Փաշինյանի քաղաքականությունը Հայաստանին կտանի ոչ թե Եվրոպա, այլ դեպի ամոթ կամ նոր ցեղասպանություն

Ամեն անգամ, երբ վարչապետ Փաշինյանը մեկնում է Եվրոպա, Հայաստանը եւս մեկ քայլով մոտենում է ազգային աղետին: Նոր-Նորքի դեպքը կարծես թե ոչինչ չսովորեցրեց «վարչապետին»։ Դատելով «Քաղաքացիական պայմանագրի» ակտիվիստների հետ հանդիպման ժամանակ իր իսկ հայտարարություններից, որտեղ նա իրեն համեմատում էր ոչ պակաս, քան Հիսուս Քրիստոսի հետ, նա լիովին հավատում էր  իր Աստծո ընտրյալությանը: Բայց կարծես թե Փաշինյանը պատրաստվում է զոհաբերել ոչ թե իրեն, այլ հայ ժողովրդին։

Հայաստանի եվրատլանտյան «ընկերների» խնդիրները

Ըստ ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Գրիգորյանի՝ ապրիլի 5-ին պետքարտուղար Բլինկենի և Եվրահանձնաժողովի ղեկավար ֆոն դեր Լյայենի հետ Փաշինյանի բանակցությունների հիմնական նպատակն է քննարկել «եռակողմ համագործակցության ուղիները, որոնք կնպաստեն Հայաստանի զարգացմանը»։ Արտաքին գործերի նախարար Միրզոյանը արգենտինական Todos Noticias հրատարակությանը տված հարցազրույցում նույնպես փորձել է հարվածի տակից հանել իր ղեկավարին՝ նշելով, որ Հայաստանը ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու պլաններ չունի, սակայն անգլո-սաքսոնական իր տերերի մոտ որևէ երկիմաստությունից խուսափելու համար անմիջապես արել է վերապահում, որ Երեւանի հիմնական գործընկերներն այսօր Վաշինգտոնն ու Բրյուսելն են։

Պետք չէ մեծ փորձագետ լինել՝ հասկանալու համար, թե կոնկրետ ինչին են նվիրված Բրյուսելի բանակցությունները։  Հայաստանի եվրատլանտյան «ընկերների» խնդիրները չեն փոխվել Փաշինյանի վարչապետ դառնալուց ի վեր:

Նախ՝ հայկական սահմանների վերագծում հօգուտ Ադրբեջանի՝ Կովկասում թուրք-ադրբեջանական բլոկի ամրապնդումն առավելագույնի հասցնելու համար։

Երկրորդ՝ Հայաստանի դուրս գալը ռուսական ինտեգրացիոն ասոցիացիաներից՝ ԵԱՏՄ-ից և ՀԱՊԿ-ից, և Գյումրիում 102-րդ բազայի փակումը։

Երրորդ՝ Հայաստանում ՆԱՏՕ-ի զորքերի տեղակայումը և Իրանի դեմ ռազմական գործողության ցատկահարթակի ստեղծումը։

Այս կետերի իրականացումը ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի տեսանկյունից կհանգեցնի «Կովկասում խաղաղության անհապաղ հաստատմանը և Հայաստանի՝ որպես ժողովրդավարական պետության բարգավաճմանը»։

Արևմուտքը լավագույնն է խոստումներ տալու մեջ: Այս կերպ, բազմաթիվ պետություններ ենթարկվեցին նրան և այնուհետեւ կործանվեցին։ Բայց ամենաուշագրավն այն է, որ Հայաստանին նույնիսկ ոչինչ չեն խոստանում, նրան ուղղակի փաստի առաջ են դնում։ Նիկոլ Փաշինյանի նման երկրի ղեկավարի պարագայում ավելին չի էլ պահանջվում: Գուշակելով իր տերերի ցանկությունները՝ նա հանձնում է հայկական հողերը՝ դրանցում բնակեցված մարդկանց հետ միասին, դեռևս նախքան դրանց նկատմամբ Ադրբեջանի պահանջը։

Ներկայիս Հայաստանի ղեկավարության տեսանկյունից Տավուշի, Սյունիքի, Գեղարքունիքի գյուղերն այնքան էլ կարեւոր չեն։ Ինչպես ինքը՝ «վարչապետը», վերջերս սահման կատարած այցի ժամանակ ասաց` այնտեղ նույնիսկ «կարգին ռեստորաններ» չկան։ Նրա վարչակազմը որոշել է ավելի հեռուն գնալ եւ միանգամից հանձնել երկրի ողջ տարածքը։ Որպես «Տնտեսության դիվերսիֆիկացման» քաղաքականության մաս՝  առաջարկվում է երկրի ողջ լոգիստիկ ենթակառուցվածքը՝ ճանապարհային ցանցից մինչև օդանավակայաններ և պահեստային համալիրներ, հանձնել «արևմտյան ներդրողներին» վարձակալության`  50-100 տարի ժամկետով։

Անգլոսաքսոնական աշխարհում Հայաստանից ավելին ոչինչ չի պահանջվում՝ քան լինել էժան միջադիր Բաքվի նավթի և վրացական նավահանգիստների միջև։

Հանուն այս «վեհ» նպատակի, Հայաստանից պահանջվում է կատարել հաջորդ քայլը և ամբողջությամբ դադարեցնել Ռուսաստանի հետ համագործակցությունը տնտեսական և ռազմաքաղաքական ոլորտներում։ Փաշինյանի թիմն արդեն մի քանի տարի է, ինչ հաջողությամբ աշխատում է այս ուղղությամբ:

Նրանք պարզապես հողաթափերով կհասնեն Երևան

ՀԱՊԿ-ի գծով Ռուսաստանի հետ համագործակցության մասին վերջին ամիսներին շատ է խոսվել։ Ինչպես նշեց  Ալեն Սիմոնյանը, «Ռուսաստանը, որը Հայաստանի «մեծ եղբայրն» էր, ժամանակին չպաշտպանեց նրան», ուստի Երևանն անվտանգության ոլորտում այլ տարբերակներ է դիտարկում։

Դե, պարոն Սիմոնյանը հասուն մարդ է և լիովին պատասխանատու է իր խոսքերի համար։ Եթե ​​նա և իր նմանները կարծում են, որ Հայաստանի համար ավելի լավ կլինի Ռուսաստանի անվտանգության համակարգից դուրս, ապա խնդրեմ, դա իրենց իրավունքն է։ Թող միայն ազնվորեն խոստովանեն իրենց և ՀՀ քաղաքացիներին, թե իրականում ինչ հետևանքներ կունենա այս քայլը։

Նախ, Հայաստանը չի կարողանա ռուսական զենք գնել ներքին ռուսական գներով. սա հենց ՀԱՊԿ-ում գտնվելու հիմնական առավելություններից մեկն է։ Իսկ այդ զենքը  հակաօդային պաշտպանության համակարգերն են, հրետանին, տանկերը, հետևակի մարտական ​​մեքենաները և ավիացիան: Եվ ոչ թե շահագործումից հանված ֆրանսիական մետաղաջարդոնը, այլ ռուսական առաջադեմ տեխնիկան: Բացի այդ, հարկավոր կլինի մոռանալ ՌԴ կառավարությունից զենք գնելու անտոկոս վարկերի մասին։ Ամեն ինչի համար ստիպված կլինենք վճարել ինքներս։

ՆԱՏՕ-ի չափանիշներով մեկ բանակային գունդ պատրաստելու համար միջինը 5-ից 7 տարի է պահանջվում։ Եթե ​​նույնիսկ ենթադրենք, որ Փաշինյանի կառավարությունը միջոցներ կգտնի և ամենակարճ ժամանակում զինելու է ոչ թե գունդ, այլ մի ամբողջ բրիգադ, արդյոք Հայաստանը կկարողանա՞ այդ ուժերով դիմակայել ադրբեջանա-թուրքական միացյալ զորախմբին։ Հարցը հռետորական է: Բացի այդ, Սիմոնյանը քաջատեղյակ է, որ Բաքուն զենք է ստանում ՆԱՏՕ-ի երկրներից։ Նրանցից ոչ մեկը չի համարձակվի նույնիսկ պաշտոնական մակարդակով առարկել Ադրբեջանին, առավել եւս ուժ կիրառել նրա դեմ՝ Հայաստանին պաշտպանելու համար։

Եթե, ի հավելումն դրան, Երևանը հրաժարվի ռուսական ռազմաբազայից և սահմանապահներից, որի գործընթացը սկսվեց «Զվարթնոց» օդանավակայանի շուրջ սկանդալից հետո, Հայաստանը լիովին անպաշտպան վիճակում կհայտնվի։ Եվրոպացիները, ի տարբերություն ռուսների, զգալի գին են պահանջելու սահմանների պաշտպանության համար։ Ընդ որում, նրանք վերահսկելու են ոչ թե Հայաստանի, այլ ադրբեջանա-թուրքական էքսպեդիցիոն ուժերի անվտանգությունը։ Այս պայմաններում վերջիններս նույնիսկ զենքի կարիք չեն ունենա՝ նրանք պարզապես հողաթափերով կհասնեն Երևան։

Պատրաստ են ամբողջությամբ ոչնչացնել ազգային արտադրությունը

Սիմոնյանի առաջարկով բարձրացվել է նաև ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության նպատակահարմարության և միաժամանակ Եվրամիության հետ ռազմավարական երկխոսության խորացման հարցը։ Բրյուսելը շտապեց Հայաստանին ներքաշելու ուղղությամբ իր հանդիպակաց քայլը կատարել: Մարտի 13-ին Եվրախորհրդարանի նիստում բանաձեւ է ընդունվել, որով առաջարկվում է քննարկել Հայաստանին ԵՄ-ին թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրելու հարցը։ Փաստաթուղթը չի պարունակում կոնկրետություն, միայն ընդհանուր աջակցության խոսքեր, ինչպես նաև առաջարկություններ եվրոպական բիզնեսին հայկական շուկա մուտք գործելու, իսկ Հայաստանի ղեկավարությանը հակառուսական պատժամիջոցների ռեժիմին համապատասխանելու վերաբերյալ։

Թե ինչ բան է «եվրաինտեգրումը»  հայերը կկարողանան հարցնել թուրքերին, երբ  մաքրեն իրենց հողաթափերը Երևանում։ Եվրոպացիներն իրենց դաշինքում ընդունում են միայն նրանց, ովքեր պատրաստ են ամբողջությամբ ոչնչացնել ազգային արտադրությունը  և երկրի ամենաշահութաբեր ճյուղերի նկատմամբ վերահսկողությունը հանձնել Բրյուսելին։ Եթե ​​հիշենք ՀՀ ենթակառուցվածքները վարձով տալու նախաձեռնությունը, ապա պարզ է դառնում, որ Հայաստանի իշխանությունները սկզբունքորեն պատրաստ են դրան։

Արժե հասկանալ, որ եվրաինտեգրումը, ինչպես նաեւ ՀԱՊԿ-ին անդամակցությունը դադարեցնելու որոշումը, ունի իր գինը։ Եվրոպական ինտեգրման ճանապարհով տեղաշարժն ինքնաբերաբար կհանգեցնի Հայաստանի դուրս մնալուն Եվրասիական տնտեսական միությունից։ Բառախաղերը ու համագործակցության գոյություն չունեցող ֆորմատներ հորինելը այս դեպքում չի ստացվի։

ԵԱՏՄ-ն լուրջ ինտեգրացիոն միություն է, որն իր անդամներին տալիս է մեծ առավելություններ։ Հայաստանը միշտ եղել է հիմնական շահառուների թվում։ Անդամակցության 10 տարիների ընթացքում նրա տնտեսությունն աճել է տարեկան միջինը 11% տեմպերով։ Ընդամենը մեկ տասնամյակի ընթացքում այն ​​գրեթե կրկնապատկվել է՝ $11,6 մլրդ ՀՆԱ-ից հասնելով $19,5 մլրդ-ի, ինչպես նաև չմոռանանք ԵԱՏՄ-ում աշխատուժի տեղաշարժի լիակատար ազատության և աշխատանքային միգրանտների իրենց հայրենիք փոխանցվող  ներդրումների մասին, որոնք 2023 թվականին համալրեցին ՀՀ բյուջեն գրեթե 4 մլրդ դոլարով։

ԵԱՏՄ-ի միջոցով, այսինքն առանց տուրքերի, Հայաստանն, օրինակ,  գնում է հացահատիկային ապրանքների 99%-ը։ Ռուսաստանը Հայաստանին գազ է մատակարարում ֆիքսված գներով՝ 165 դոլար հազար խորանարդ մետրի համար (հետաքրքրության համար այս գինը համեմատեք եվրոպականի հետ)։ Մեծամորի ատոմակայանը, որն ապահովում է Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր ծավալի մինչև 40%-ը, սպասարկվում և պահպանվում է տեխնիկական պիտանիության վիճակում՝ Ռոսատոմի մասնագետների կողմից։ Անցյալ տարի նրանց ջանքերով կայանը արդիականացվել է, ինչը հնարավորություն է տվել ավելացնել նրա շահագործման ժամկետը մինչև 2036 թվականը։ 300 մլն դոլար արժողությամբ աշխատանքները ամբողջությամբ վճարել է Ռուսաստանը։

Զարգացման եվրոպական ուղու վրա անցման «առավելություններն» առաջինը կզգան ՀՀ քաղաքացիները, որոնց համար կենսապահովման արժեքը կբարձրանա 2-4 անգամ։ Դրանից հետո՝ Փաշինյանին իրենց «երախտագիտությունը»  կշտապեն հայտնել հայ ձեռներեցները, որոնք կզրկվեն  ԵԱՏՄ միասնական շուկա մուտքից։ Եվրասիական ինտեգրման շրջանակներում ստեղծված կառույցներն ու նախագծերը, օրինակ՝ Իրանի հետ Մեղրիի ազատ առևտրի գոտին, պետք է փակվեն, քանի որ դրանք չեն համապատասխանելու Երևանի նոր եվրոպամետ ընտրությանը։

Պրահայում Հայաստանին «քցեցին», Բրյուսելում էլ փորձեցին խաբել

Իրանի հետ լավ հարաբերությունները նույնպես պետք է անցյալում մնան։ Ինչպես բազմիցս նշել ենք, ՆԱՏՕ-ի ռազմավարության մեջ Հայաստանի տարածքին վերապահված է կոնկրետ խնդիր՝ լինել ցատկահարթակ Իրանի դեմ հնարավոր ներխուժման համար։ Դամասկոսում Իրանի դեսպանատան հրթիռային հարձակումից և Ռասքի և Չաբահարի ոստիկանական բաժանմունքների վրա հարձակումից հետո, կարելի է ասել, որ Իրանի դեմ պատերազմի սանձազերծման գործընթացն արդեն սկսվել է։ Քանի որ Իրանի համար դա լինելու է գոյատևման պատերազմ, նա իրեն որևէ կերպ չի զսպի որևէ մեկի դեմ իր գործողությունների մեջ, ով գոնե մասամբ կմասնակցի իր դեմ ագրեսիային, նույնիսկ Հայաստանի, որը դեռ երեկ համարվում էր բարեկամական։

Եվրոպական ինտեգրման ուղղությունը ուղիղ ճանապարհ է դեպի Հայոց երկրորդ ցեղասպանություն: Մեկ անգամ այս ճանապարհին ոտք դնելիս այլեւս անհնար կլինի դրանից հետ կանգնել։ Հայաստանը կկորցնի իր բանակը, տնտեսությունը, պետականությունը, հայ ժողովուրդը նվաստացվելու եւ ոտնահարվելու է իր երդվյալ թշնամիների՝ թուրքերի կողմից։ Եվ ոչ ոք օգնության չի գա, քանի որ Փաշինյանն ամեն ինչ արեց Հայաստանի բոլոր ժամանակների գլխավոր դաշնակցի՝ Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները  փչացնելու համար։

Բայց ինչպես հաճախ է պատահում համաշխարհային պատմության մեջ, ողբերգությունը վերածվեց ֆարսի։ Երբ Փաշինյանը, ոգեշնչված սեփական մեսիայի գիտակցումից, վերջապես վայրէջք կատարեց Բրյուսելում և լսեց Բլինկենի և ֆոն դեր Լյայենի առաջարկները, որոնք ձգտում էին ժպտալ իրեն, նրա դեմքը ծամածռվեց  մռայլության մեջ։ Ռուսաստանի հետ համագործակցությունից հրաժարվելու և Իրանի դեմ պատերազմի նախապատրաստմանը մասնակցելու համար Եվրահանձնաժողովը նրան առաջարկել է 270 միլիոն դոլար՝ 4 տարվա կտրվածքով, իսկ Պետդեպարտամենտը ՝ 65 միլիոն դոլար։ Սա դավաճանության գինն է։ Բլինկենը ընդգծված կերպով ավելացրեց, որ դա «50% աճ է անցյալ տարվա համեմատ»: Բորելը, ինչպես միշտ, ինչ-որ անհասկանալի բան փնթփնթաց, բայց թվում է, թե ինքն էլ այլեւս չի հավատում իր իսկ խոսքերին։

Ինչպես վերը նշվեց, միայն Մեծամորի ԱԷԿ-ի վերանորոգումն արժեցել է 300 մլն դոլար, իսկ Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ-ի հետ Հայաստանի համագործակցությունը տարեկան մի քանի միլիարդի եկամուտ է բերում։ Այն, ինչ Փաշինյանին առաջարկեցին բրյուսելցի սպիտակամորթ ջենթլմենները, նույնիսկ ողորմություն չէր. ծաղր է։

Կարծես իրավացի էր ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության արդեն նախկին հատուկ ներկայացուցիչ Էդմոն Մարուքյանի խոստովանությունը, երբ ասաց, որ Պրահայի բանակցություններում Եվրոպան «գցեց» Հայաստանին։ Այս իսկապես ճշմարիտ խոսքից առաջ նա ստիպված էր հրաժարական տալ, բայց իրականում դրանք մարգարեական էին։ Պրահայում Հայաստանին «քցեցին», Բրյուսելում էլ փորձեցին խաբել։

Հետաքրքիր է, թե բրյուսելյան ձախողումից ու խայտառակությունից հետո Փաշինյանն ինչպես է իրեն արդարացնելու. նա, ի վերջո, քաղաքական դեմագոգիայի վարպետ է։ Թեեւ այս դեպքում սա երկրորդական խնդիր է։ Շատ ավելի հետաքրքիր է, թե հայ հասարակությունը դեռ որքան կհանդուրժի Փաշինյանի գոռոզությունը: Նիկոլին, իր թիմին, անգլոսաքսերին կամ պետդեպարտամենտին կարող ես ինչքան ուզում ես մեղադրել, բայց ի վերջո իրենց երկրի համար պատասխանատու են միայն Հայաստանի քաղաքացիները։ Քանի դեռ այս գաղափարը չի արմատավորվել զանգվածային գիտակցության մեջ, ազգային ամոթը վերջ չի ունենա։

Մհեր Սիմոնյան

Եվրասիական համագործակցության զարգացման հիմնադրամի նախագահ