի կար­գա­վոր­մա­նը, սա­կայն, Թեհ­րա­նը դեմ է ցան­կա­ցած նա­խագ­ծի եւ նա­խա­ձեռ­նութ­յան, ո­րը կա­րող է փո­խել տա­րա­ծաշր­ջա­նի ժո­ղովր­դագ­րութ­յունն ու սահ­ման­նե­րը»:

Ընդ ո­րում, սա եւս մեկ պարզ ազ­դակ էր ոչ միայն Ա­լիե­ւին, այլ նաեւ՝ Էր­դո­ղա­նին: Հաշ­վի առ­նե­լով նաեւ BRICS-ին ան­դա­մակ­ցե­լու Ան­կա­րա­յի նա­խա­ձեռ­նութ­յու­նը, արտ­գործ­նա­խա­րար Ֆի­դա­նի վեր­ջին այ­ցը ՌԴ, ո­րի ժա­մա­նակ, ի դեպ, վեր­ջա­պես ա­ռար­կա­յա­կան դար­ձավ Պու­տին-Էր­դո­ղան հեր­թա­կան հան­դիպ­ման հե­ռան­կա­րը, ին­չը տե­ւա­կան ծա­մա­նակ տար­բեր պատ­ճա­ռա­բա­նութ­յուն­նե­րով հե­տաձգ­վում էր: Էր­դո­ղա­նը նաեւ հրա­ժար­վեց մաս­նակ­ցել Ուկ­րաի­նա­յի հար­ցով հայտ­նի գա­գա­թա­ժո­ղո­վին,­ ին­չը եւս հաս­կա­նա­լի ցու­ցիչ էր, որ փոր­ձում է Մոսկ­վա­յի հետ գնալ ոչ թե սրա­ցում­նե­րի, այլ՝ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի առն­վազն կա­յու­նաց­ման ուղ­ղութ­յամբ:

Ա­հա այս ընդ­հան­րա­կան վի­ճա­կում Նի­կո­լը թեեւ շա­րու­նա­կում է խո­սել շատ կարճ ժա­մա­նա­կում «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր» ստո­րագ­րե­լու ցան­կութ­յուն­նե­րի մա­սին, բայց նույն ԱԺ նիս­տում ստիպ­ված ե­ղավ խոս­տո­վա­նել, թե հա­վա­նա­կան է, որ սկզբում հա­ղոր­դակ­ցութ­յուն­նե­րի բա­ցու­մը լի­նի, հե­տո նոր խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը: Ն­կա­տենք, սա այն է, ինչ ռուս­ներն ա­ռա­ջար­կում էին ի սկզբա­նե. բա­ցել ճա­նա­պարհ­նե­րը, լու­ծել ըն­թա­ցիկ հար­ցե­րը՝ բարդ խնդիր­նե­րը թող­նե­լով ա­պա­գա­յին: Լավ, ըն­դու­նենք, թե Նի­կո­լը շարժ­վում է ա­րեւմտ­յան սցե­նա­րով, Օ՛Բ­րա­յենն ու ա­մե­րիկ­յան դես­պա­նը նո­րից կա­րո­ղա­ցել են նրա «վա­խը բռնել»: Բայց այդ ա­մե­նով հան­դերձ, նո­րից նույն հարցն է՝ իսկ ի՞նչ մե­խա­նիզ­մով է տե­ղի ու­նե­նա­լու հա­ղոր­դակ­ցութ­յուն­նե­րը բա­ցելը: Ա­լիե­ւի տե­սա­կե­տը վա­ղուց է հայտ­նի, եւ Օ՛Բ­րա­յե­նի այ­ցը Նի­կո­լին դրա­նում բան չի փո­խի: Կա­րող են Նի­կո­լի տեղն Ա­լե­նին նստեց­նել, կամ ե­թե ան­գամ Սր­բա­զա­նը դառ­նա վար­չա­պետ, է­լի բան չի փո­խի: Այ­սինքն, ա­մեն բան խո­սում է այն մա­սին, որ Ա­լիե­ւը կոնկ­րետ խոս­տում­ներ է տվել, հսկա­յա­կան ակն­կա­լիք­ներ եւ ա­պա­գա­յի սպա­սե­լիք­ներ ու­նի ռուս-ի­րա­նա­կան կո­մու­նի­կա­ցիոն ծրագ­րե­րից, նաեւ պատ­կե­րաց­նում է հա­կա­ռա­կից բխող ռիս­կե­րը եւ իր տե­սա­կե­տը չի փո­խե­լու: Ու­րեմն, ինչ­պե՞ս են բա­ցե­լու կո­մու­նի­կա­ցիա­ները, լի­նի դա «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րից» ա­ռաջ, թե՝ հե­տո, Նի­կո­լը դա ա­նի, Ա­լե­նը, թե՝ Բագ­րատ սրբա­զա­նը:

Իսկ ե­թե ա­ռաջ դա ա­վե­լի շատ այն տեսքն ու­ներ, որ Նի­կոլն ինչ-որ բան էլ այս­տեղ է խոս­տա­ցել, ու հի­մա պար­զա­պես պա­հան­ջում են՝ խոս­տա­ցա­ծը ա­նել, ո­րից հե­տո միայն պայ­մա­նա­գիր կկնքվի…

­Կարճ ա­սած, Նի­կո­լը դուրս կգա՞ ՀԱՊԿ-ից (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=285937&l=am). ե­թե ան­գամ այդ­պես է, է­լի բան չի փոխ­վե­լու, ըն­դա­մե­նը էլ ա­վե­լի շատ կո­րուստ­ներ կու­նե­նանք, բայց հե­տո ա­մեն բան կվե­րա­դառ­նա ի շրջանս յուր: