ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ` ՀԱՊԿ ՉԳՆԱԼԸ ԵՎ ԵԱՏՄ ԳԱԳԱԹԱԺՈՂՈՎԸ ՉԸՆԴՈՒՆԵԼՆ ԱՄԵՆԱՇԱՏՆ ԱԼԻԵՎԻ ՕԳՏԻՆ Է

Աս­տա­նա­յում կայացած գա­գաթ­ա­ժո­ղո­վը Հա­յաս­տա­նից հեր­թա­կան ան­գամ չմասնակցեց, թեեւ կողմ է ար­տա­հայտ­վել օ­րա­կար­գի փաս­տաթղ­թե­րի ըն­դուն­մա­նը: ­Սա մեկ բան է նշա­նա­կում՝ Նի­կո­լը հա­մա­ռո­րեն շա­րու­նա­կում է ՀԱՊԿ-ից մե­կու­սա­նա­լու քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը, ո­րի տակ այդ­պես էլ ո­րե­ւէ լուրջ բա­ցատ­րութ­յուն չդրվեց: Ընդ ո­րում, պատ­ճա­ռա­բա­նութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք հա­յաս­տան­յան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը փոր­ձում են դնել այդ քա­ղա­քա­կա­նութ­յան հիմ­քում, քա­նիցս հիմ­նա­վո­րել են ի­րենց առն­վազն անլր­ջութ­յու­նը: Եվ երբ դրան գու­մա­րում ենք նաեւ այն, որ Նի­կո­լը ՀԱՊԿ-ի դեմ ընդգծ­ված թշնա­մա­կան քայ­լեր էր ի­րա­կա­նաց­նում դեռ հա­զիվ իշ­խա­նութ­յան ե­կած, ինչ­պի­սին էր, օ­րի­նակ, Խա­չա­տու­րո­վի աղմ­կա­հա­րույց պատ­մութ­յու­նը, ա­պա այս ա­մե­նի տրա­մա­բա­նա­կան են­թադ­րութ­յու­նը մնում է քա­նիցս կրկնվա­ծը՝ Նի­կո­լի իշ­խա­նութ­յան գա­լու եւ պաշ­տո­նա­վար­ման հե­տա­գա ըն­թաց­քի հիմ­նա­կան նպա­տակ­նե­րից է ե­ղել եւ մնում ռու­սա­կան ին­տեգ­րա­ցիոն հա­մա­կար­գե­րից Հա­յաս­տա­նի հե­ռա­ցու­մը, ան­կախ այն բա­նից, թե դա ինչ հե­տե­ւանք­նե­րի հան­գեց­րեց եւ դեռ հան­գեց­նում է: Ս­րան դեռ կհաս­նենք, եւ մինչ այդ մեկ այլ նյո­ւանս:

ՆԻԿՈԼԸ ՆՈՐԻՑ ՀԱՊԿ ԳԱԳԱԹԱԺՈՂՈՎԻՆ ՉԳՆԱՑ

Այս­պես, ՀԱՊԿ-ից «խռո­վե­լու» հետ մեկ­տեղ նույն Նի­կո­լը, թեեւ իշ­խա­նութ­յան գա­լուց ի վեր մշտա­պես այլ քա­ղա­քա­կան կուրս է ի­րա­կա­նաց­րել ռու­սա­կան տնտե­սա­կան ին­տեգ­րա­ցիոն հա­մա­կար­գե­րի, այդ թվում՝ ԵԱՏՄ-ի նկատ­մամբ՝ այն գո­նե հրա­պա­րա­կավ հա­մա­րե­լով Հա­յաս­տա­նի հա­մար միան­գա­մայն ձեռն­տու հա­մա­կարգ: Դ­րա շար­ժա­ռիթ­նե­րը կա­րե­լի է հաս­կա­նալ. տնտե­սա­պես էա­կա­նո­րեն կախ­ված լի­նե­լով Ռու­սաս­տա­նից եւ այդ­պես էլ չկա­րո­ղա­նա­լով այս ուղ­ղութ­յամբ ո­րե­ւէ բան փո­խել, Նի­կոլն, ի­հար­կե, լավ է հաս­կա­նում այն հե­տե­ւանք­նե­րը, ո­րոնք կլի­նեն նաեւ ԵԱՏՄ-ում առն­վազն Հա­յաս­տա­նի ան­դա­մակ­ցութ­յան, իր բա­ռա­պա­շա­րով, «սա­ռեց­նե­լու» դեպ­քում: Ա­ռանց այդ էլ հա­յաս­տան­յան տնտե­սութ­յու­նը հասց­րել են այն վի­ճա­կին, որ հեր­թա­կան ան­գամ են բազ­մա­պատ­կել հար­կե­րը՝ դրա­նով եւս մեկ կոր­ծա­նա­րար հար­ված հասց­նե­լով հա­յաս­տան­յան տնտես­վա­րող­նե­րին: Ա­սել, թե Նի­կոլը հար­կե­րի նոր բարձ­րաց­ման հե­տե­ւանք­նե­րը, երբ ա­ռանց դրա էլ տնտես­վա­րող­նե­րը եւ դրսի ներդ­րող­նե­րը գլխա­պա­տառ փախ­չում են Հա­յաս­տա­նից, չի հաս­կա­նում, միամ­տութ­յուն կլի­ներ: Բայց ինչ-որ տեղ նաեւ ստիպ­ված է դրան գնալ: Այս տա­րի­նե­րին հասց­րել է կրկնա­պատ­կել պե­տա­կան պարտ­քը, եւ մեծ հարց է, թե նոր վար­կեր կտա՞ն: Ներ­քին հա­վա­քագ­րում­ներն էլ սկսել են հե­տե­ւո­ղա­կան ան­կու­մա­յին դի­նա­մի­կա ցու­ցա­բե­րել, ո­րի դեմ ՊԵԿ նա­խա­գահ­ներ փո­խե­լով, ար­դեն չես կա­րող դեմն առ­նել: Ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը՝ ռու­սա­կան ուղ­ղութ­յամբ ա­ռեւտ­րա­շար­ժի հսկա­յա­կան ա­ճե­րը, ո­րոնք ժա­մա­նա­կին կա­յին, իր հեր­թին են վեր­ջին ա­միս­նե­րին սկսել մտա­հո­գիչ դի­նա­մի­կա ի ցույց դնել, ո­րի ա­կունք­նե­րը, հաս­կա­նա­լի է, Նի­կո­լի հե­տե­ւո­ղա­կան հա­կա­ռու­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նութ­յունն է: Մ­նում է հար­կե­րը բազ­մա­պատ­կել, որ գո­նե յու­րա­յին­նե­րին կե­րակ­րե­լու մի­ջոց գտնի, թեեւ նե­րիշ­խա­նա­կան գզվռտո­ցը հու­շում է, որ այս­տեղ էլ խնդիր­նե­րի պա­կաս չկա, եւ հե­ռու չէ այն օ­րը, երբ իշ­խա­նա­վոր­ներն ա­վե­լորդ պա­տա­ռի հա­մար կսկսեն ի­րար փոր թա­փել: Եվ ե­թե հան­կարծ այս իրա­վի­ճա­կում նաեւ ԵԱՏՄ-ի դեմ կտրուկ քայ­լե­րի գնա, ներ­քին պայթ­յու­նի դեմն ան­գամ այս­քան ձեռ­նա­սուն դար­ձած ընդ­դի­մութ­յուն կոչ­վա­ծի մի­ջո­ցով առ­նե­լը կա­րող է անհ­նար դառ­նալ:

ՆԻԿՈԼԸ ՉԻ ԸՆԴՈՒՆՈՒՄ ԵԱՏՄ ԳԱԳԱԹԱԺՈՂՈՎԸ

Եվ ա­հա այս ֆո­նին` առն­վազն մեկ­նա­բա­նութ­յուն պա­հան­ջող տե­ղե­կատ­վութ­յուն տա­րա­ծեց ՌԴ նա­խա­գա­հի օգ­նա­կան Յու­րի Ու­շա­կո­վը: Ֆիք­սե­լով, որ Նի­կոլն իր պատ­կան չի­նով­նիկ­նե­րով հան­դերձ այս ան­գամ էլ չի մաս­նակ­ցի ՀԱՊԿ-ի մի­ջո­ցա­ռում­նե­րին, նա նաեւ տե­ղե­կաց­րեց, որ բա­ցի դրա­նից՝ Եվ­րա­սիա­կան տնտե­սա­կան բարձ­րա­գույն խորհր­դի նիս­տը, ինչ­քան էլ որ ԵԱՏՄ-ն ներ­կա­յումս նա­խա­գա­հում է Հա­յաս­տա­նը, սա­կայն վեր­ջի­նիս խնդրան­քով տե­ղի կու­նե­նա Ռու­սաս­տա­նի տա­րած­քում՝ Սանկտ Պե­տեր­բուր­գում: «Հայ­կա­կան կող­մի խնդրան­քով նիս­տը կազ­մա­կերպ­վել է Ռու­սաս­տա­նի տա­րած­քում, չնա­յած այդ նիս­տը նա­խա­գա­հե­լու է ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շին­յա­նը: Հ­րա­վեր­ներն ու­ղարկ­վել են», –­ ա­սել է Ու­շա­կո­վը: Ու այս­տեղ շատ պարզ հարց է ծա­գում՝ իսկ ին­չո՞ւ է Հա­յաս­տա­նը նման խնդրան­քով դի­մել Մոսկ­վա­յին:

­Խո­շոր հաշ­վով, ա­մեն մի եր­կիր, հասկանալի պատճառով, բա­ռա­ցիո­րեն ե­րա­զում է իր տա­րած­քում մեծ կամ փոքր նման գա­գա­թա­ժո­ղով­ներ անց­կաց­նել: Այ­սինքն, երբ Հա­յաս­տա­նը հրա­ժար­վում, դա ար­դեն իսկ ի վնաս ի­րեն է, եւ պետք է շատ ա­վե­լի լուրջ պատ­ճա­ռա­բա­նութ­յուն լի­ներ, քան նի­կոլ­յան թի­մի ներ­կա լռութ­յունն է: Հնա­րա­վոր պատ­ճառ­նե­րի միայն սահ­մա­նա­փակ քա­նակ կա­րո­ղա­ցանք տես­նել:

Ա­ռա­ջի­նը, որ Հա­յաս­տանն ար­դեն պար­զա­պես ի վի­ճա­կի չէ նման մի­ջո­ցա­ռում ըն­դու­նել եւ անց­կաց­նել՝ անվ­տան­գա­յին, տնտե­սա­կան կամ նման այլ պատ­ճառ­նե­րով: Ե­թե սա է, ա­պա «պե­տութ­յուն ստեղ­ծե­լու» մա­սին Նի­կո­լի հայտ­նի բո­լոր խոս­քե­րը նո­րից լիո­վին ի­րենց ի­րա­կան տրա­գի­կո­մե­դիկ տեսքն են ստա­նում:

Երկ­րոր­դը, դրսի տե­րերն են հրա­մա­յել՝ ոչ մի Պու­տին կամ Լու­կա­շեն­կո Հա­յաս­տան չպետք է գան: Այս­տեղ կա­րե­լի է նա­յել նաեւ նման են­թա­վար­կած. Հ­ռո­մի ստա­տուտ են ստո­րագ­րել, ո­րի հա­մա­ձայն, պետք է կա´մ Պու­տի­նին Հա­յաս­տան այ­ցե­լե­լուն պես ձեր­բա­կա­լեն, կա´մ չ­ձեր­բա­կա­լեն եւ հե­տո ա­րեւմտ­յան տե­րե­րին բա­ցատ­րեն, թե՝ ին­չու: Ա­ռա­վել եւս, որ գո­նե Զե­լենս­կին նման աղ­մուկ կբարձ­րաց­նի, ինչն ա­նում է Պու­տի­նի ա­մեն մի նման այ­ցի ժա­մա­նակ: Ե­թե այս տար­բե­րակն է, ա­պա հի­շեց­նենք, որ վեր­ջերս, օ­րի­նակ, Մոն­ղո­լիան ցու­ցադ­րա­բար հաս­կաց­րեց, որ թքած ու­նի Զե­լենս­կու վրա էլ, նրա աղ­մու­կի վրա էլ: Իսկ այ Նի­կո­լը, ո­րի կի­նը, ի դեպ, այդ­քան ջեր­մե­ռանդ հան­դի­պում­նե­ր է ու­նե­նում Զե­լենս­կու կնոջ հետ: Եվ այս վար­կա­ծի դեպ­քում կստաց­վի, որ Մոն­ղո­լիա­յի չափ «դուխ» չու­նի՝ ա­րեւմտ­յան լի­բե­րաստ­նե­րի խեղ­կա­տա­կա­յին պա­հանջ­նե­րին դեմ գնա­լու հար­ցում, ու ան­գամ այդ լի­բե­րաստ­նե­րի ա­մե­րիկ­յան տե­րե­րին Թ­րամ­փի ջախ­ջա­խելուց հետո:

Եր­րոր­դը, Նի­կոլն այս քայ­լով ցույց է տա­լիս, որ պար­զա­պես չի ցան­կա­նում Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քում ԵԱՏՄ ղե­կա­վար­նե­րին ըն­դու­նել, եւ Սանկտ Պե­տեր­բուր­գում նրա կող­մից նիստ ղե­կա­վա­րելն ըն­դա­մե­նը այս կա­ռույ­ցի հետ վերջ­նա­կան բա­ժա­նութ­յան չգնա­լու նպա­տակ ու­նի՝ տնտե­սա­կան  ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը հաշ­վի առ­նե­լով: Ե­թե սա է, ա­պա նման ի­րավի­ճա­կը Հա­յաս­տա­նին ա­մե­նա­մոտ ա­պա­գա­յում խոս­տա­նում է միայն ծան­րա­գույն հե­տե­ւանք­նե­ր:

­Չոր­րոր­դը, չբա­ցա­ռենք, որ ԵԱՏՄ նիստն ըն­դու­նե­լը թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մի պա­հան­ջով է: Այն, որ ՀԱՊԿ-ի հետ նի­կոլ­յան նման թշնա­մանքն ա­մե­նա­շա­տը հենց թուրք-ա­զե­րիա­կան տան­դե­մի շա­հե­րից է բխում, շատ է խոս­վել ու հիմ­նա­վոր­վել: Մ­յուս կող­մից էլ, Նի­կո­լը երբ ար­դեն հա­սել է Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տան տեր­մինն ան­գամ հրա­պա­րա­կավ մեր­ժե­լու աս­տի­ճա­նի, կա­րե­լի է հաս­կա­նալ, թե որ­քան է կա­րե­ւո­րում, թե Թուր­քիա­յում եւ Ադր­բե­ջա­նում, այս­պես ա­սենք, ինչ են մտա­ծում իր մա­սին: Մինչ­դեռ թուրք-ա­զե­րիա­կան մտա­հո­գութ­յու­նը ոչ թե միայն ՀԱՊԿ-ն­ է, այլ այն ա­մե­նը, ինչն աշ­խա­տում է հայ-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րութ­յու­ննե­րի զար­գաց­ման օգ­տին, եւ այդ շար­քում Հա­յաս­տա­նի կող­մից ԵԱՏՄ նիստ ըն­դու­նե­լը, ի­հար­կե, ա­ռաջ­նա­յին դիր­քե­րում է: Հա­մոզ­վե­լու հա­մար նաեւ նման օ­րի­նակ կա­րե­լի է բե­րել: Այն, որ Ս­յու­նի­քում ռու­սա­կան հյու­պա­տո­սա­րա­նի տե­ղա­կա­յու­մն էա­պես կա­րող է ազ­դել թուրք-ա­զե­րի­նե­րի ա­խոր­ժա­կի վրա, հու­շեց թե­կու­զեւ նույն Սյու­նի­քում ի­րա­նա­կան հյու­պա­տո­սա­րան տե­ղա­կա­յե­լու պատ­մութ­յու­նը: Եվ ա­հա, նա­խօ­րեին ՌԴ ԱԳՆ-ից հի­շեց­րին, որ այդ հար­ցում նի­կոլ­յան թի­մը, այս դեպ­քում ի դեմս Ա­րա­բա­թի, այդ­պես էլ տեղ­նե­րից չեն շարժ­վում: Զա­խա­րո­վա­յի խոս­քով. «Մենք բազ­միցս մեկ­նա­բա­նել ենք այդ հար­ցը, ցա­վոք, ի­րա­վի­ճա­կը չի փոխ­վել: Հայ­կա­կան կող­մը հա­մա­ձայ­նութ­յուն է տվել հյու­պա­տո­սութ­յուն բա­ցե­լու վե­րա­բեր­յալ, ո­րից հե­տո ռու­սա­կան կող­մը էկ­զեկ­վա­տու­րա է խնդրել (գլխա­վոր հյու­պա­տո­սի ճա­նա­չու­մն ըն­դու­նող երկ­րի կող­մից), սպա­սում ենք պա­տաս­խա­նի»: Ն­ման ի­րա­վի­ճա­կում, ի­հար­կե, Ան­կա­րա­յի եւ Բաք­վի հա­մար առն­վազն շատ ցան­կա­լի կլի­ներ, որ ոչ մի ԵԱՏՄ գա­գա­թա­ժո­ղով էլ Հա­յաս­տա­նում չանց­կաց­վի:

ՇԱՀՈՂՆ ԱԼԻԵՎՆ Է

Այս­քա­նից հե­տո մնո՞ւմ է այլ տար­բե­րակ, թե ին­չու է Նի­կո­լը Մոսկ­վա­յին խնդրել՝ ԵԱՏՄ գա­գա­թա­ժո­ղո­վը գու­մա­րել ՌԴ-ի տա­րած­քում. ե­թե հա­յաս­տան­յան իշ­խա­նութ­յուն­ներն այլ ռեալ տար­բե­րակ ու­նեն, թող ներ­կա­յաց­նեն, ա­մեն դեպ­քում՝ դեռ կփոր­ձենք պար­զել: Մինչ այդ, ըն­դու­նենք, որ պատ­ճառն այս վար­կած­նե­րից մեկն է կամ մի քա­նի­սը՝ կոմ­բի­նաց­ված տար­բե­րա­կով: Մինչ­դեռ սրան­ցից որ մեկն էլ որ լի­նի, մեկ բան է նշա­նա­կում՝ հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տատ­վում է, որ Հա­յաս­տա­նում ու­նենք իշ­խա­նակ­ան հա­մա­կարգ, ո­րը երկ­րի ան­կա­խութ­յան մա­սին մե­կը մյու­սից խրոխտ ճա­ռե­րի ներ­քո, ի­րա­կա­նում զբաղ­ված է առն­վազն երկ­րի հա­մար բա­ցա­հայ­տո­րեն վնա­սա­բեր գոր­ծու­նեութ­յամբ, դեռ դա­վա­ճա­նութ­յուն տեր­մինն էլ մի կողմ թող­նենք, քա­նի որ Նի­կո­լը կար­ծես թե սկսել է այդ տեր­մի­նից հա­ճույք ստա­նալ: Կարճ ա­սած, եր­կի­րը տար­վում է մին­չեւ վերջ հիմ­նա­կան դաշ­նա­կից­նե­րից ձեռք քա­շե­լու ուղ­ղութ­յամբ՝ շա­րու­նա­կե­լով դա կոծ­կել «դե­պի Եվ­րո­պա» կեղծ քա­րոզ­նե­րով: Եվ ի­րա­կա­նում այս ա­մե­նի հիմ­նա­կան շա­հա­ռուն ե­ղել եւ մնում է Բա­քուն, հաշ­վի առ­նե­լով, որ բա­ցի ա­խոր­ժա­կից, Ա­լիե­ւը նաեւ հա­ճույ­քով ի­րե­նով է ա­նում ռու­սա­կան ուղ­ղութ­յամբ այն նի­շե­րը, ո­րոնք մինչ Նի­կո­լի գա­լը Հա­յաս­տա­նինն էին: