«Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերային եվ բալետի թատրոնը կարիք ունի ադմինիստրատիվ ղեկավարի». ՌՈՒԴՈԼՖ ԽԱՌԱՏՅԱՆ

«Իրավունք TV»-ի հյուրն է ՀՀ ժողովրդական արտիստ, խորեոգրաֆ ՌՈՒԴՈԼՖ ԽԱՌԱՏՅԱՆԸ:

— Պարոն Խառատյան, ժամանակին որոշեցին, որ Հայաստանում դուք պետք է Օպերային թատրոնի բալետային արվեստի որակը լավացնեք: Ինչո՞ւ մնաց կիսատ:

— 2008 թվականին Հայաստանում բեմադրեցի «La Revancha del Tango» բալետային ներկայացումը: Հիշում եմ, երբ գալիս էի փորձերին, տեսնում էի՝ ոչ ոք չկա: Գնում տնօրենին հարցնում էի` ինչո՞ւ ներկա չեն փորձերին: Քանի որ շատ էի զարմացած: Ի վերջո, դա նրանց աշխատանքն է, որի դիմաց աշխատանքային պայմանագիր են ստորագրել և աշխատավարձ են ստանում: Այս ամենն իմիջիայլոց էր արվում, ու ինձ միշտ մտահոգում էր մեր կացությունը: Ասում էի, որ գամ, պետք է աշխատանքային կարգապահություն մտցնեմ: Եվ երբ 22 տարի Վաշինգտոնում աշխատելուց հետո՝ 2009 թվականին ընդունեցի հրավերը և վերադարձա Հայաստան, միանգամից սկսեցի խաղացանկը փոխել: Այդ ընթացքում կազմակերպեցի և մեր բալետ բերեցի աշխարհի լավագույն պարային գոհարները, որոնց թվում նաև ռուսական լավագույն բեմադրություններն էին: Այն ժամանակ կարգախոս կար, համաձայն որի՝ Հայաստանը պետք է դրվեր աշխարհի քարտեզի վրա բոլոր ասպարեզներում: Այդ գաղափարը տևեց մինչև 2013թ.-ը, երբ Հայաստանը տնտեսական համաձայնագիր ստորագրեց: Իսկ 2013 թվականից սկսվեցին իմ դեմ հալածանքները:

— Այսօր Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերային և բալետի թատրոնում տնօրենի և գեղարվեստական ղեկավարի ընտրություններ են հայտարարված: Առհասարակ, Օպերային թատրոնի ներկա վիճակը ինչպիսի՞ն է:

— Շատ տխուր է և անհույս …Օրինակ` երբ 2015 թվականին իմ բեմադրած «Զույգ արեգակներ» բալետային ներկայացումը Եվրոպայում ընդունելության արժանացավ, և դրա մասին նախկին նախարարին ասացի, ասաց` դա մեզ չի հետաքրքրում: Իսկ այսօրվա Օպերային թատրոնի տնօրենն ասաց. «Ամեն մարդ էլ կարող է գնալ և «MEZZO» ալիքով ցուցադրվել:

— Կարեն Դուրգարյա՞նն ասաց:

— Այո, որն ուզում է խմբավար ներկայանալ, բայց դա չի կարողանում անել: Դեմքը ծռմռում է, և իր մատների մեջ չի երևում խմբավարի ուժը: Քանի որ այդ ուժը պետք է լինի ոչ թե դեմքի, այլ մատների ուժի մեջ:

— Ի՞նչ կասեք այսօրվա խաղացանկի մասին:

— Այսօրվա խաղացանկը հետևյալն է` «Սպարտակ», որը շատ լավ ներկայացում է եղել , բայց այսօրվա գաղափարախոսությանը չի համապատասխանում: Ինքը շատ սովետական պրոպագանդիստական ներկայացում է: «Գայանե» բալետը, որի մեջ գլխավորը փափախը, բեղը և տրեխն է: Հենց մարդիկ դա տեսնում են, ուրախանում են: Բայց նորագույն տեխնիկայի այս դարում, երբ ձիերը փոխարինել են ավտոմեքենաներին, մարդկանց հագուստն էլ պետք է փոխվի: Այդ թվում նաև՝ բալետային արվեստում, որտեղ մարմնով է արտահայտվում ամեն բան: Իսկ տրեխը, բեղը միանգամից ցույց են տալիս քո զարգացվածության մակարդակը: Սրանք այն գաղափարներն են, որը պարարվեստը չի կարող ընդունել:

— Ըստ Ձեզ՝ այսօր  ինչքանո՞վ ենք զարգանում մենք:

— Հենց դա է խնդիրը, որ մենք չենք զարգանում …

Այսօր մեր օպերան կարիք ունի ադմինիստրատիվ ղեկավարի:

— Ներկայիս Օպերային և բալետի թատրոնի տնօրենի մասին ի՞նչ կասեք:

— Ներկայիս տնօրենը չգիտի՝ ինչ է պետք անել և ուզում է ինտերպրուտատոր դառնալ:

— Այսինքն` ըստ Ձեզ, Կարեն Դուրգարյանն ուզում է զբաղեցնել Օպերային թատրոնի և՛ գեղարվեստական ղեկավարի, և՛ տնօրենի՞ պաշտոնը:

— Այո, բայց այսօրվա Օպերային թատրոնին երկու մարդ է պետք, որպեսզի մեկը լինի կատարողը, իսկ մյուսը` ուղեղը: Եվ ուղեղը պետք է հուշի այն ներկայացումները, որոնք մեր գաղափարախոսությունը կառաջնորդեն և կտանեն առաջ:

— Այսօր Օպերային թատրոնում հայրենասիրական ներկայացումներ բեմադրվո՞ւմ են:

— Ո՛չ, այսօր հայրենասիրական թեմաներով բեմադրություններ չկան:

— Մասնավորապես՝ 44-օրյա պատերազմից հետո մենք կարիք ունենք պատմական թեմաներով ներկայացումների:

— Իհարկե, մենք ունենք դրա կարիքը…

— Ի՞նչ կասեք թատրոն-հանդիսատես կապի մասին:

— Մեր հանդիսատեսը շատ լավն է: Բայց եկեք չմոռանանք, որ ներկայացումը պետք է տանի հանդիսատեսին և զարգացնի նրա տեսլականը, ճաշակը: Նա պետք է լցված լինի գաղափարներով: Բայց այսօր դրսից եկող հայերը, որոնք երբեք Օպերային թատրոն չեն գնացել, չեն տեսել օպերա, նայելով, ասում են` շատ աղվոր է:

— Այսինքն` նայում են փափախին ու բեղերին և ուշադրություն չեն դարձնում արտիստների կատարողական մակարդակի՞ վրա:

— Այո, ուշադրություն չեն դարձնում կատարողական արվեստի վրա, թե ինչպես է կառուցված ներկայացումը:

— Այսինքն` այսօր մենք լավ խորեոգրաֆի, բալետմեյստերի, մանկավարժի կարի՞ք ունենք:

— Այդ խնդիրը անընդհատ կա: Պետք է այնպիսի մասնագետներ ունենանք, որոնք գիտեն, թե ինչ են անում: Գյումրիում ուզում էինք կառուցել Արվեստի դպրոց, որտեղ պետք է բերեինք այն գաղափարները, որոնք Մեսրոպ Մաշտոցն է ունեցել: Ի դեպ, Մեսրոպ Մաշտոցը նաև երաժշտություն է գրել: Եվ նա իմացել է, թե ոնց պետք է զարգանա երաժշտությունը: Ես նույնիսկ Մաշտոցի երաժշտությունը օգտագործել եմ իմ «Զույգ արեգակներ» բալետի մեջ:

— Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունեք:

— Օգոստոսի 3-ին մեկնում եմ ԱՄՆ և Վաշինգտոնում դասավանդելու եմ: Հետո դասավանդելու եմ Ռիչմանդում: Այնուհետև Վաշինգտոնում իմ նկարչական ցուցահանդեսի բացումը պետք է լինի, քանի որ նաև նկարիչ եմ և հանդիսանում եմ Նկարիչների միության անդամ: Այդ ամենից հետո վերադառնալու եմ Երևան և Թատերական ինստիտուի իմ կուրսին պետք է ուղղորդեմ իրենց ավարտական բեմադրություններում:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ