Ու նորից նույն հարցն է՝ կլինի՞ մեծ պատերազմ Մերձավոր Արեւելքում
ՎերլուծությունԻհարկե, մեր մեծ տարածաշրջանում այս պահին ընթացող սուր զարգացումներից եւս մեծապես կախված է, թե ինչ հնարավոր ընթացք կարող է ունենալ Հայաստանը (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=289700&l=am): Ի վերջո, Մերձավոր Արեւելքում իրավիճակը շարունակում են հետեւողականորեն սրել, եւ եթե լինի այդքան չարչարկված մեծ պատերազմը, ամեն բան կարող է գլխիվայր շրջվել:
ՀԱՄԱՍ-ի առաջնորդի սպանությունը, այն էլ հենց Թեհրանում, բնական է, որ լարվածության նոր մակարդակ է ի հայտ բերել տարածաշրջանում: Այն կարգի, որ շատ աղբյուրներ մեծ պատերազմին տալիս են արդեն սկսվածի «կարգավիճակ»՝ դրա փաստացի մեկնարկին տալով 24, 36, 72 ժամ ժամանակ եւ այլն: Ընդ որում, այս հարցում հերթական անգամ աչքի է ընկնում արեւմտյան ուլտրալիբերալ լրատվական դաշտը, որը, թեեւ, ժամանակին էլի է 48 կամ 72 ժամ տվել պատերազմի մեկնարկին ու սխալվել: Արդյունքում, տպավորությունն այն է, որ նման քարոզներով փորձում են միայն մեծացնել պատերազմի հավանականությունը, ինչն ավելորդ ակնարկ է, որ նման պատերազմով այս պահին հիմնականում շահագրգռված են որոշակի հրեական շրջանակներ, ովքեր համագործակցում են, այսպես ասենք, Նեթանյահուի թեւի հետ:
Այն, որ այս պատերազմն առաջին հերթին պետք է հենց Նեթանյահուին, ավելորդ կերպով հիմնավորեց այս վերջին դեպքը: Փաստը, որ ՀԱՄԱՍ-ի առաջնորդ Հանիեին սպանեցին հենց Թեհրանում, դա առաջին հերթին Իրանին ուղղված մարտահրավեր էր, թե, տեսեք, ձեր տարածքում կարող ենք նման բաներ անել: Այսինքն, սրանով պարզապես Նեթանյահուն փորձում է տեղ չթողնել, որ Իրանը չպատասխանի: Եվ հաշվարկը ճիշտ է, պատասխանը կլինի. ըստ տարաբնույթ աղբյուրների, այաթոլլա Խամենեին հրահանգել է ուղիղ հարված հասցնել Իսրայելին: Իրանում էլ ակտիվ տարածում է գտել այն կարծիքը, որ պատերազմն անխուսափելի է, եւ պետք է չխուսափել պատերազմից: Օրինակ, հայտնի փորձագետ Հայալ Մուազզին գրում է. «Տարածաշրջանային այս հակամարտությունն անխուսափելի է: Բացարձակ հիմարություն է ինքդ քեզ խաբել՝ իմանալով, որ պատերազմը 95%-ով անխուսափելի է, որ չպետք է պատրաստվես պատերազմի։ Վերջապես, 45 տարի սպասելուց հետո, եկել է ժամանակը, որ Իրանը ուղղակի հաշվեհարդար տեսնի Իսրայելի հետ…»:
Բայց մյուս կողմից, իրո՞ք պատերազմը, որին այդքան ձգտում է Նեթանյահուն՝ առնվազն սեփական կաշին փրկելու համար, Իրանին իրոք պետք է: Ինչպես նաեւ՝ պատերազմն ԱՄՆ-ին պե՞տք է. սա էլ է հարց, ինչքան էլ որ, այսպես ասած, Բայդենի վարկանիշի գործոնը, որը Վաշինգտոնին պարտադրում էր՝ կանգնեցնել նման պատերազմը, արդեն չկա: Մերձավոր Արեւելքի եւ Կենտրոնական Ասիայի հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Սեմյոն Բաղդասարովի գնահատմամբ. «Իրանը պարզապես չի կարող չարձագանքել, սա ՄԱՐՏԱՀՐԱՎԵՐ է, «իմիտացիա» սպասել չի կարելի, հիմա դա Իրանի քայլն է: Ո՞րն է խնդրի էությունը։ Սա բնաջնջման պատերազմ է՝ կա՛մ Իսրայելը ոչնչացնում է իր հակառակորդներին, կա՛մ հակառակը։ Ցավոք, փոխզիջումը հնարավոր չէ»: Բայց նաեւ. «ԱՄՆ-ն եւ Իրանը շահագրգռված չեն պատերազմով, սակայն Նեթանյահուն բոլոր ջանքերը կգործադրի, որպեսզի պատերազմը տեղի ունենա»:
Այսինքն, այս պահին Իրանի կողմից պատերազմ սկսելը հենց Նեթանյահուի շահերից է բխում. նա, բնական է, Թեհրանին կներկայացնի, որպես նախահարձակ կողմ, համապատասխան քարոզչամեքենան դա բոլոր մեթոդներով առաջ կտանի, եւ միգուցե ԱՄՆ-ին պարզապես հնարավորություն չմնա՝ Իսրայելի օգտին պատերազմի մեջ ներքաշվել:
Միայն թե կա նաեւ այս մեդալի հակառակ կողմը. արդյոք անգամ ցանկության դեպքում ԱՄՆ-ն այս պահին Իրանի վրա հարձակվելու պոտենցիալ ունի: Օրինակ, թեեւ հուսիթները փակել են Արեւմուտքի համար այնպիսի կարեւոր ուղի, ինչպիսին է Կարմիր ծովը, սակայն ԱՄՆ-ն այդպես էլ չկարողացավ այստեղ որեւէ խնդիր լուծել: Իսկ ի՞նչ կլինի Իրանի դեպքում:
Մի շարք փորձագետներ մատնանշում են մեկ այլ գերխնդիր, որն այսօր պետք է կարողանա լուծել ԱՄՆ-ն: Նկատի ունենք այս պահին Վենեսուելայում ծավալվող «գունավոր հեղաշրջման» փորձը: Ըստ աղբյուրների. «Բայդենը գրեթե սպառել է ԱՄՆ-ի նավթի ռազմավարական բոլոր պաշարները: Իսկ վերականգնելը չափազանց թանկ կնստի, քանի որ գները ամբողջ աշխարհում բարձրանում են մինչեւ երկինք, եւ չգիտես ուր կհասնեն, եթե Մերձավոր Արեւելքը պայթի։ Այսինքն, նախքան Մերձավոր Արեւելքի գործը սկսելը (Լիբանան-Իրանի` գումարած արաբական աշխարհի պատերազմը Իսրայելի եւ արեւմտյան կոալիցիայի դեմ), անհրաժեշտ է սեփական «բենզալցակայանը» գտնել, որպեսզի նավթ գնեն կոպեկներով: Եթե Վենեսուելայի իշխանությունը փլուզվի, ապա Մերձավոր Արեւելքում լայնածավալ պատերազմ կլինի, եւ ուկրաինական ճգնաժամը կշարունակվի։ Եթե Կարակասը դիմանա, ապա Մերձավոր Արեւելքում լայնածավալ պատերազմներ չեն լինի (այն, ինչ հիմա կա, կշարունակվի), եւ ուկրաինական գործը պետք է կանգնեցվի: Վենեսուելայում բոլոր բողոքի ակցիաները վերահսկվում են դրսից, ֆինանսավորվում են դրսից, հարձակումները գալիս են դրսից: Հաջորդ փուլում ցուցարարները կստանան զենք, եւ կսկսվի քաղաքացիական պատերազմը: Ընդդիմության հիմնական խնդիրը, որը 100%-ով դրել են իրենց հովանավորները, նավթի հանքավայրերի վերահսկողության տակ առնելն է եւ այն 20 դոլարով վաճառել արեւմտյան ընկերություններին, ինչպես արեց ԴԱԻՇ-ը, որը նույնպես ստեղծվել է միայն ռեսուրսները թալանելու համար»:
Մինչդեռ Մադուրոն նստած չի սպասում, թե ընդդիմությունն ինչ կանի. արդեն հազարավոր ակտիվիստների է բռնել, որը, բնական է, նվազեցնում է ապստամբության զարգացման հեռանկարը: Կկարողանա՞ Վաշինգտոնն արագորեն այս իրավիճակը փոխել, այլ հարց է: Սակայն այս պահին դրա նշանները դեռ չկան:
Իսկ Իրանը, իհարկե, կարող է մի շարք ծանր հարվածներ հասցնել Իսրայելին՝ հայտարարելով, որ դրանով պատասխանը տրված է: Այս դեպքում նորից գնդակը կհայտնվի Նեթանյահուի դաշտում, նա ստիպված է լինելու կա´մ սպասել, կա´մ նախահարձակ պատերազմ սկսել: Եվ երկրորդ դեպքում ԱՄՆ-ն պարտադիր չէ, որ խառնվի. Իսրայելն է իր որոշմամբ հարձակվել, թող տակից դուրս գա:
Նման է, որ այս պահին մեծ պատերազմի հավանականությունը մնում է ոչ համարժեքորեն մեծ: Չնայած, ամեն բան խոսում է այն մասին, որ Նեթանյահուն մի այնպիսի վիճակում է, որ նրանից ամեն բան սպասելի է: