«Փառատոները նախ ճիշտ պետք է կազմակերպվեն». ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆ

«Իրավունքը» զրուցել է գրականագետ, Հայ-ռուսական (Սլավոնական) համալսարանի հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի վարիչ ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆԻ hետ:

— Սկսվում է Երեւանյան գրքի միջազգային փառատոնը: Ի՞նչ կարծիք ունեք նման փառատոների մասին:

— Փառատոները, նախ, ճիշտ պետք է կազմակերպվեն: Պիտի երեւան երկրի լավագույն գրողները, նրանց գրքերը: Եվ այդ դեպքում փառատոնի ընթացքում ընթերցողը պատկերացում կկազմի այսօրվա գրականության եւ նրա հեռանկարների մասին:

— Մերօրյա ժամանակակից գրողներից ո՞ւմ եք նախապատվություն տալիս:

— Թերեւս ամենածանր հարցը՝ գրականագետին... Այս հարցից շատերն են խուսափում: Տալ անուններ՝  նշանակում է... խիզախել: Այս օրերին նորից վերընթերցում եմ Սլավիկ Չիլոյանին: Նա մերօրյա չէ, բայց նորից ուզում եմ հասկանալ իրեն, բացել բանաստեղծության թաքնագրերը: Այսօր, օրինակ, ուսանողներիս համար կարդում էի Վահան Զանոյանի եւ Բենիկ Ստեփանյանի բանաստեղծությունները... Իսկ նախապատվություն շատերին եմ տալիս:

— Այսօրվա սերունդը գրական ո՞ր ժանրին է նախապատվություն տալիս:

— Դժվար է ասել... Ինձ թվում է՝ լավ բանաստեղծության սպասում են  այնպես, ինչպես պապակ մարդը կսպասի մեկ բաժակ ջրի: Նրանք փնտրտուքի մեջ են: Ճաշակ ունեն, անշուշտ: Հաճախ են գնում վեպի ետեւից: Տարված են այս ժանրով: Սուր սյուժեներ են սիրում: Փոքրիկ մի տողում մեծ իմաստներ են գտնում: Հետաքրքիր են, եւ գրողները պիտի իմանան այս մասին:

— Ամենատարածված սխալը ո՞րն է գրողի, որի պատճառով չի ընդունվում եւ չի ունենում ընթերցողներ:

— Այնքան նուրբ է գրող եւ ընթերցող հարաբերությունը: Տեսե՛ք, գրողը ընթերցողին է ներկայացնում իր ստեղծագործությունը, կարդում նրա համար թովչությամբ: Ընթերցողը ժպտում է լսելիս, եւ գրողին թվում է, որ նա այլեւս իրենն է: Սակայն այդպես չէ: Ընթերցողը լա՛վ գիտի՝ ի՛նչ է պետք իրեն: Այսպիսով, եթե կոպիտ ասենք, ապա այն, ինչ դուր չի գալիս ընթերցողին, հենց գրողի «սխալն է»: Շատ կարեւոր է այդ կարծիքը: Վերջինս շատ անկեղծ է իր դիտարկումներում: Նա հոգու ծալքերում զգում է կեղծը, շինծուն, անհամարձակը: Եվ միանգամից որսում է նորարարին, ի՛ր գրողին: Իհարկե, ես խոսում եմ լավ ընթերցողի մասին, նաեւ՝ միջին: Ընթերցել կարողանալը մեծ հմտություն է: Պետք է աշխատել, որ մեր հասարակության մեջ շատանան հայ ժամանակակից գրականություն կարդացողները, պետք է նրանց պատրաստել դրա համար:

— Արտասահմանյա՞ն, թե՞ հայ գրականությանն են այսօր երիտասարդներն ավելի շատ նախապատվություն տալիս:

— Կան արդի հայ գրականությանը հետեւող երիտասարդներ: Նրանք կարդում են, քննարկում, սպասում այդ հեղինակների նոր ժողովածուներին: Սակայն նրանք քիչ են: Մեր երիտասարդներն ավելի շատ տարված են օտարալեզու գրականությամբ: Սա է իրականությունը:

— Ազգային ոգին, գաղափարախոսությունը այսօր կա՞ մեր ժամանակակից գրողների ստեղծագործություններում:

— Անշո՛ւշտ... Դա չի կարող կորչել: Կան ե՛ւ բանաստեղծներ, ե՛ւ արձակագիրներ, որոնց համար դա շատ կարեւոր ասելիք է...

— Այսօր ամեն ինչ քաղաքականացված է: Ի՞նչ կասեք գրականության մասին: Գրականության միջոցով գաղափարների փոխանցում կամ նոր մտածողության ձեւավորում կա՞:

— Ոչ այդքան շեշտված, ինչպես դա երեւում էր Հակոբ Պարոնյանի եւ Երվանդ Օտյանի, Թումանյանի ու Չարենցի գործերում: Գրականությունը կենսաստեղծ է: Եվ եթե գրողը դիմում է այդպիսի միջոցի, ուրեմն՝ զգում է դրա անհրաժեշտությունը: Իսկ եթե լա՛վ է պատկերում, ուրեմն՝ կարող է նաեւ մտածողություն ձեւավորել:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ռազմիկ Դավոյան բանաստեղծն ինձ «ուղեկցում» է դեռ մանկությունից. ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆ «Թարգմանական գրականության հարցում պետք է պետական մոտեցում լինի». ԱՆԻ ՓԱՇԱՅԱՆ «Չպետք է նեղանալ միայն նրա համար, որ…» Անի Փաշայան «Չկա ընդհանուր գրական կյանք».Անի Փաշայան(ԱՆՈՆՍ) Հեղինակներին ընտերել են ավելի շատ չճանաչելով.ԱՆԻ  ՓԱՇԱՅԱՆ