Հաց  էինք  ուտում, երբ  լսվեցին  պայթյունի  ձայները,  ու  սկսվեց  պատերազմը. ՕՖԵԼՅԱ  ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

«Իրավունքը»  զրուցել  է  «Վահրամ  Փափազյանի  անվան  դրամատիկական  թատրոնի»,  որն  այժ  վերանվանվել  է  «Վահրամ  Փափազյանի  անվան  արցախյան  թատերարվեստի  պահպանման  և  զարգացման  կենտրոն  հասարակական  կազմակերպության»  դերասանուհի    ՕՖԵԼՅԱ  ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻ  հետ:

-Ինչո՞վ  էիք  զբաղված,  երբ  սկսվեց  պատերազմը:

-Երեխաներին  դպրոցից  նոր  էի  վերցրել  ու  տուն  հասել,  հաց  էինք  ուտում,  երբ  լսվեցին  պայթյունի  ձայները,  ու  սկսվեց    պատերազմը:  Մինչ  այդ,  զգում  էինք  պատերազմի  վտանգը,    որովհետև  արդեն  ամեն  ինչ  դատարկվել  էր,  բայց  չէինք  ուզում  հավատալ:  Վերջին  անասուններն  էին  մսի  համար  մորթում:  Ամեն  ինչ  զգացվում  էր,  բայց  չէինք  հավատում,  որովհետև  ուզում  էինք  մնալ  մեր  երկրում, մեր  տանը:  Չէինք  հավատում,  որ  այսպես  կավարտվեր:  Երբ  սկսվեցին    պայթյունները,  երեխաների  հետ  իջանք  նկուղը:  Բայց  մեր  նկուղի  վիճակն  այնքան  վատ  էր,  որ    գնացինք  մեր  ծանոթներից  մեկի  նկուղում  պատսպարվելու,  քանի  որ  այնտեղ  մաքուր  էր:  Թուրքերն  արդեն  մտել  էին  մեր  քաղաքը,  սպանդ  էին  անում:  Կրկժանի  մարդկանց  արդեն  դուրս  էին  հանում,  կոտորում  էին:  Խմելու  ջուր  չկար`  արդեն  ցեխաջուր  էր  գալիս:  Լույս  ու  գազ  էլ  չկար,  և  չէինք  կարող  կերակուր  պատրաստել:  Մարդիկ  գնում  էին  օդանավակայան,  ռուսների  մոտ  լույս  կար,  և  այնտեղ  օգտվում  էինք  լույսից:  Երկու  օր  էլ  երեխաներիս  հետ  մնացի  օդանավակայանում,  որտեղ  ռուսների  բազան  էր:  Այնտեղ  թեկուզ  շատ  չնչին,  բայց գոնե կերակրում  էին: 

-Մինչ  Հայաստան  գալը` ի՞նչ  ճանապարհ  անցաք:

-Առանց  իրերի,  միայն  անձնագրով  երեխաներիս  հետ  օդանավակայանից  ավտոբուսով  դափ -դատարկ  ճանապարհ  ընկանք  դեպի  Հայաստան:  Ճանապարհը  շատ  դժվար  էր,  խցանումները  շատ  էին:  Հետո  իմացանք,  որ  Հակարի  կամրջի վրա  ավտոբուսները  կանգնեցնում,  ստուգում  էին,  դրա  համար  էլ  մեծ  խցանումներ  էր  առաջացել:  Ստեփանակերտից  մինչև  Գորիս  երկու  ժամվա  ճանապարհ  է,  մենք  քսանչորս  ժամում  հազիվ  հասանք:  Մեզ  հետ  ուտելիք  չէի  վերցրել ու անընդհատ  երեխաներիս  քնացնում  էի,  որ  չսովածանան:  Նրանք  արդեն  թույլ  էին  իրենց  զգում: Միայն  ջուր  էին  խմում:  Հասանք  Գորիս,  այնտեղ  երեխաներին  կերակուր,  քաղցրավենիք  տվեցին:  Մեզ  թեյ  հյուրասիրեցին,  դեղորայք  տվեցին:  Հետո  մեքենաներ  էին  ուղարկել  մեր  հետևից,  ով  Երևան  էր  ուզում  գնալ,  անվճար  տանում  էին:  Ու  այդպես  մենք  եկանք  Երևան:  Ցավում եմ,  երբ  հիշում  եմ,  որ  մեր  տունը  ամեն  ինչով  «նվիրեցինք»  թուրքին  ու  եկանք:  Դա  է  ափսոսանքս,  որ  լուսահոգի  ամուսինս  չարչարվել,  տուն  էր  կառուցել,  ու  մենք  դա  կորցրինք: 

-Արցախից  Հայաստան  գաղթելուց  հետո`  Ձեզ  ինչպե՞ս  ընդունեցին:

-Արցախից  մազապուրծ  փախչելուց  հետո` մեզ  Երևանում  շատ  ջերմ  ընդունեցին:  Բոլորն  էլ  անհանգստացած  էին,  որ  ավարտն  այսպիսին  էր:  Շատ  գոհ  եմ  Հայաստանի  ընդունելությունից:  Ջերմ  վերաբերմունք  են  ցուցաբերում  մեր  հանդեպ:  Շատ  են  օգնում  մեզ:

-Կարողանո՞ւմ  եք  հոգալ  ամենօրյա  կարիքները  և  դրա  հետ  միաժամանակ  տան  վարձը  վճարել:

-Երևանում  վարձով  տան  գները  շատ  թանկ  են:  Պետության  կողմից  յուրաքանչյուրս  հիսուն  հազար  դրամ  գումար  ենք  ստանում  և  դրանով  վճարում  ենք  մեր  տան  վարձը:  Մի  կերպ  հասցնում  եմ:  Մենք  առանց  շոր,  առանց  գդալ,  պատառաքաղ,  դանակ  ու  բաժակի  ենք  եկել:  Շորերը  նվիրել  են,  իսկ  սպասքը  տան  մեջ  կար:  Եթե  այս  տանից  դուրս  գանք,  արդեն  սպասք  չենք  ունենա:  Այդ  ամենը  պետք  է  կարողանանք  գնել: 

-Աշխատանք  փորձե՞լ  եք  գտնել:

-Աշխատանք  եմ  փնտրում,  բայց  դեռ  չեմ  գտել: 

-Ո՞ր  ոլորտում  եք  աշխատանք  փնտրում:

-Սոցապնախարարությանն  եմ  դիմել,  որ  գոնե  դպրոցում  հայոց  լեզվի  և  գրականության  ուսուցչուհի  աշխատեմ,  բայց  դեռ  դպրոցներում  տեղ  չկա:  Օպերատորի  ազատ  հաստիք  կար,  բայց  ես  քանի  որ  համակարգչով  չեմ  աշխատել,  տեղյակ  չեմ  այդ  աշխատանքին:  Դրա  համար  չգնացի:  Ներկա  պահին  մեր  թատրոնում  նոր  բեմադրության  մեջ  եմ  ներգրավված: 

-Երեխաներն  ինչպե՞ս  են  համակերպվել  նոր  միջավայրի  հետ:

-  Երեխաներս  այնքան  են  սիրում  ուսուցիչներին  և  դասընկերներին,  որ  ուզում  եմ  տան  տեղը  փոխեմ,  բայց  դպրոցի  պատճառով  չեմ  փոխում:  Երեխաներս  չեն  ուզում  փոխեն  դպրոցը,  ասում  են`  այստեղ  լավ  է:  Բայց  այստեղ  էլ  տան  վարձերն  են  թանկ:   

-Ինչպե՞ս  եք  տեսնում  Ձեր  ապագան:

-Ապագան  անորոշ  եմ  տեսնում:  Միանգամից  փոխվեց  իմ  ճակատագիրը  և  աշխատանքի  պահով,  և  տան  հարցով  ...  Ապրում  եմ  միայն  տվյալ  օրով  և  վաղվա  մասին  չեմ  կարողանում  մտածել: 

-Ի՞նչ  կար  Արցախում,  որ  չեք  տեսնում  Հայաստանում:

-Արցախում  հանգստություն  կար:  Քաղաքը  կոմպակտ  էր,  ու  ամեն  ինչ  մոտ  էր`  հիվանդանոց,    դպրոց,  մանկապարտեզ,  խմբակ:  Ամեն  ինչ  մի  քանի  ժամում  կարողանում  էինք  անել  ու  նաև  հասցնում  էինք    հանգստանալ,  մեր  ռեժիմով  ապրել:  Այստեղ  չկա  այդ  ռեժիմը:  Երևանում  անընդհատ  վազքի  մեջ  եմ...

ՆՈՒՆԵ  ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Մի կողմ դնենք տարաձայնությունները, համահայկական այս շարժումը պետք է ձեւավորի մեր ապագան. Վարդանյան Այս ամբողջ պրոցեսի գլխավոր հարցն ուրիշ է, սակայն ոչ ոք չի տիրապետում դրան. Մանասյան Բոլորն էլ` ընդդիմությունը եւ իշխանությունն էլ, ոչ ոք չի ասում, որ սահմանազատում պետք չէ. Քեռյան Ինչպես են բերման ենթարկում ՀՀԿ երիտասարդներին ՔՊ-ից ովքե՞ր անվստահություն կհայտնեն Փաշինյանին. մեկնաբանում է Արման Աբովյանը