Կհաջողվի՞ Նիկոլի թռիչքը դեպի արեւմուտք

Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, ե­թե ան­գամ կա­յա­նա եւ գոր­ծի Ռու­սաս­տան–Ադր­բե­ջան–Ար­ցախ բա­նակ­ցա­յին հար­թութ­յու­նը (տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=264560&l=am), սա դեռ չի նշա­նա­կում, որ վեր­ջա­կետ է դրված նաեւ Հա­յաս­տան–Ադր­բե­ջան եւ Հա­յաս­տան–­Թուր­քիա խնդիր­նե­րին:

Այն, որ նա­խօ­րեին Նի­կո­լը եր­կար–բա­րակ խո­սում էր Էր­դո­ղա­նի հետ, ի­հար­կե, Հա­յաս­տա­նի հա­մար ա­ռանց­քա­յին նշա­նա­կութ­յան հարց էր, ան­կախ նրա­նից, թե ի­րա­կա­նում ինչ են խո­սել: Բուն փաս­տը ներ­կա սրա­ցում­նե­րի ֆո­նին հենց այդ խո­սակ­ցութ­յունն է, որ մեկ բան է նշա­նա­կում՝ Թուր­քիա­յին ներ­քա­շել հայ–ադր­բե­ջա­նա­կան եւ ար­ցախ­յան գոր­ծըն­թաց: Օ­րի­նակ, թյուր­քա­գետ Վա­րու­ժան Գե­ղամ­յա­նը այդ փաս­տը ներ­կա­յաց­նում է այս­պես. «Հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցը տե­ղի ու­նե­ցավ Ար­ցա­խի նա­խա­գա­հի ընտ­րութ­յուն­նե­րից ան­մի­ջա­պես հե­տո։ Ուս­տի զրույ­ցի հիմ­նա­կան թե­ման Ար­ցախն էր։ Փաս­տա­ցի Հա­յաս­տա­նը պաշ­տո­նա­պես թույլ է տա­լիս Թուր­քիա­յին լի­նել ար­ցախ­յան հա­կա­մար­տութ­յան կողմ: Ս­րա­նից ա­ռաջ դի­վա­նա­գի­տա­կան մա­կար­դա­կում մենք մշտա­պես Թուր­քիա­յի այդ փոր­ձե­րը տա­պա­լել ենք։ Այժմ ինք­ներս ենք բե­րում Թուր­քիա­յին եւ ներգ­րավ­վում խա­ղի մեջ»: Նաեւ, որ. «Թուր­քիա­յի նա­խա­գա­հի հետ խո­սե­լով՝ հայ­կա­կան կող­մը լե­գի­տի­մաց­րել է Թուր­քիա­յի ազ­դե­ցութ­յան տա­րա­ծու­մը մեր միկ­րո–տա­րա­ծաշր­ջա­նում՝ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում…»:

Այս­պի­սով, այս հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցով, ա­ռա­վել եւս, որ դա ըն­թա­ցավ Հա­յաս­տա­նում կազ­մա­կերպ­ված հայ–ա­մե­րիկ­յան զո­րա­վար­ժանք­նե­րի մեկ­նարկին զու­գա­հեռ, Նի­կո­լը հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տա­տեց, որ դե­պի Ա­րեւ­մուտք նրա ե­րա­զանք­նե­րի շրջա­դարձն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն անց­նում է Թուր­քիա­յով, այ­սինքն, որ այդ շրջա­դար­ձով Հա­յաս­տա­նի հա­մար ա­ռա­վե­լա­գույ­նը կա­րող է սահ­ման­վել այն տեղն ու դե­րը, ո­րը սահ­ման­վում էր տխրահ­ռչակ «Ա­լեք­սանդ­րո­պո­լի պայ­մա­նագ­րով»: Եվ, թե­րեւս, պա­տա­հա­կան չէր, որ դրան հա­ջոր­դեց նաեւ ՌԴ նա­խա­գա­հի հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, ո­րով Պու­տի­նը եւս մեկ ան­գամ հի­շեց­նեց, որ Հա­յաս­տա­նի ներ­կա վի­ճակն ա­ռաջ է ե­կել հայտ­նի «5+2» սցե­նա­րի մեր­ժու­մով, եւ շատ ա­վե­լի է ծան­րա­ցել այն բա­նից հե­տո, երբ, ըստ Պու­տի­նի. «Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վա­րութ­յունն, ըստ էութ­յան, ճա­նա­չեց Ադր­բե­ջա­նի ինք­նիշ­խա­նութ­յու­նը Ղա­րա­բա­ղի նկատ­մամբ: Եվ Պ­րա­հա­յի ի­րենց հայ­տա­րա­րութ­յան մեջ նրանք պար­զա­պես դա ար­ձա­նագ­րել են թղթի վրա»:

­Նի­կո­լը մինչ այդ Հան­րա­յի­նի ե­թե­րում շա­րու­նա­կեց հե­քիաթ­ներ պատ­մել Ալ­մա-Ա­թա­յի հա­մա­ձայ­նագ­րի մա­սին, նաեւ փոր­ձե­լով ար­դա­րա­նալ, կապ­ված նրա հետ, որ Ար­ցախն Ադր­բե­ջա­նի կազ­մում ճա­նա­չելն էր, որ Բաք­վի հա­մար լուրջ հիմք դար­ձավ՝ սահ­մա­նին ան­ցա­կետ տե­ղադ­րե­լու հա­մար, թե. «Այդ հայ­տա­րա­րութ­յամբ Հա­յաս­տա­նը փոր­ձել է ար­ձա­նագ­րել ի­րադ­րութ­յան ու ճգնա­ժա­մի լուծ­ման ճար­տա­րա­պե­տութ­յան մա­սին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յու­նը, ինչ պայ­մա­նա­վոր­վել ենք Ադր­բե­ջա­նի հետ Բր­յու­սե­լում: Մենք ցույց ենք տա­լիս, որ մենք հա­վա­տա­րիմ ենք այդ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յա­նը: Ադր­բե­ջա­նը միշտ չէ, որ ցույց է տա­լիս հա­վա­տար­մութ­յու­նը պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րին…»: Միայն թե «մո­ռա­նա­լով» մեկ պարզ բա­նի մա­սին՝ բա ե­թե Ադր­բե­ջա­նը հա­վա­տա­րիմ չի մնում, ին­չո՞ւ եք հետն ինչ–որ բան պայ­մա­նա­վոր­վում: Նույն հե­քիաթ­ներն էին նաեւ ներ­կա հա­կա­ռու­սա­կան քայ­լե­րը «ար­դա­րաց­նե­լու» փոր­ձե­րի ժա­մա­նակ: Գ­նաց–հա­սավ այն մտքին, թե՝ «Իմ կնոջ այ­ցը Ուկ­րաի­նա պետք չէ քա­ղա­քա­կա­նաց­նել…»: Տես­նես ի­րոք դժվա՞ր է գի­տակ­ցել, որ երբ այս ի­րա­վի­ճա­կում ո­րե­ւէ ղե­կա­վար կնոջն ու­ղար­կում է իր պաշ­տո­նա­կան դաշ­նակ­ցի թշնա­մու մոտ՝ ինչ–որ ա­նի­մաստ հան­դի­պում­նե­րի, դա ա­մեն մի նոր­մալ մարդ կա­րող է միայն քա­ղա­քա­կան տե­սանկ­յու­նից բա­ցատ­րել: Կամ Հ­ռո­մի ստա­տու­տի հար­ցը. «Մենք դա վա­վե­րաց­նում ենք, ո­րով­հե­տեւ ու­զում ենք, որ մաս­նա­վո­րա­պես 2022–ի սեպ­տեմ­բե­րի դեպ­քե­րը, 2021–ի մա­յի­սի դեպ­քե­րը մի­ջազ­գա­յին քրեա­կան դա­տա­րա­նում քննութ­յան ա­ռար­կա դառ­նան…»: Լո՞ւրջ, հի­մա Ա­լիե­ւի հետ բա­նակ­ցո՞ւմ եք, թե՞ ու­զում եք նրան մի­ջազ­գա­յին դա­տա­րան­նե­րով վա­խեց­նել, ո­րի վրա, ինչ­պես ցույց տվեց Լա­չի­նի մի­ջանց­քի պատ­մութ­յու­նը, նույն Ա­լիե­ւը թքած ու­նի:

­Մի խոս­քով, այն տպա­վո­րութ­յունն էր, թե Նի­կոլն ու­զում է ինչ–որ ա­նի­մաստ ար­դա­րա­ցում­նե­րով ցույց տալ, թե ին­քը Մոսկ­վա­յի հետ թշնա­մութ­յան ու­ղին չի բռնել: Բայց այն, որ հա­ջոր­դեց Պու­տի­նի հի­շա­տակ­ված պա­տաս­խա­նը, հու­շում է, որ Մոսկ­վա­յում այդ ար­դա­րա­ցում­նե­րին ե­րե­ւի չեն էլ նա­յել:

Ու նո­րից ամ­բողջ հարցն այն է, թե Նի­կո­լը կկա­րո­ղա­նա՞ դե­պի Ա­րեւ­մուտք նման շրջա­դարձ ի­րա­կա­նաց­նել, ե­թե նաեւ Ար­ցա­խում է կորց­րել վե­րահս­կո­ղութ­յու­նը: Բա­քուն, հի­շեց­նենք, նա­խօ­րեին նաեւ Ի­րա­նին մե­սիջ հղեց, թե պա­տե­րազ­մել չի ու­զում՝ իր այս զո­րա­շար­ժե­րին ինչ–որ տա­փակ բա­ցատ­րութ­յուն տա­լով: Մ­յուս կող­մից այն, որ Նի­կո­լի հետ խո­սե­լուց հե­տո, Էր­դո­ղա­նը գրե­թե ան­մի­ջա­պես էլ զան­գա­հա­րեց Պու­տի­նին, թե­րեւս իր հեր­թին է ակ­նար­կում, որ Թուր­քիան դժվար թե այս պա­հին ի­րոք մտա­ծում է Ռու­սաս­տա­նի հետ ու­ղիղ բախ­ման գնա­լու մա­սին: Ո­րե­րորդ ան­գամ կրկնենք. տա­րա­ծաշր­ջա­նում պա­տե­րազմ կամ խա­ղա­ղութ­յան հետ կապ­ված ո­րե­ւէ լուրջ լծակ Նի­կո­լը չու­նի. այդ հար­ցերն այլ ու­ժե­րի դաշ­տում են: Ու ա­մեն ինչ հու­շում է, որ այդ ու­ժե­րը գո­նե այս պա­հին պա­տե­րազ­մել չեն ու­զում:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ