Մեծ խաղում Հայաստանի ոտնատակ գնալու ռիսկերը միայն ավելանում են

ԱՄՆ-ից այս օ­րե­րին ե­կող ազ­դակ­նե­րը (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=265913&l=am) պարզ հու­շում են, որ «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քով» հա­մեմ­ված «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը», այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, դրվե­լու է իս­պա­նա­կան Գ­րա­նա­դա­յում կա­յա­նա­լիք հան­դիպ­ման օ­րա­կար­գում: Այս մա­սին եւս պետ­քար­տու­ղա­րութ­յան խոս­նակ Մեթ­յու Միլ­լե­րը խո­սում է ան­թա­քույց. «Կար­ծում ենք՝ կա­րե­ւոր է, որ Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը հաս­նեն կա­յուն խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րի… Նա­խա­գահ Ա­լիեւն ու վար­չա­պետ Փա­շին­յա­նը հայ­տա­րա­րել են, որ հա­ջորդ շա­բաթ պատ­րաստ­վում են հան­դի­պել»:

­Նույն բանն է պնդում նաեւ հա­յաս­տան­յան ընդ­դի­մութ­յու­նը: Անդ­րա­նիկ Թ­եւան­յա­նի խոս­քով. «Խա­բում է Նի­կոլ Փա­շին­յա­նը՝ հա­վաս­տիաց­նե­լով եւ ան­բա­րո­յա­կան ա­ռա­ջարկ ա­նե­լով, որ Ար­ցա­խը հանձ­նե­լով՝ փրկվե­լու է Հա­յաս­տա­նը: Ար­ցախն այ­սօր դա­տարկ­վում է, հա­յա­թափ­վում է Նի­կոլ Փա­շին­յա­նի, Ա­լիե­ւի ու Էր­դո­ղա­նի հա­մա­տեղ գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րի արդ­յուն­քում: Բայց դրա­նով հայ­կա­կան ող­բեր­գութ­յու­նը ոչ թե ա­վարտ­վում է, այլ նոր է սկսվում… Նա­խիջ­եւա­նում Էր­դո­ղանն ու Ա­լիեւն ար­դեն պայ­մա­նա­վոր­վել են, որ պետք է Ս­յու­նի­քի հար­ցը լու­ծեն: Նի­կոլ Փա­շին­յա­նը շատ լավ գի­տի այդ մա­սին…»: Ել­քը Թե­ւան­յա­նը տես­նում է հե­տեւ­յա­լ կերպ. «Մեր խնդի­րը պետք է լի­նի թույլ չտալ, որ­պես­զի թուրք­–ադր­բե­ջա­նա­կան ծրա­գի­րը ի­րա­կա­նա­նա, իսկ դրա հա­մար անհ­րա­ժեշտ է իշ­խա­նա­փո­խութ­յուն Հա­յաս­տա­նում, որ­պես­զի մենք կա­րո­ղա­նանք մեր բնա­կան դաշ­նա­կից­նե­րի՝ Ի­րա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը կար­գա­վո­րել եւ թույլ չտալ ՀՀ­–ի կոր­ծա­նում»:

Այս դեպ­քում կա այլ հարց՝ իսկ «մեր բնա­կան դաշ­նա­կից­նե­րը՝ Ի­րա­նը եւ Ռու­սաս­տա­նը», ի՞նչ են ա­նում, որ այս ամե­նի դեմն առ­նեն: Այն, որ Ռու­սաս­տա­նը բաց տեքս­տով խո­սում է, որ ԱՄՆ–ն Նի­կո­լի մի­ջո­ցով փոր­ձում է ՌԴ­–ին դուրս մղել տա­րա­ծաշր­ջա­նից, լավ է նրա­նով, որ վեր­ջա­պես այդ հստակ գի­տակ­ցու­մը ՌԴ ԱԳՆ­–ում ի հայտ ե­կավ: Սա­կայն այս դեպ­քում, նաեւ Նի­կո­լին հաս­ցե­րագր­ված վեր­ջին մե­ղադ­րանք­նե­րը հաշ­վի առ­նե­լով, ՌԴ ԱԳՆ­–ի այդ գի­տակ­ցումն այլ հար­ցեր է ա­ռաջ քա­շում: Ն­ման հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րով ՌԴ–ն, ըստ էութ­յան, խոս­տո­վա­նում է, որ այս­տեղ խնդի­րը նախ Ար­ցախն ու Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դը, ա­պա՝ Հա­յաս­տանն ու հայ ժո­ղո­վուր­դը չէ: Ան­գամ Նի­կո­լը չէ այս­տեղ ա­մե­նա­մեծ հար­ցը: Այ­սինքն, որ ՌԴ–ն այս պա­հին Հա­յաս­տա­նում կռիվ է տա­լիս ոչ թե Նի­կո­լի, այլ՝ ԱՄՆ­–ի դեմ, եւ ե­թե Նի­կո­լը գոր­ծում է ա­մե­րիկ­յան թե­ւի օգ­տին, կամ ա­մե­րիկ­յան քա­րոզ­չա­մե­քե­նան կա­րո­ղա­նում է Հա­յաս­տա­նում տի­րա­ժա­վո­րել հա­կա­ռու­սա­կա­նութ­յուն, ա­պա դա նաեւ ռուս­նե­րի շատ լուրջ սխալ­նե­րի արդ­յունք է: Աշ­խա­տան­քա­յին մե­խա­նիզմ­նե՞րն են ոչ է­ֆեկ­տիվ, չի­նով­նիկ­նե՞­րը լավ չեն աշ­խա­տում, դա ռուս­նե­րի խնդիրն է, եւ երբ դրա հա­մար ար­ցախ­ցի­նե­րը հայ­րե­նիք են կորց­նում, հե­տե­ւանք­նե­րը հաս­կա­նա­լի են:

Այ­սինքն, կկա­րո­ղա­նա՞ն ռուս­ներն ա­րա­գո­րեն հար­մար­վել այս նոր ի­րո­ղութ­յուն­նե­րին՝ փոր­ձե­լով հա­կա­քայ­լեր ձեռ­նար­կել: ՌԴ ՆԳ նա­խա­րա­րի այ­ցը Նի­կո­լի վրա ազ­դե­լու ինչ­–որ ե­րան­գա­վո­րում ու­ներ: Բայց դա հա­մար­ժե՞ք է ԱՄՆ­–ից ի­րար հերթ չտա­լով Հա­յաս­տան ե­կող ա­մե­րիկ­յան պաշ­տոն­յա­նե­րի հոս­քին, դա է խնդի­րը:

Իսկ ա­հա Ի­րանն ակն­հայ­տո­րեն լրջա­գույն մտա­հո­գութ­յուն­ներ ու­նի: Փաս­տը, որ ի­րա­նա­կան բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­նե­րը վեր­ջերս գրե­թե ա­մեն օր հայ­տա­րա­րում են Հա­յաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ ի­րենց «կար­միր գծե­րի» մա­սին, կա­րե­լի է ող­ջու­նել: Բայց երբ այդ հայ­տա­րա­րութ­յու­ննե­րը նման հա­ճա­խա­կիութ­յուն են ստա­ցել, դա նաեւ մտա­հո­գող է. ու­րեմն դրանց է­ֆեկ­տի­վութ­յու­նը մեծ չէ, որ այս հա­ճա­խա­կա­նութ­յամբ են ա­սում:

Ի­րա­նում նաեւ մտա­հոգ­ված են տի­կին Քի­մի հա­յաս­տան­յան այ­ցից: Ի­րա­նա­կան վեր­լու­ծա­կան աղբ­յուր­ներն այս­պես են մեկ­նա­բա­նել ԱՄՆ պետ­քար­տու­ղա­րի այ­ցը. «Երբ այս տի­կի­նը այ­ցե­լում է ո­րե­ւէ եր­կիր, այն­տեղ քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազմ է սկսվում։ Ե­թե ​​այս տիկ­նոջ այ­ցը ստաց­վի ան­հա­ջող եւ խա­փան­ված, ա­պա Հա­յաս­տա­նի հա­մար հա­ջորդ քայ­լը կլի­նի Նո­լան­դի այ­ցը Հա­յաս­տան, եւ ար­տա­քին պա­տե­րազմն այս երկ­րում կվե­րած­վի քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազ­մի: Ի­րա­վի­ճա­կը տա­րա­ծաշր­ջա­նում զար­գա­նում է այն­պես, որ հնա­րա­վոր դեպ­քե­րը դուրս են գա­լիս Բաք­վի եւ Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րից: Պատ­րաստ­վեք մեծ ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րին Կով­կա­սում»:

«­Մեծ ի­րա­դար­ձութ­յուն­ներ» ար­տա­հայ­տութ­յունը միան­գա­մայն չա­րա­գու­շակ տեսք ու­նի: Այ­սինքն, Ի­րա­նում սպա­սե­լիք­նե­րը, որ քա­ղա­քա­կան մե­թոդ­նե­րը կա­րող են չգոր­ծել, քա­նի որ կա ԱՄՆ­–ի շատ մեծ ակ­տի­վութ­յուն, այդ թվում՝ Հա­յաս­տա­նը ներ­սից պայ­թեց­նե­լու ա­ռու­մով, դեռ շա­րու­նա­կում է զար­գա­ցում­նե­րը տա­նել սրաց­ման ուղ­ղութ­յամբ: Եվ դա կա­րե­լի է հաս­կա­նալ: Նախ, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը ժա­մա­նա­կի սղութ­յուն ու­նեն. ե­թե Ուկ­րաի­նա­յում ի­րա­վի­ճա­կը մի փոքր էլ հան­դարտ­վի, ռուս­նե­րը կկա­րո­ղա­նան հա­րավ­կով­կաս­յան ուղ­ղութ­յան վրա շատ ա­վե­լի մեծ ու­շադ­րութ­յուն եւ ռե­սուրս­ներ կի­րա­ռել: Եվ երկ­րոր­դը. մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նը եւ «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քը» ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հա­մար ա­մե­նե­ւին էլ միայն ՌԴ­–ի եւ Ի­րա­նի վրա ազ­դե­ցութ­յան հա­մար չեն: Այդ մի­ջանց­քով, ե­թե ՆԱՏՕ­–ա­կան Թուր­քիա­յին կա­րո­ղա­նան ուղ­ղա­կիո­րեն ուղ­ղոր­դել դե­պի թյուր­քա­կան աշ­խարհ, ա­պա գործ­նա­կա­նում միան­շա­նակ է, որ դա կդառ­նա նաեւ Չի­նաս­տա­նի` Ա­րեւ­մուտ­քին ուղղ­ված պլաց­դարմ (Տե´ս քարտեզը): Թե­րեւս, միան­գա­մից կակ­տի­վաց­նեն նաեւ Չի­նաս­տա­նի ա­րե­ւմտյան շրջան­նե­րի թյուր­քա­կան տար­րին` ույղուրներին, ո­րը շատ լուրջ գլխա­ցա­վանք կդառ­նա Պե­կի­նի հա­մար: Եվ հենց այն պա­հին, երբ ԱՄՆ–ն սկսում է հիմ­նա­կան ու­շադ­րութ­յու­նը կենտ­րո­նաց­նել Չի­նաս­տա­նի դեմ:

Այս ա­մե­նը, հաս­կա­նա­լի է, թե ինչ մեծ կա­րե­ւո­րութ­յան խնդիր է Վա­շինգ­տո­նի հա­մար, հա­նուն ո­րի, կզո­հա­բե­րեն ոչ միայն ար­ցա­խա­հա­յութ­յա­նը, այլ ա­մեն մի Ս­յու­նիք եւ Հա­յաս­տան: Սա ան­նա­խա­դեպ հնա­րա­վո­րութ­յուն է նաեւ Թուր­քիա­յի հա­մար՝ հաս­նել նոր Սուլ­թա­նա­թի ստեղծ­ման իր վա­ղե­մի ե­րա­զան­քին:

­Սա­կայն, այս ծրագ­րե­րը նույն­քան հսկա­յա­կան խնդիր են նաեւ Ռու­սաս­տան–­Չի­նաս­տան–Ի­րան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան բե­ւե­ռի հա­մար, եւ այս­քան հա­ճա­խա­կիա­ցած՝ ՌԴ–Ի­րան ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան բարձր մա­կար­դա­կով շփում­նե­րը, ի­հար­կե, հու­շում են դի­մա­կա­յե­լու ծրագ­րե­րի մա­սին: Ու միան­գա­մայն տե­ղին է ի­րա­նա­կան հի­շա­տակ­ված աղբ­յու­րի տե­սա­կե­տը, որ «հնա­րա­վոր դեպ­քե­րը դուրս են գա­լիս Բաք­վի եւ Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րից»: Այ­սինքն, ե­թե այս մեծ մե­խա­նիզմն աշ­խա­տեց եւ գնաց ռազ­մա­կա­նաց­ման ճա­նա­պար­հով, ոչ միայն Հա­յաս­տա­նը, այլ նաեւ Ադր­բե­ջանն է ո­տա­տակ գնա­լու: Թե­րեւս հաս­կա­նա­լով նման հե­ռան­կա­րը, Ա­լիե­ւը շա­րու­նա­կում է հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը Մոսկ­վա­յի հետ, այդ թվում՝ ռուս խա­ղա­ղա­պահ­նե­րին Ար­ցա­խից դուրս բե­րե­լու պա­հանջ չդնե­լու տես­քով:

Ինչ վե­րա­բե­րվում է Նի­կոլն, ա­պա նա այս խա­ղում ըն­դա­մե­նը կա­տա­րող է, եւ ամ­բողջ հարցն այն է, թե վերջ­նարդ­յուն­քում ում խա­ղա­ցո­ղը կմնա:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ