Նիկոլը հանձնում է Հայաստանի պաշտոնական տարածքները

­Նի­կո­լի կող­մից հենց այն­պես թշնա­մուն հեր­թա­կան ան­գամ հող տա­լու այս վեր­ջին պատ­մութ­յու­նը, ի­հար­կե, ու­նի մի քա­նի շերտ: Նախ, ի­հար­կե, բուն փաստն է. Նի­կոլն ու նրա խուն­տան գրչի մեկ հար­վա­ծով հանձ­նում են տա­րածք­ներ, ո­րոնք Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յան պաշ­տո­նա­կան մասն են: Ա­մե­նա­պարզ փաս­տար­կը տա­վուշ­յան գյու­ղե­րից մե­կի բնակ­չի պնդումն է, որ հանձն­ման արդ­յուն­քում հա­րե­ւա­նի տու­նը, իր տան կե­սը մնում են ա­զե­րի­նե­րին, այն դեպ­քում, երբ տներն ու­նեն օ­րի­նա­կան հա­յաս­տան­յան գրան­ցում:

ՆՈՐ ՀՈՂԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ՏԱԿ ԻՆՉ ԿԱ

­Մեկ այլ օ­րի­նակ. նա­խօ­րեին Կի­րան­ցի բնա­կիչ­նե­րից մե­կը մեզ վստա­հեց­րեց, որ իր տու­նը «մնում» է Ադր­բե­ջա­նում, սա­կայն ին­քը, որ գրանց­ված է այդ հաս­ցեում, մաս­նակ­ցել է մաս­նա­վո­րա­պես ԱԺ վեր­ջին ընտ­րութ­յուն­նե­րին, եւ, ինչ­պես քա­ղա­քա­ցին գլու­խը կախ խոս­տո­վա­նեց, ձայն է տվել ՔՊ-ին: Այ­սինքն, «ադր­բե­ջա­նա­կան» հաս­ցեով քա­ղա­քա­ցին ձայն է տվել Նի­կո­լի՞ն: Լավ, թե­կու­զեւ «Հա­յաս­տան դա­շին­քին», բան չի փոխ­վում. որ­պես կոնկ­րետ հաս­ցե­նե­րում գրանց­ված ան­ձինք, մար­դիկ մաս­նակ­ցել են հա­մա­պե­տա­կան եւ այլ ընտ­րութ­յուն­նե­րի, եւ ե­թե հի­մա պարզ­վում է, որ այդ «ադր­բե­ջա­նա­կան» հաս­ցե­նե­րը նե­րառ­վել են հա­յաս­տան­յան ցու­ցակ­նե­րում, ա­պա «լավ» բան չի ստաց­վում:

­Բայց այդ­պես չէ, ի­րա­կա­նում դրանք Հա­յաս­տա­նի պաշ­տո­նա­կան գրան­ցու­մով հաս­ցե­ներ են, հան­րա­գու­մա­րում՝ Հա­յաս­տա­նի պաշ­տո­նական տա­րածք, եւ ինչ-որ չի­նով­նիկ­ներ հանկարծ հայ­տա­րա­րում են, թե` չէ, պետք է տանք Ադր­բե­ջա­նին: Այն դեպ­քում, երբ Հա­յաս­տա­նի պաշ­տո­նա­կան թե­կուզ մեկ սան­տի­մետր տա­րածք ինչ-որ մե­կին տա­լու, այն է՝ երկ­րի սահ­ման­նե­րը փո­խե­լու ի­րա­վա­սութ­յուն տրված է միայն հան­րաք­վեին: Այն է՝ ցան­կա­ցած պաշ­տոն­յա­յի նման ո­րո­շու­մը ե­թե ոչ ներ­կա, ա­պա ա­պա­գա ի­րա­վա­կան հա­մա­կար­գի քննութ­յան օբ­յեկտ է՝ շատ լուրջ մե­ղադ­րանք­նե­րով հան­դերձ:

­Կա­րե­լի է նաեւ այս­պես. ան­ցած տա­րի­նե­րին ՀՀ ԿԸՀ-ն քա­նիցս սահ­մա­նել է հա­յաս­տան­յան ընտ­րա­տա­րած­քի սահ­ման­նե­րը, ո­րո­շ դեպ­քե­րում հա­մա­պա­տաս­խան ո­րոշ­մա­նը կցե­լով նաեւ քար­տեզ­նե­րը: Օ­րի­նակ, 2012թ. հուն­վա­րի 12-ի նման ո­րոշ­ման հետ մեկ­տեղ կա­յին պաշ­տո­նա­կան քար­տեզ­նե­րը (­Տե´ս քար­տե­զը), որ­տեղ ներ­կա­յաց­ված է նաեւ Տա­վու­շի մար­զի սահ­մա­նա­յին գո­տին, եւ ըստ դրա՝ մաս­նա­վո­րա­պես Կի­րան­ցը, Ոս­կե­պա­րը, Բա­ղա­նի­սը, թի­կուն­քա­յին բնա­կա­վայ­րեր են: Սա պաշ­տո­նա­կան քար­տեզ է՝ հիմն­ված հա­յաս­տան­յան օ­րենսդ­րութ­յան վրա: Ե­թե ո­րե­ւէ մե­կը կա­րող է հիմ­նա­վո­րել, որ դրա­նից հե­տո ե­ղել է փո­փո­խութ­յուն, եւ նշված բնա­կա­վայ­րե­րը դար­ձել են սահ­ման ու մա­սամբ էլ՝ Ադր­բե­ջա­նի մաս, այլ հարց է: Իսկ ե­թե ոչ, ա­պա ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կը մեկ բան է ցույց տա­լիս. Նի­կո­լը, ով վար­չա­պե­տի ա­թո­ռին է նստած հենց այս քար­տեզ­նե­րի հի­ման վրա ի­րա­կա­նաց­ված ընտ­րութ­յուն­նե­րի արդ­յուն­քում, հի­մա կա´մ պետք է ըն­դու­նի, որ այդկերպ «ներ­խու­ժել է Ադր­բե­ջան» կա´մ, որ Հա­յաս­տա­նի պաշ­տո­նա­կան տա­րածք­նե­րը սե­փա­կան քե­ֆով տվել է թշնա­մուն: Իսկ երբ հի­մա փոր­ձում է ա­րա­ծի հա­մար հիմք սար­քել Ալ­մա-Ա­թա­յի հռչա­կագի­րը, ա­պա նաեւ պետք է պա­տաս­խա­նի հար­ցին, թե ին­չո՞ւ այդ մա­սին չէր հի­շում, օ­րի­նակ, 2021թ. ԱԺ ընտ­րութ­յուն­նե­րի ժա­մա­նակ, երբ նույն Կի­րան­ցում քվեար­կութ­յան մաս­նա­կից­նե­րի առ­յու­ծի բա­ժի­նը ձայն տվե­ց ՔՊ-ին:

Ու թեեւ Կի­րանց` մեր այ­ցի ժա­մա­նակ բնա­կիչ­նե­րից շա­տե­րը պնդում էին, թե մենք նրան ձայն չենք տվել, սա­կայն այդ ա­մե­նը ի­րա­վի­ճա­կը չի փո­խում: Ու­նենք փաստ՝ հայ­կա­կան դիր­քե­րը սկսում են տե­ղա­կայ­վել մեր բնա­կա­վայ­րե­րի հա­րե­ւա­նութ­յամբ՝ դեռ այս պա­հին Վ­րաս­տան տա­նող ճա­նա­պար­հից այն կողմ, եւ առն­վազն ան­հաս­կա­նա­լի է, թե ճա­նա­պարհ փա­կելն ինչկերպ դա կկանգ­նեց­նի: Նաեւ ել­նե­լով մեր մյուս դի­տար­կու­մից, որ թեեւ Կի­րան­ցի հատ­վա­ծը փակ լի­նե­լուն, այն­տեղ այդ­պես էլ չտե­սանք մյուս սահ­մա­նա­մերձ հատ­ված­նե­րի բնակ­չութ­յան ա­ջակ­ցութ­յու­նը (ոչ սահ­մա­նա­մերձ հատ­ված­նե­րի բնա­կիչ­նե­րին մա­սին չենք էլ խո­սում), թեեւ հեր­թը նրանց է հաս­նե­լու: Ա­սենք, Կի­րան­ցից մեկ-եր­կու գյուղ այս ու այն կողմ նույն­պես չէր ե­րե­ւում այն խո­րը մտա­հո­գութ­յու­նը, թե այս ի՞նչ է կա­տար­վում, ճա­նա­պար­հի ո­րոշ հատ­ված­ներ կանց­նե՞ն ա­զե­րի­նե­րին, դա եւս այս պա­հին դեռ հար­ցա­կա­նի տակ է. մին­չեւ հստակ սահ­մա­նա­զա­տում չլի­նի, տա­րածք­նե­րի փո­խա­նակ­ման սցե­նար չի կա­րող գոր­ծել: Բագ­րատ սրբա­զանն էլ մեզ հետ փոր­քիրկ զրույ­ցում տե­ղի ու­նե­ցո­ղը հա­մա­րեց պայ­քար ստի եւ ճշմար­տութ­յան մի­ջեւ: Բայց այս դեպ­քում եւ նկա­րագր­ված ի­րա­վի­ճա­կում (իսկ Կի­րան­ցը, ե­թե ոչ այ­սօր, վա­ղը-մյուս օ­րը «ե­նի­չե­րաց­ված բե­րե­տա­վոր­նե­րը» կբա­ցեն) կոնկ­րետ ինչ­պե՞ս կա­րող է հայ ժո­ղո­վուր­դը պայ­քա­րել ստի եւ կեղ­ծի­քի դեմ. հենց դա է, որ բաց է մնում:

ԻՆՉԻ՞Ց Է ՈԳԵՎՈՐՎԵԼ ԱՐԵՎՄՈՒՏՔԸ

Ա­ռա­վել եւս, որ կա այս պատ­մութ­յան մյուս կող­մը եւս: Վա­շինգ­տո­նը ող­ջու­նում է 1991 թվա­կա­նի Ալ­մա-Ա­թա­յի հռչա­կագ­րի շուրջ Եր­եւա­նի եւ Բաք­վի հա­մա­ձայ­նութ­յան մա­սին հայ­տա­րա­րութ­յու­նը` որ­պես եր­կու երկր­նե­րի միջեւ սահ­ման­նե­րի սահ­մա­նա­զատ­ման հիմք։ Այս մա­սին X-ի իր միկ­րոբ­լո­գում գրել է ԱՄՆ պետ­քար­տու­ղար Էն­թո­նի Բ­լին­քե­նը։ «Սա կար­եւոր քայլ է կա­յուն եւ­ ար­ժա­նա­պա­տիվ խա­ղա­ղութ­յան հա­մա­ձայ­նագ­րի կնքման ուղ­ղութ­յամբ», - հա­վե­լել է նա։ Եվ սա նի­կոլ­յան այս հեր­թա­կան դա­վա­ճա­նութ­յու­նը ող­ջու­նող ա­մե­նե­ւին էլ միակ ա­րեւմտ­յան հայ­տա­րա­րութ­յու­նը չէ: Ա­վե­լին, այս մա­սին խո­սե­ցին նաեւ G7-ի մա­կար­դա­կով, Շառլ Մի­շելն ի­րեն եր­ջան­կութ­յան գա­գաթ­նա­կե­տին էր զգում, եւ Նի­կոլն էլ չհա­պա­ղեց, որ­պես իր «մե­ծա­գույն ձեռք­բեր­ման հիմ­նա­վո­րում», այդ ող­ջույն­նե­րը եւս մատ­նան­շել:

­Բայց կա այս «մե­դա­լի հա­կա­ռակ կող­մը», չնա­յած ա­վե­լի ճիշտ՝ «ի­րա­կան կող­մը»: Ո­րե­ւէ մե­կի հա­մար սրա­նից հե­տո կաս­կած կա՞, թե ի­րա­կա­նում ով է կանգ­նած Ալ­մա-Ա­թա­յի հռչա­կագիր կոչ­ված հո­րին­ված­քի վրա նախ Ար­ցա­խը, ա­պա նաեւ Հա­յաս­տա­նի հո­ղե­րը հանձ­նե­լու այս ծրագ­րի տակ: Կաս­կած կա՞, թե մե­ղադ­րանք­նե­րը ռուս­նե­րին ուղ­ղոր­դե­լով, ի­րա­կա­նում ում հրա­մա­նով են գոր­ծում Նի­կոլն ու մյուս նի­կո­լիկ­նե­րը: Ա­ռա­վել եւս, որ Նի­կոլն այս ֆո­նին շտա­պեց հայ­տա­րա­րել, թե սահ­մա­նա­պահ­ներն են սահ­մա­նը հսկե­լու, էլ ռուս­նե­րը մնում են, որ ի՞նչ ա­նեն:

Ու հան­կարծ Ա­լիե­ւը, ով, չմո­ռա­նանք, դա­տե­լով հենց Նի­կո­լի հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րից, ո­րե­ւէ ռեալ խոս­տում այդ­պես էլ նրան չի տվել, ե­րեկ մեկ­նեց Մոսկ­վա՝ Պու­տի­նի հետ հան­դիպ­ման: Այն, որ հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան թե­մա­տի­կան լի­նե­լու է այդ հան­դիպ­ման ա­ռանց­քնե­րից մե­կը, ի սկզբա­նե էլ պարզ էր, թեեւ նախ սպա­սենք քննար­կում­նե­րի մա­սին քիչ թե շատ հան­գա­մա­նա­լից տվյալ­նե­րի: Չ­նա­յած, բուն այս հան­դիպ­ման փաստն ար­դեն իսկ ո­րո­շա­կի բա­ներ ակ­նա­րկում է: Նախ, Ա­լիե­ւը, ըստ ա­մե­նայ­նի, մա­յի­սին եւս կլի­նի Մոսկ­վա­յում՝ Պու­տի­նի երդմ­նա­կա­լութ­յան հետ կապ­ված, եւ կա­րե­լի էր նաեւ այդ ժա­մա­նակ խո­սել: Բայց Պու­տի­նի գրա­ֆիկն այդ օ­րե­րին հա­գեց­ված կլի­նի, եւ ե­թե հան­դի­պու­մը ա­վե­լի վաղ է տե­ղա­փոխ­վել, ա­պա նշա­նա­կում է, որ շատ բան կա խո­սե­լու, եւ ժա­մա­նա­կա­յին խնդիր­նե­րը չպետք է խան­գա­րեն: Ա­ռա­վել եւս, որ բա­ցի հա­յաս­տան­յան հար­ցե­րից, օ­րա­կար­գում կլի­նի ի­րա­նական ուղ­ղութ­յու­նը՝ Իս­րա­յե­լի հետ Ա­լիե­ւի կա­պե­րով հան­դերձ եւ այլն:

­Կամ, մի­գու­ցե Պու­տին-Ա­լիեւ հրա­տա­պութ­յունն այլ բա­նի հե՞տ է կապ­ված: Այս­պես, ըստ ՌԴ նա­խա­գա­հի մա­մու­լի քար­տու­ղար Դ­միտ­րի Պես­կովի, Պու­տի­նի եւ Փա­շին­յա­նի անձ­նա­կան շփու­մը կա­րող է տե­ղի ու­նե­նալ «կար­ճա­ժամ­կետ հե­ռան­կա­րում: «Մենք ակն­կա­լում ենք, որ կար­ճա­ժամ­կետ հե­ռան­կա­րում նա­խա­գահ Պու­տինն ու վար­չա­պետ Փա­շին­յա­նը հնա­րա­վո­րութ­յուն կու­նե­նան ան­ձամբ քննար­կել այս (ռազ­մա­բա­զա­յի- Հեղ.) եւ, անհ­րա­ժեշ­տութ­յան դեպ­քում, այլ հրա­տապ հար­ցեր»,- ա­սել է Պես­կո­վը՝ մեկ­նա­բա­նե­լով ռու­սաս­տան­յան սահ­մա­նա­պահ կե­տե­րի դուրս­բեր­ման մա­սին հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը: Ն­ման է, որ Մոսկ­վա­յում սպա­սե­լիք­ներ կան, որ մա­յի­սին սպաս­վող Նի­կո­լի այ­ցը, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, տե­ղի կու­նե­նա: Ե­թե ան­գամ տե­ղի չու­նե­նա, ա­պա դա եւս կըն­կալ­վի, որ­պես հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հստա­կե­ցում: Ըստ այդմ, կա­րե­լի է նաեւ են­թադ­րել, որ մինչ Նի­կո­լի հետ հան­դի­պե­լը (կամ չհան­դի­պե­լը), Պու­տի­նը նախ անհ­րա­ժեշտ է հա­մա­րել ինչ-ինչ հար­ցե­րի շուրջ նախ պայ­մա­նա­վոր­վել կամ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րը թար­մաց­նել Ա­լիե­ւի հետ:

­Բայց, ե­թե Ա­րեւ­մուտքն այդ­քան ո­գե­ւոր­վել էր Տա­վու­շի հետ կապ­ված պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րից, ա­պա կա­րե­լի է նաեւ են­թադ­րել, որ Ա­լիե­ւը վեր­ջա­պես սկսել է խա­ղալ ա­րեւմտ­յան դաշ­տում կամ դրան հա­մա­հունչ: Բայց դա հա­զիվ թե են­թադ­րեր նրա նման ա­րագ այ­ցը Մոսկ­վա: Կամ կա­րե­լի է այս­պես. ե­թե տա­վուշ­յան պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի ֆո­նին Ա­լիեւն ա­րա­գո­րեն գնում է Մոսկ­վա, ա­պա դա նման է ակ­նար­կի, որ նա կա´մ­ ա­րեւմտ­յան տես­լա­կա­նով չէ, որ այդ քայ­լին գնա­ցել է, կա´մ փոր­ձում է Պու­տի­նին հա­մո­զել, թե «մի փոքր» օգտ­վել է Նի­կո­լի վրա ա­րեւմտ­յան ազ­դե­ցութ­յան հաշ­վից, մի փոքր էլ, ա­սենք, Նի­կո­լի մա­սին Ա­րա­յի­կի աղ­մուկ հա­նած եւ այդ­պես էլ չներ­կա­յաց­ված հար­ցազ­րույ­ցից, բայց դա գլո­բալ ա­ռու­մով բան չի նշա­նա­կում: Ե­թե այդ­պես է, ա­պա կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ չնա­յած Ա­րեւ­մուտ­քի նման ո­գե­ւո­րութ­յա­նը, ա­մե­նե­ւին էլ ա­րեւմտ­յան միջ­նոր­դութ­յան հաշ­վին չէ, որ տե­ղի է ու­նե­ցել տա­վուշ­յան գոր­ծար­քը: Բայց այդ դեպ­քում ո՞ւմ միջ­նոր­դութ­յունն է այս դեպ­քում գոր­ծել, եւ Ա­լիե­ւի մոս­կով­յան այ­ցը նաեւ այդ հար­ցի պա­տաս­խա­նը չէ՞:

­Մի խոս­քով, հար­ցա­կան­նե­րը դեռ շատ են, եւ ա­վե­լի նման է, որ ներ­կա ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րի ի­րա­կան տրա­մա­բա­նութ­յու­նը հաս­կա­նա­լի կդառ­նա մա­յի­սին ակն­կալ­վող Նի­կո­լի մոս­կով­յան այ­ցի արդ­յուն­քում, ան­գամ ե­թե այդ այ­ցը չկա­յա­նա: