ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆ ԸՆԴԴԵՄ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ
Վերլուծություն
«Ռազմավարությունը առանց մարտավարության - դա հաղթանակին հասնելու ամենադանդաղ ճանապարհն է: Մարտավարությունը առանց ռազմավարության- դա պարզապես ունայնություն է պարտությունից առաջ»,- ասել է չինական հայտնի փիլիսոփա Սուն Ցզինը:
Այս խոսքերը լավագույնս բնութագրում են մեր իրականությունը եւ ավելի շատ վերաբերում են ընդդիմության գործողություններին, քանի որ Նիկոլի պարագայում կարծես թե երեւում է իր ռազմավարությունը: Նիկոլի հիմնական ռազմավարությունը իր իսկ սեփական իշխանությունը հնարավորինս երկար պահպանելն է: Միաժամանակ իր ռազմավարական նպատակներից է խզել հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունները եւ Հայաստանը դարձնել Արեւմուտքի վերահսկողության տակ գտնվող տարածք: Ընդ որում, Արեւմուտքը իրականացնելու է Հայաստանի քաղաքական կառավարումը, իսկ օպերատիվ հարցերը լուծելու են Թուրքիան եւ Ադրբեջանը: Այսպիսով, Նիկոլի ռազամավարությունը Հայաստանը տանում է դեպի թուրքական վիլայեթի կարգավիճակ ունեցող եւ 30-40 տարի հետո բնակչության ադրբեջանական մեծամասնություն ունեցող տարածք:
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈ՞ՒՆ, ԹԵ՞ ՀԱՅՈՑ ԵՐԿԻՐ
Ակնհայտ է, որ այս պայմաններում խոսել Հայաստանի տարածքային ամբողջականության կամ քաղաքական սուբյեկտայնության մասին ավելորդ է, էլ չենք խոսում անկախության պահպանման եւ ինքնիշխանության մասին: Նիկոլը այդ ծրագիրն իրականացնում է իշխանության գալուց առաջին իսկ օրվանից: Ընդ որում, դա անում է սահմանադրությունը խախտելով: Նախ նա խախտել է սահմանադրական այն դրույթը, որ փաստում է, որ Արցախը Հայաստանի մաս է, ապա խախտել է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը այլ կետերում, խախտել է սահմանադրական պահանջը Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հետապնդման վերաբերյալ, խախտել է արցախցիների` ՀՀ քաղաքացիության իրավունքը եւ այդպես շարունակ:
Ինչ վերաբերում է Նիկոլի մարտավարությանը, ապա Նիկոլը փորձում է իր ռազմավարությունը իրականացնել` ռուսներին անընդհատ խոստումներ տալով, որոնք, իհարկե, նա չի իրականացնում, սակայն իր ռազմավարական նպատակին գնում է ոչ թե միանգամից, այլ` քայլ առ քայլ: Զուգահեռաբար նա փորձում է ԶԼՄ-ներով եւ իր ձեռքից կերակրվող գործիչների բերանով ապատեղեկացնել ժողովրդին, փորձել բոլոր մեղքերը բարդել Ռուսաստանի վրա եւ ժողովրդի մեջ ստեղծել հակակրանք Ռուսաստանի հանդեպ:
Բոլոր դեպքերում Նիկոլի պարագայում հստակ է նրա, թե՛ ռազմավարությունը, թե՛ մարտավարությունը, այն կարելի է անվանել դավաճանություն, բաց պետք է համաձայնել, որ Նիկոլը իր ռազմավարության մեջ ակնհայտ գրանցում է հաջողություններ, որոնք կործանարար են Հայաստանի Հանրապետության եւ հայ ժողովրդի համար: Նիկոլը հանդես է գալիս Հայաստանի Հանրապետության անունից, եւ ստացվում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը գործում է ընդդեմ հայ ժողովրդի շահերի: Թվում է անհեթեթ, սակայն դա փաստ է: Մենք ստեղծել ենք պետություն, որը ոչնչացնում է մեր երկիրը:
Որո՞նք են պետության գլխավոր խնդիրները: Ի՞նչ նա պետք է ապահովի իր քաղաքացիների համար:
- Նախեւառաջ անվտանգությունը. Սկսած 2020 թվականից Հայաստանի Հանրապետությունում ՀՀ քաղաքացիների համար անվտանգություն չի ապահովում: Անգամ այսօր, հանձնելով չորս գյուղերը, Նիկոլը ասում է, թե որեւէ երաշխիք չի կարող տալ, որ Տավուշի գյուղերը կլինեն անվտանգ: Նա նշում է, որ 7 օր կարող է լինել ապահով, իսկ 8-րդ օրը արդեն` ոչ:
- Տարածքային ամբողջականությունը. 2020 թվականից մինչ օրս Նիկոլը թշնամուն զիջել է մոտ 15 հազար քառ. կմ Հայաստանի Հանրապետության տարածքից: Ընդ որում, հենց այսօր ՀՀ տարածքները փոխանցվում են թշնամուն, գործընթացը շարունակվելու է:
- Երկրի զարգացման ճանապարհի ընտրության հնարավորություն. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները հաստատել են իրենց պետության զարգացման ճանապարհը` հիմնվելով Հայաստանի անկախության հռչակագրի վրա: Սակայն Նիկոլը, առանց հանրաքվե անցկացնելու կտրուկ փոխում է երկրի զարգացման ուղին` զրկելով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին իրենց երկրի ճակատագիրը որոշելու հնարավորությունից:
- Իշխանությունների ընտրության հնարավորություն. Իրականում ՀՀ-ում ընտրությունները ապօրինի են, քանի որ Նիկոլը կիրառում է պատժիչ գործողություններ, սպառնալիքներ ընդդիմության հանդեպ, չի ստեղծում ընտրություններում հավասար հնարավորություններ բոլոր մասնակիցների համար: Ժողովրդի մեծամասնությունը այս պայմաններում չի մասնակցում ընտրություններին, ինչը ամենավառ ձեւով արտահայտվեց Երեւանի ավագանու 2023 թվականին անցկացրած ընտրություններում, երբ Երեւանի ներկայիս ՔՊ-ական իշխանությունները ստացել են ընտրողների ընդամենը ինը տոկոս ձայն:
- Պետությունը պարտավոր է ապահովել այնպիսի թոշակներ ու նպաստներ, որոնք թույլ կտան դրանց ստացող սոցիալապես անապահով շերտերին ունենալ մարդավայել ապրուստ: Սակայն ՀՀ-ում տրվող կենսաթոշակների ու նպաստների չափերը չեն բավարարում մարդկանց կենսական պահանջները եւ նվազագույն սպառողական զամբյուղը:
- Պետությունը պարտավոր է ապահովել բոլոր քաղաքացիների համար հասանելի բժշկական սպասարկում եւ կրթության հնարավորություն, սակայն ՀՀ-ում բնակչության գերակշիռ մասը չունի հնարավորություն` օգտվելու բժշկական սպասարկումից եւ ստանալու անհրաժեշտ բարձրագույն կրթություն:
- Պետությունը պարտավոր է ապահովել հարկերի արդար գանձումը եւ դրանց նպատակային ծախսը: Սակայն հարկատուների կողմից մուծված հարկերը ծախսվում են ահռելի չափերի հասած պետական ապարատի ցոփ կյանքը ապահովելու համար: Սկսած վարչապետից, որը իր գործուղումներին պետության հաշվին տանում է իր ընտանիքի անդամներին եւ վերջացրած պետական պաշտոնյաներով ու պատգամավորներով, որոնք իրենց իշխանության օրոք ձեռք են բերել ահռելի չափերի հարստություն:
- Պետությունը պարտավոր է ապահովել ՀՀ քաղաքացիների մարդու իրավունքները: Սակայն ՀՀ-ում գոյություն չունի մտքի եւ խոսքի ազատություն, քանի որ բազմաթիվ են դեպքերը, երբ մարդկանց իրենց կարծիքն արտահայտելու համար ենթարկում են քրեական հետապնդման: Հայաստանի Հանրապետությունում կան քաղբանտարկյալներ, ընդ որում, կան դեպքեր, երբ քաղբանտարկյալները , ըստ էության, ենթարկվել են մահապատժի: ՀՀ-ում զանգվածաբար ոտնահարվում են արդարադատության կանոնները եւ մարդու այլ իրավունքները:
Այսպիսով, Հայաստանի Հանրապետությունը որպես պետություն չի կատարում իր պարտականություններից եւ ոչ մեկը: Ընդ որում, դրա մասին արձանագրություններ կան ոչ միայն երկրի ներսում, այլ նաեւ արտասահմանյան պետական եւ հանրային ինստիտուտների զեկույցներում: Դրանց վերջին օրինակը ԱՄՆ-ի Պետդեպի եւ Ֆրիդմ Հաուսի զեկույցներն են:Արդյունքում երկիրը կորցնում է իր տարածքները, բնակչությունը արտագաղթում է, զոհերի թիվը աճում է, տնտեսական վիճակը կտրուկ վատթարանում է, աղքատության ցուցանիշները աշխարհում ամենաբարձրերից են, մարդու իրավունքները ոտնահարված են: Արդյո՞ք այսպիսի պետություն էր երազում ունենալ հայ ժողովուրդը:
ԸՆԴԴԻՄՈՒԹՅՈՒՆ ԱՌԱՆՑ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ
Որեւէ մեկը կարո՞ղ է բացատրել այն բողոքի ակցիաները, որոնք տեղի են ունենում երկրում, ի՞նչ վերջնական նպատակ են հետապնդում: Ի՞նչ ռազմավարություն ունի ընդդիմությունը, եթե վերջինիս անգամ հաջողվի պաշտոնանկ անել Նիկոլին, ինչպե՞ս է այդ ընդդիմությունը լուծելու բոլոր վերոհիշյալ հարցերը, որոնք հանդիսանում են պետության պարտավորությունը:
Եթե ընդդիմություն ասելով` հասկանում ենք Ռոբերտ Քոչարյանի թիմը, ապա բոլորս լավ հիշում ենք, որ Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք տոտալիտարիզմը երկրում հասնում էր նույն մակարդակի, ինչ այսօր: Ընդդիմադիր գործիչները ձերբակալվում էին, նրանց հանդեպ կատարվում էին մահափորձեր, ընդդիմադիր կուսակցությունները ենթարկվում էին քրեական հետապնդումների, ընդդիմադիր թերթերի գլխավոր խմբագիրները ենթարկվում էին դաժան ծեծի եւ այլն: Ի դեպ, օրերս տեղի ունեցած միջադեպը, երբ Լեւոն Քոչարյանի թիկնապահը ծեծի ենթարկեց լրագրողին, բացահայտ վկայում է այն մասին, որ Ռոբերտ Քոչարյանի «մեթոդները» այլախոհների հանդեպ ոչ մի փոփոխություն չեն ապրել: Տնտեսությունը կոռուպացված էր: Ինչ վերաբերում է երկրի անվտանգությանը, ապա Ռոբերտ Քոչարյանի արտգործնախարար ամերիկացի Վարդան Օսկանյանի կողմից վարվող կոմպիմենտար քաղաքականությունը այսօր էֆեկտիվ չէ, իսկ թե ինչպիսի ուղղվածություն ունի Ռոբերտ Քոչարյանը արտաքին քաղաքականության մեջ, նա երբեք վերջին շրջանում հստակ չի արտահայտում: Միակ բանը, որ նա ասել է հստակությամբ, դա այն է, որ նա դեմ է, որպեսզի Հայաստանը անդամագրվի Ռուսաստան-Բելառուս Միութենական պետությանը: Մի խոսքով, գլխավոր ընդդիմության տիտղոսը ունեցող «Հայաստան» դաշինքի ռազմավարությունը անորոշ է:
Ինչ վերաբերում է եկեղեցու գործողություններին, ապա այստեղ նույնպես բացի մարտավարությունից, երբ արդար ընդվզում է տեղի ունենում Նիկոլի հակազգային գործունեության դեմ, ոչ մի ռազմավարություն չի երեւում: Ավելին, եկեղեցու որոշ սպասավորներ, ինչպես, օրինակ` Շիրակի թեմի առաջնորդ Աճապահյանը առաջ են քաշում ակնհայտորեն արեւմտյան օրակարգ, որը իր էության մեջ նույնն է, ինչ Նիկոլինը: Մամուլում տեղեկություններ են հրապարկվել, որ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ սրբազանը , որը այսօր արդար մարտավարական պայքար է մղում Տավուշի գյուղերը հանձնելու դեմ, պարզվում է Կանադայի քաղաքացի է: Այստեղ աբսուրդայինն այն է, որ նիկոլականները իրենց մարտավարական հակառակորդին` Բագրատ սրբազանին մեղադրում են Կրեմլի գործակալ լինելու մեջ: Սակայն ո՞վ է տեսել, որ Կանադայի քաղաքացին լինի Ռուսաստանի գործակալ: Ավելին, Բագրատ սրբազանի շուրջ հիմնականում հավաքվել են քաղաքական գտործիչներ, ում գործունեությունը ավելի շատ ասոցացվում է Արեւմուտքի հետ: Սակայն նիկոլականները այնքան են սարսափած եկեղեցականներից, որ անվանում են նրանց «սեւ շորերով մարդիկ»:
Մեկ այլ աբսուրդ է պարունակում Հայկ Մարությանի կողմից կուսակցություն ստեղծելը: Սա նույնպես իբր թե ընդդիմություն է: Ընդհանրապես Նիկոլին հլու-հնազանդ ծառայածները, երբ սկսում են այսօր իբր թե Նիկոլից մաքրվել, առանց ժողովրդի առաջ ծնկաչոք ներողություն խնդրելու, ակնհայտ է, որ գործ ունենք էժանագին թատրոնների հետ: Նախ աբսուրդ է, որ ծաղրածուական դերերի էժանագին դերասանը իրեն դնում է լուրջ քաղաքական գործչի տեղ, աբսուրդ է, երբ մարդ, որի ամբողջ ընտանիքը Չեխիայի քաղաքացիներ են, քաղաքական գործունեություն է ծավալում Հայաստանում: Եվ վերջապես աբսուրդ է, երբ երկիրը գտնվում է կործանման եզրին, իսկ ստեղծվում է կուսակցություն, որը պայքարելու է տրանսպորտի գների բարձրացման դեմ, այն էլ ոչ հիմա, այլ` օգոստոսին:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանում քաղաքական գործունեություն ծավալած օտարերկրյա քաղաքացիություն ունեցողների հարցին, ապա սա կարծես թե դառնում է օրինաչափություն: Հայաստանյան քաղաքական գործիչները կամ նրանց երեխաները, կանայք, թոռները, ունենալով օտարերկրյա հպատակություն, փորձում են լուծել հայ ժողովրդի ճակատագիրը: Հայտնվել ենք մի իրավիճակում, երբ տարբեր երկրների քաղաքացիները, Հայաստանում միմյանց դեմ պայքարելով ու միմյանցից տարբեր բարիքներ խլելով, փորձում են վճռել հայ ժողովրդի ճակատագիրը: Արդյունքում տուժում է հենց հայ ժողովուրդը եւ Հայաստան երկիրը, որը վերածվել է ազգությամբ հայ օտարեկրյա քաղաքացիների միջեւ բարիքների համար պայքարի հարթակի: Եվ այն ասույթը, որ Հայաստանը ոչ թե պետություն է, այլ` օֆիս, իր մեջ պարունակում է ճշմարտություն: Ընդ որում, օտարերկրյա հպատակություն ունեցող հայերի համար սա ժամանակավոր «օֆիս» է, դրա համար էլ սրանք ոչ մի խնամք չեն ցուցաբերում օֆիսը բարեկարգելու համար:
Ընդ որում, այդ պայքարը բարիքների եւ «օֆիսում» բարձր կարգավիճակ ունենալու համար կրում է բացահայտ զզվելի բնույթ: Մարդիկ, ովքեր ամբողջ կյանքը ծառայել են Արեւմուտքին մեկ օրվա մեջ դառնում են ռուսամետ, այսպես կոչված, ռուսամետները մի ակնթարթում թռնում են արեւմտյան գիրկը, սոցիալիստները դառնում են կապիտալիստ, օլիգարխիային ծառայողները հանկարծ իրենց հայտարարում են սոցիալիստ, Նիկոլի կոշիկները լիզողները հանկարծ դառնում են ընդդիմություն, իրենց ընդդիմություն անվանողները նիկոլականների հետ բիզնես են անում: Եվ այս ամենը օրեցօր քայքայվող, փլուզվող «օֆիսում»: Մինչեւ ե՞րբ…
Հայկ Բաբուխանյան