ՏԵԱՌՆԸՆԴԱՌԱՋ. ՊԱՐՏԱԴԻ՞Ր Է ԿՐԱԿԻ ՎՐԱՅՈՎ ՑԱՏԿԵԼԸ. «ՍԱ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԽԱՂ Է, ՈՐԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԴԵՄ ՉԷ»
Տեսանյութեր«Այս տարի փետրվար ամսի տոների ցանկը բացում է Տեառնընդառաջը, որը հիշատակում է 40-օրական Հիսուսի ընծայումը տաճարին»: «Իրավունք TV»-ի եթերում այս մասին պատմեց Արարատյան հայրապետական թեմի քահանա տեր ՇՄԱՎՈՆ ՂԵՎՈՆԴՅԱՆԸ:
– Ցավոք, մարդկանց մեջ արմատացած կարծիք կա, թե Տեառնընդառաջի տոնը փետրվարի 13-ին է, եւ ամեն անգամ հարցնում են` արդյոք փոխվե՞լ է օրը, որ եկեղեցին այն նշում է հաջորդ օրը` փետրվարի 14-ին: Իրականում, այս տոնն անշարժ է, այն նշվում է Քրիստոսի ծնունդից 40 օր հետո, այն 40-օրյա մանկանը տաճար ընծայման տոնն է: Երբ Քրիստոսին տարան տաճար՝ ընծայելու, նրան ընդառաջ դուրս եկավ Սիմեոն ծերունին, որից էլ եկել է տոնի անվանումը` Տիրոջն ընդառաջ:
Պետք է իմանալ, որ այսօր նշվում է այս տոնի նախատոնակը, երբ եկեղեցիական օրացույցով փոխվում է օրը` 17:00-ից հետո: Այսօր իրականացնում ենք նաեւ ժողովրդական հայտնի ավանդույթը` եկեղեցում վառված մոմի լույսով խարույկ ենք վառում, եւ անցնող տարվա ընթացքում ամուսնացած զույգերը գալիս են եկեղեցի, մասնակցում երեկոյան ժամերգությանն ու ցատկում են կրակի վրայով` համարելով, որ դա իրենց երջանկություն է բերելու:
– Կրակի հետ կապված` կան բազում ենթադրություններ, շատերը կարծում են, թե սա հեթանոսական ժամանակներից հասած երեւույթ է:
– Մշտապես ասել եմ ու կրկնում եմ, որ այս ամենը զուտ ժողովրդական ավանդույթներ ու հավատալիքներ են եւ կռապաշտության հետ կապ չունեն: Սա ժողովրդական խաղ է, որին եկեղեցին դեմ չէ: Այս միջոցով մարդիկ կարող են ուրախությամբ լցվել: Եկեղեցին երբեք չի ասում, որ եթե կրակի վրայով չցատկես, ապա երջանիկ չես լինի: Պարզապես ժողովրդի մեջ ձեւավորված ավանդույթին դեմ չէ: Բոլոր նրանք, ովքեր կարծում են, թե սա կռապաշտություն է, կպատասխանեմ Տաթեւացու խոսքերով. «Երբ մենք ցատկում ենք կրակի վրայով, դրանով մենք ցույց ենք տալիս, որ այն մեզնից ստորադաս է»: Այնպես որ, կրակապաշտության միտում բացարձակապես չկա: Կրակը մարդկանց միշտ էլ հետաքրքրել է` իր խորհրդավորությամբ ու մաքրելու ունակությամբ:
– Տեառնընդառաջի տոնի հետ կապված` ավանդական ուտեստ գոյություն ունի՞:
– Ո´չ, որպես այդպիսին, չկա, քանի որ Տեառնընդառաջի տոնը երբեմն եւ այս տարի եւս համընկել է Մեծ պահքի ժամանակահատվածի հետ, այդ պատճառով որեւէ ուտեստի ավանդույթ չի ձեւավորվել: Մարդկանց մեջ տարածված է աղանձի պատրաստումը, բայց այն ավելի շատ կապ ունի Սուրբ Սարգսի տոնի հետ: Սխալ է այն, որ այսօր մարդիկ աղանձը զույգերի վրա են շաղ տալիս` մտածելով, որ դա առատություն կբերի: Այնուամենայնիվ, դա ուտեստ է՝ ցորեն, եւ այդպես շաղ տալը սխալ է: Եվ վերջապես դրանք բաներ են, որոնք մարդիկ տոնը տանում են դեպի սնոտիապաշտություն ու կորցնում են տոնի բուն էությունն ու գաղափարախոսությունը: Ի դեպ` մարդկանց մեջ կա նաեւ կարծիք, թե երեք անգամ պետք է թռչել կրակի վրայով, կամ թե մտածում են, որ եթե չմասնակցեն դրան, ապա երջանիկ չեն լինի, ինչը խիստ սխալ է: Պետք չէ կրակի վրայով ցատկելու հետ կապել ձեր երջանկության բանալին, դա չի կարող ձեզ երջանկություն բերել, եթե դուք այն ինքներդ չկառուցեք:
Մարդիկ կրակը վառելուց հետո հաճախ նաեւ մոխիրը լցնում են տան անկյունները, կամ որ հարսնացուի հագուստի փեշը վառվում է: Այդ ամենը սնոտիապաշտություն է: Եթե նախկինում ինտերնետն այսքան տարածված լիներ, միգուցե այս ժողովրդական տոնը չլիներ: Այդ օրը մարդիկ կարող են ուտել իրենց ցանկացած կերակուրը, որեւէ սահմանափակում չկա: Ուղղակի պետք է հավատի առումով չհասնել նրան, որ այս ուրախ տոնը չվերածվի սնոտիապաշտության:
Ամբողջական զրույցը` «Իրավունք TV»-ի եթերում:
ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐՅԱՆ