ՍԻՐԻԱՅՈՒՄ ԽԱՂԱՂՈՒԹՅՈՒՆ ՊԻՏԻ° ՏԻՐԻ

Ս.թ. ապրիլի 3-4-ին Լիբանանի մայրաքաղաք Բեյրութում Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի եւ Լիբանանի Հանրապետության խորհրդարանի նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ միջազգային համաժողով` «Միասնությունը բազմազանության մեջ է եւ ազատության հիմնական սկզբունքները Մերձավոր Արեւելքի քրիստոնյաների եւ մահմեդականների համար. խորհրդարանական երկխոսություն» (այսուհետ` Համաժողով) թեմայով:

Ընդամենը մեկ շաբաթ անց իրավիճակը Սիրիայի շուրջ ծայրաստիճան թեժացել է: Թվում էր, թե աշխարհը նոր պատերազմի շեմին է: Այս պայմաններում կուզենայի մտքերս կիսել ընթերցողների հետ վերջերս Բեյրութում ավարտված համաժողովի, ընդունված հռչակագրի մասին, որում, մասնավորապես, ասվում է. «Մենք` ուղղափառ քրիստոնեական և մահմեդական աշխարհի ժողովուրդների խորհրդարանների անդամներս, որ այսօր հավաքվել ենք այստեղ` Բեյրութում, Լիբանանի խորհրդարանի և Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի նախաձեռնությամբ և Արաբական միջխորհրդարանական միության հետ համագործակցությամբ, պատմական այս պահին, որը հատկապես կարևոր է պատերազմի օջախներով լի Մերձավոր Արևելքի համար, անվերապահորեն դատապարտում ենք Սիրիայի փլուզումը և նրա բռնի մասնատումը` պայմանավորված քաղաքական ժամանակավրեպ որոշումներով, որոնք էլ ավելի են խախտում կրոնական անդորրը Երուսաղեմում...» և այլն: Ես հատուկ Հռչակագրի այս հատվածը մեջբերեցի, որն ամենայն համոզչությամբ վկայում է քրիստոնեական և մահմեդական աշխարհի հավատարմությունը` իրենց ավանդը ներդնել միջազգային խաղաղության և անվտանգության ամրապնդման գործում` կառուցողական և միջկրոնական երկխոսության հիման վրա: Կարծում եմ, որ Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում ստեղծված չափազանց լարված իրավիճակի հիմնական պատճառները հասկանալը կօգնի խորհրդարանականներին համատեղ գործողություններ մշակել` ուղղված պատերազմի սանձազերծման վտանգի նվազեցմանը: Կարծում եմ, որ իմ ելույթը Համաժողովում որոշակիորեն պատասխանում է աշխարհի ճակատագրի համար բավական զգայուն այս տարածաշրջանում պահպանվող լարվածության պատճառների մասին հարցին: Ընթերցողների դատին եմ ներկայացնում ելույթիս տեքստը:

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆԻ ԵԼՈՒՅԹԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎՈՒՄ (Բեյրութ, 3 ապրիլի 2018թ.)

Հարգելի գործընկերներ: Նախ` կուզենայի անկեղծ երախտագիտություն հայտնել Լիբանանի խորհրդարանի ղեկավարությանը` հյուրընկալության և ամենագլխավորը` բարյացակամության մթնոլորտի համար, որը թույլ է տալիս անկեղծ, բաց և անկաշկանդ ելույթ ունենալ այս ամբիոնից: Եվ սա բնավ պատահական չէ: Լիբանանը քրիստոնեական քաղաքակրթության օրրաններից մեկն է: Լիբանանը Հայաստանի և համայն հայության համար սուրբ հող է, որովհետև 1915-1923թթ. ավելի քան 300 հազար իմ հայրենակիցներ, փախչելով թուրքական յաթաղանից, փրկություն և ապաստան են գտել Լիբանանի օրհնյալ հողում, Սիրիայի, Հորդանանի, Եգիպտոսի օրհնյալ հողում: Եվ այն, որ այսօր Լիբանանում խաղաղություն է տիրում, ողջամտություն, և որ գլխավորն է` միասնականություն կա բազմազանության մեջ, առաջին հերթին, պայմանավորված է հենց պետական գործիչների բարձր հատկանիշներով, Լիբանանի ղեկավարության մեծությամբ, որը ներկայացնում է ամենատարբեր կրոնական դավանանքներ: Ինձ շատ ուրախացրին իմ ռուս գործընկերների ելույթները: Նրանց խոսքն ուշադիր լսելիս` ակնհայտ դարձավ, որ ականավոր ղեկավարներ ունեցող երկրներում լիակատար հանդուրժողականություն և փոխըմբռնում է տիրում տարբեր կրոնական դավանանքների ներկայացուցիչների միջև: Մշակույթների բազմազանության առկայությամբ` ընդհանուր նպատակներին հասնելու գործում միասնականության դրսևորման հիանալի և համոզիչ օրինակ ներկայացվեց Բաշկորտոստանից Պետական դումայի պատգամավոր Իվան Սուխարևի ելույթում: Միևնույն ժամանակ, ուզում եմ հատկապես նշել, որ երեկ, ըստ իս, շատ հետաքրքիր ելույթով հանդես եկավ Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի խորհրդական, պրոֆեսոր Վալերի Արկադևիչ Ալեքսեևը: Նա այս ամբիոնից բավական խոր և բանիմաց կերպով բացատրեց առկա չափազանց բարդ իրավիճակի առանձնահատկությունները և, ավաղ, տագնապալի, սակայն օբյեկտիվ գնահատական տվեց` ասելով, որ առաջիկա տարիներին երկխոսությունն Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև չի ստացվի: Հարգարժան պրոֆեսորի այս գնահատականը արդյունքն է Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում և առհասարակ աշխարհում ստեղծված իրադրության մանրակրկիտ վերլուծության: Եվ բնականաբար, հարց է ծագում: Իսկ ինչո՞ւ երկխոսությունը համաշխարհային քաղաքականության ուժի կենտրոնների միջև չի ստացվի: Այս հարցին պատասխանելու համար, կարծում եմ, դրա արմատները պետք է փնտրել գլոբալ տնտեսության մեջ: Իսկ ինչի՞ մասին է վկայում գլոբալ տնտեսությունը: Դա անհերքելիորեն հանգեցնում է այն մտքին, որ գլոբալ տնտեսական աշխարհակարգն արդար չէ: Այսպես, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները կուտակել է այդ երկրի ՀՆԱ 107,47%-ին հավասար դաշնային արտաքին պարտք: Այսինքն` ԱՄՆ դաշնային արտաքին պարտքն արդեն գերազանցել է 20 տրլն դոլարը: Իրենց պետությունների ՀՆԱ-ն արտաքին պետական պարտքի գծով գերազանցել են նաև Եվրամիության այնպիսի լոկոմոտիվ երկրներ, ինչպիսին են Ֆրանսիան, Գերմանիան, Իտալիան, էլ չեմ ասում Պորտուգալիայի, Իսպանիայի և Իռլանդիայի մասին: Նույնը կարելի է ասել նաև Մեծ Բրիտանիայի մասին, որի պետական արտաքին պարտքը անցած տարվա արդյունքներով կազմել է այդ երկրի ՀՆԱ-ի 282,2%-ը: Ինչո՞ւ ուշադրությունս կենտրոնացրի Միացյալ Նահանգների, Եվրամիության երկրների և Մեծ Բրիտանիայի վրա, որովհետև այս երկրները համաշխարհային պահուստային արժույթների էմիտենտներ են: Որովհետև այս երկրները, համախառն ներքին արդյունքով չապահովված այդքան մեծ պետական արտաքին պարտք կուտակելով, փաստորեն իրենց երկրների բնակչության բարձր կենսամակարդակն ապահովում են շնորհիվ արտարժույթ տպող սարքի: Առաջին դեպքում` շնորհիվ ԱՄՆ Դաշնային պահուստային համակարգի տպագրասարքի, երկրորդ դեպքում` Եվրոպական կենտրոնական բանկի, և իհարկե` Անգլիայի բանկի (Bank of England): Եվ ահա այն պայմաններում, երբ համաշխարհային պահուստային արժույթների էմիտենտ-երկրները որոշակի առավելություններ են ստանում համաշխարհային ֆինանսական շուկայում և գլոբալ տնտեսական մրցակցությունում, իհարկե, համաշխարհային քաղաքականության ուժի նշյալ կենտրոնները բնավ շահագրգռված չեն երկխոսություն սկսել նոր, արդարացի աշխարհակարգ հաստատելու վերաբերյալ: Ավելին, նրանք առավել քան շահագրգռված չեն միջկրոնական երկխոսություն սկսել, որի բացակայության պայմաններում էլ հաճախ բռնկվում են միջկրոնական հակամարտություններ, իսկ վերջին հաշվով` որովհետև այդ երկխոսության բացակայությունը հանգեցնում է կառավարելի քաոս սանձազերծելու գործընթացի հնարավորության, մասնավորապես` այնպիսի տարածաշրջանում, ինչպիսին է Մեծ Մերձավոր Արևելքը: Իսկ կառավարելի քաոսի հաստատումը, ցավոք, շահեկան է համաշխարհային պահուստային արժույթի էմիտենտ-երկրներին տնտեսական տեսակետից` այն պարզ պատճառով, որ պրակտիկան ցույց է տալիս, որ բռնության և ցնցումների ամեն տեսակ բռնկումների ժամանակ կապիտալները, որպես կանոն, ունենում են «խաղաղ հանգրվան» արտահոսելու միտում, ինչպիսին են ԱՄՆ-ը, Եվրամիությունը և մասամբ Մեծ Բրիտանիան: Ահա, իմ կարծիքով, այն բանալին, որը բացատրում է ստեղծված պայմաններում համաշխարհային քաղաքականության ուժի առանձին կենտրոնների միջև երկխոսություն սկսելու գաղափարի անհեռանկարայնությունը: Համաշխարհային ֆինանսական համակարգում նման իրադրությանն այսօր հակադրվում են խոշոր տնտեսություն ունեցող առաջատար զարգացող երկրները, ինչպիսին են Չինաստանը, Ռուսաստանը, Հնդկաստանը, Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունը և էլի ուրիշ երկրներ: Այսօր իսկ Չինաստանը կոչով դիմել է զարգացող երկրներին, որպեսզի նրանք Համաշխարհային առևտրային կազմակերպությունում բարձրացնեն ԱՄՆ-ին բոյկոտելու հարցը` հովանավորչական այն միջոցների համար, որոնք այդ երկիրը կիրառում է մնացած բոլոր պետությունների հանդեպ` նկատի ունենալով այդ երկրի միակողմանի որոշումը` 25%-ով ներկրվող պողպատի և 10%-ով ալյումինիումի մաքսատուրքերը բարձրացնելու մասին: Երեկ Վալերի Արկադևիչն իր ելույթում շատ ճիշտ նկատեց, որ Չինաստանի հետ ԱՄՆ-ի առևտրի միայն դեֆիցիտը անցած տարի կազմել է 375 մլրդ դոլար: Ավելին, առաջիկա 2 տարիներին ԱՄՆ Դաշնային բյուջեի դեֆիցիտը 2018 ֆինանսական տարում, որը սկսվել է 2017թ. հոկտեմբերի 7-ին, և 2019-ին կավելանա 1 տրլն 816 մլրդ դոլարով, և այս թվերը հաստատվել են ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից:

Ո՞վ է փակելու ԱՄՆ Դաշնային բյուջեի դեֆիցիտը: Պատասխանը պարզ է. դոլարի մոնոպոլիայի պայմաններում դեֆիցիտը փակելու է մնացած ողջ աշխարհը: Այս պայմաններում գլոբալ ֆինանսական էքսպանսիայի քաղաքականության անցկացման գործիքներից մեկը, կարելի է ենթադրել, այլոց թվում հանդիսանում են նաև կառավարվող ահաբեկչական խմբավորումները, որոնք ապակայունացնում են միջազգային իրադրությունը և վիժեցնում կայունությունն ամբողջ աշխարհում: Իսկ հիմա հարց տանք. ի՞նչ է` ԻԼԻՊ-ը (Իսլամական պետությունը) տիեզերքի՞ց էր ստանում իր սպառազինությունը: Իհարկե` ոչ: Անցում էր ապահովվել Թուրքիայի` Սիրիային սահմանամերձ տարածքով: Իսկ ի՞նչ է` ՆԱՏՕ երկրները չէին կարո՞ղ կասեցնել դա, որպեսզի արդիական զենքի մատակարարումների այդ հոսքի ճանապարհը փակվեր: Ձեզ թվում է, թե այսօր պատահաբա՞ր է Թուրքիային ՆԱՏՕ առաջատար անդամ երկրների կողմից առանց էական խոչընդոտների թույլատրվում փաստացի ագրեսիա իրականացնել ինքնիշխան Սիրիայի դեմ Աֆրինի շրջանում` ռազմական այդ գործողությունն ամբարտավանորեն անվանելով «Ձիթենու ճյուղ»: Սա թուրքական ղեկավարության հեռուն գնացող էքսպանսիոնիստական քաղաքականությունն է: Ժամանակակից նեոօսմանների հաջորդ քայլը լինելու է Իրաքում քրդաբնակ տարածքների զավթումը, որին հաջորդելու է այսպես կոչված բուֆերային այդ գոտիները Թուրքիայի հանդեպ լոյալ սիրիացի թուրքերով, թուրքոմաններով բնակեցնելը: Այսպիսով, Սիրիայի հյուսիս-արևելքում, Իրաքի հետ սահմանի երկայնքով, կստեղծվի մշտական լարվածության օջախ, կառավարելի քաոսի տարածք: Դա էլ ավելի կամրապնդի լարվածության ձեռակերտ օջախների ստեղծման հետնաբեմում կանգնած միջազգային տիկնիկավարների դիրքերը, ինչը վերջնարդյունքում հեռավոր ապագային կթողնի խոշոր զարգացող տնտեսությունները սպասարկող համաշխարհային պահուստային նոր արժույթների ստեղծումը: Այսօր մեր համաժողովն իսկապես բավական խոր մտորումների տեղիք է տալիս: Օգտվելով առիթից` ուզում եմ անկեղծ երախտագիտություն հայտնել համաժողովի կազմակերպիչներին` հանձինս Գլխավոր քարտուղար Անդրեաս Միխայլիդիսի, Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի խորհրդարանականներ Վալերի Ալեքսեևի և Կոստաս Միղդալիսի, Լիբանանի խորհրդարանի անդամների:

Հարգելի գործընկերներ: Այսօր աշխարհը գտնվում է ճամփաբաժանին, և համաշխարհային քաղաքականության ուժի ամենահզոր կենտրոններից մեկը, որն ի զորու է խաղաղություն հաստատել Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում և կայունություն ամբողջ աշխարհում, հավատացեք, մնացել է միայն Ռուսաստանը: Ռուսաստանը, որը վարում է ազնիվ, անկեղծ և թափանցիկ քաղաքականություն, այնքան ազնիվ և անկեղծ, որ այն արդեն համակում է անգամ անբարյացակամների ուղեղները:

Շնորհակալություն ուշադրության համար:

Հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ նշել նաև, որ Համաժողովի շատ մասնակիցներ, մանավանդ Սիրիայի և Կիպրոսի խորհրդարանների ներկայացուցիչները, պնդել են անհատապես դատապարտել Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի քաղաքականությունը ընդդեմ ինքնիշխան Սիրիայի նրա ռազմական ագրեսիայի, ինչպես նաև Կիպրոսի հանդեպ և առհասարակ Միջերկրական ծովի ջրավազանում այդ երկրի ապակառուցողական քաղաքականության համար: Որոշակի հանգամանքների պատճառով Համաժողովի մասնակիցների մի մասի կողմից անընդունելի համարվեց Հռչակագրի որոշ դրույթների անհատականացումը: Սույն հարցի վերաբերյալ կարճ առաջարկությամբ հանդես եկավ նաև Ձեր խոնարհ ծառան (ելույթի տեքստը ներկայացվում է ստորև):

Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի հարգարժան Գլխավոր քարտուղարը խոսեց Հռչակագրի այն լրացումների մասին, որոնք առաջարկվել են մեր համաժողովի մասնակիցների կողմից, որոնք ընդունվում են: Ես առաջարկում եմ, ուշադրությունը չսևեռելով անձնավորությունների վրա, լրացում մտցնել` Հռչակագրում նշելով ագրեսիվ այն քաղաքականությունը, որը վարում է Թուրքիան Սիրիայի հանդեպ: Միևնույն ժամանակ, ես իմ բացարձակ համերաշխությունն եմ հայտնում սիրիական պատվիրակությանը և ըմբռնումով եմ վերաբերվում նրա կոշտ, բայց և միաժամանակ արդարացի գնահատականներին` տրված Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին և ընդհանրապես թուրքական ղեկավարությանը: Ես համերաշխ եմ սիրիական պատվիրակության հետ, որովհետև նրանց երկիրը պատերազմում է միջազգային ահաբեկչության դեմ, և դրա համար էլ այժմ հարկավոր է բարոյական աջակցություն միջազգային ողջ հանրության կողմից: Հայաստանը պարտական է Սիրիայի ժողովրդին, Սիրիային, որոնք հարյուր տարի առաջ ապաստան տվեցին թուրքական յաթաղանից հրաշքով փրկված հարյուր հազարավոր հայ փախստականների: Սիրիացի՛ եղբայրներ, մենք ձեզ հետ ենք:

Կուզենայի հոդվածն ավարտել արևմտյան ԶԼՄ-ների վերջին հրապարակումներից մեջբերումներով, որոնք, գոհունակությամբ պետք է նշել, առավել համոզիչ են դատում Սիրիայի շուրջ թեժացման անհարկիության մասին: Այսպես, Associated Press գործակալությունը գրում է, որ ԱՄՆ նախկին նախագահ Ջիմի Քարթերը զգուշացրել է Դոնալդ Թրամփին Սիրիայի, Ռուսաստանի և Հյուսիսային Կորեայի դեմ որևէ ռազմական գործողության վտանգավորության մասին. «Ես աղոթում եմ, որպեսզի մեր երկիրն ապրի խաղաղ պայմաններում»: Le Figaro պարբերականը մեջբերում է ֆրանսիացի ռազմական վերլուծաբան Քարոլին Գալակտերոսին. «Սիրիայի մասին տեղեկությունների իսկական նպատակը Ռուսաստանին պատժելն է` նրա հաջողությունների համար միջազգային ասպարեզում, Սիրիայում խաղաղություն հաստատելու ցանկության համար: Նույն նպատակն (առաջացնել Մոսկվայի զայրույթը և մեկուսացնել Ռուսաստանը) էր հետապնդում նաև Սկրիպալի գործը` «դրվագ» դառնալով այժմ Սիրիայում տեղի ունեցողի համար»:

Շատ մեծ հույս ունեմ, որ Սիրիայում խաղաղություն պիտի՛ տիրի:

ԱՐՏԱՇԵՍ ԳԵՂԱՄՅԱՆ,
ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր
Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունից,
Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի և 
Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային ժողովի միջև 
համագործակցության Միջխորհրդարանական 
հանձնաժողովի համանախագահ,
Ուղղափառության խորհրդարանական վեհաժողովում 
ՀՀ Ազգային ժողովի պատվիրակության ղեկավար, 
«Ազգային միաբանություն» կուսակցության նախագահ

www.amiab.am 

Այս թեմայով Եկեղեցու եւ Վեհափառ Հայրապետի դեմ 2018-ից սկսած 4-րդ մեծ հարձակումն է. 3-ը ձախողվել է (ԱՆՈՆՍ) Երբեմն ազատատենչ «սատանաներ» են հենց պետք, որպեսզի բարձրաձայնեն այն ամենը, ինչը որ կա. ԱՐՏԱՇԵՍ ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ. ԱՐՏԱՇԵՍ ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ ՀՅԴ շարքերում չկայացած Ալվրցյանը կողմնակիորեն փորձում է հայրենասիրական ուժերի մեջ սեպ խրել. Գեղամյան Հետաքրքիր անակնկալներ` Երևանի Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնում Ամեն նախապայման ավելի թուլացնելու է հայկական քաղաքական գործոնն այս տարածաշրջանում. Գեղամյան