Եթե չափի զգացում ունես, ոգեւորվածության միջից կարողանում ես ընտրել. Արսեն Խաչատրյան

Դպրոցում տղաները կռիվ են անում, իսկ ծնողները ստիպված են լինում դրա հետեւանքների «տակից դուրս գալ»՝ բանակցելով միմյանց հետ: Առաջին հայացքից սովորական մի պատմություն, որը պատահել է շատերի հետ, սակայն նման մի հանդիպում դառնում է ոչ սովորական ֆրանսիացի ժամանակակից դրամատուրգ եւ դերասանուհի Յասմինա Ռեզայի «Սպանդի աստվածը» գործում, որը Լոնդոնում դեռեւս 2008 թվականին ճանաչվել է լավագույն կատակերգություն: Սովորական ընտանեկան հանդիպումը վերածվում է հոգեբանական լարված պայքարի. ուշադրության կենտրոնում այն հարցն է, թե ինչ մութ կողմեր կարող են թաքնվել քաղաքավարության եւ ընդհանուր ընդունված նորմերի դիմակի հետեւում։ Այս մասին է Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնի խաղացանկը համալրած նոր ներկայացումը՝ բեմադրված ԱՐՍԵՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ կողմից՝ Յասմինա Ռեզայի վերոնշյալ ստեղծագործության հիման վրա: Ռուսական թատրոնը այս թատերաշրջանի առաջնախաղերը ամփոփեց հենց այս ներկայացումով, ինչի մասին էլ «Իրավունք»-ը զրուցել է բեմադրիչի հետ:

«2008 ԹՎԱԿԱՆԻՑ ՍԻՐԱՀԱՐՎԵԼ ԵՄ ԱՅՍ ԳՈՐԾԻՆ. ԵԿԱՎ ԺԱՄԸ, ՈՒ ԲԵՄԱԴՐԵՑԻ»

— Արսեն, այս բեմադրությամբ ի՞նչ էիք ուզում փոխանցել հանդիսատեսին, հատկապես, որ նույն հանդիսատեսը կարողացավ դերասանների հետ նույն հարթության վրա լինել՝ հենց բեմում դիտելով ներկայացումն ու վերապրելով այն, ինչ դերասաններն էին ներկայացնում:

— Ես ինձ թույլ չեմ տալիս մարդկանց ինչ-որ բան սովորեցնել, իրենց ծնողը չեմ: Պիեսի տեքստում հեղինակն արդեն իսկ շատ բան է տվել հանդիսատեսին: Իմ խնդիրը եղել է հասկանալ տեքստը եւ տեսլականս ներկայացնել՝ ներառելով այդ շրջանակի մեջ դերասաններին ու աշխատել: Ներկայացման մեջ տարբեր թեմաներ են արծարծվում, լիքը ասելիք կա: Բայց ես ոչ թե կոնկրետ մեսիջ եմ փորձել փոխանցել հանդիսատեսին, այլ ավելի շատ ցանկացել եմ կիսվել իմ տպավորություններով, զգացողություններով եւ վերաբերմունքով, որն ունեմ «Սպանդի աստվածը» պիեսի նկատմամբ: Ամենակարեւորը` ուզում էի չկորցնել թեթեւությունը, որովհետեւ շատ լուրջ թեմաների մասին է բարձրաձայնվում պիեսում: Փորձել եմ չափի զգացումը պահել՝ ե՛ւ հումորի ե՛ւ լուրջ մտքերը հանդիսատեսին հասցնելու իմաստով: Այս ստեղծագործության մեջ կա բազմաշերտ խաղ, որն ինձ համար շատ հետաքրքիր էր բեմադրել:

— Ի դեպ, Յասմինա Ռեզան ժամանակակից դրամատուրգներից ամենաշատ բեմադրված հեղինակների շարքում է: Ինչո՞ւ որոշեցիք հենց նրա պիեսը բեմադրել:

— Այս պիեսը 2008 թվականից ուզում եմ բեմադրել, բայց միշտ մտածում էի, որ պետք է հասունանա ճիշտ ժամանակը: Կարծում եմ՝ հասունություն է պահանջում ռեժիսորի համար, որպեսզի կարողանաս այս պիեսը ճիշտ հասցնես հանդիսատեսին: 2008 թվականից սիրահարվել եմ այս գործին. եկավ ժամը, ու բեմադրեցի:

«ՎՍՏԱՀ ԷԻ, ՈՐ ՄԻՆԱՍ ԱՍՐՅԱՆԸ ԿԱՐՈՂ Է ԱՅԴ ԲԵՌՆ ԻՐ ՎՐԱ ԿՐԵԼ»

— Դուք հրավիրյալ ռեժիսոր եք ռուսական թատրոնում, ինչպե՞ս ստացվեց համագործակցությունը, եւ ինչո՞ւ որոշեցիք հենց այս թատրոնում բեմադրություն անել:

— Մի ներկայացումից հետո՝ Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնի դերասանուհիներից Լիլյա Մուկուչյանի հետ էի ծանոթացել: Նա ինձ հարցրեց, թե՝ կուզե՞ս բեմադրություն անել ռուսական թատրոնում: Ու սկսեցինք իրար հետ պիեսներով փոխանակվել: Ես իրեն ուղարկեցի այս պիեսն, ու կանգնեցինք հենց այս գործի վրա: Այդ խոսակցությունից, երեւի, մոտ տարիուկես անցավ, ու որոշեցինք սկսել փորձերը: Այնպես որ, կարելի է ասել, դրդապատճառը Լիլյա Մուկուչյանն է եղել, որ ես հանեցի դարակից այս պիեսը:

— Նկատեցինք, որ ներկայացման մեջ կար նաեւ հրավիրված դերասան: Ինչպե՞ս ընտրվեց դերասանական կազմը:

— Մինաս Ասրյանին 2003 թվականից գիտեմ: Մենք գրեթե տարեկիցներ ենք: Ես տեսել էի իր խաղը «Փոքր թատրոն»-ում, եւ դեռ այն ժամանակ նկատվում էր, թե ինչ շնորհք ունի: Հետո նրան չեմ տեսել բեմում: Բայց երբ հրավիրեցի այս ներկայացման մեջ դեր ստանձնելու, վստահ էի, որ նա կարող է այդ բեռն իր վրա կրել: Ինչ վերաբերում է մյուս դերասաններին, բոլորը ռուսական թատրոնից են: Մանվել Խաչատրյանին գիտեի եւ պատկերացնում էի, թե ինչ երանգի դերասան է: Հայարփի Զուռնաչյանի հետ ծանոթ չէի, մի քանի ներկայացում նայեցի, որպեսզի դերասան ընտրեի եւ վերջում ընտրեցի նրան: Դե իսկ Լիլյա Մուկուչյանի հետ, արդեն ասացի, թե ինչպես ենք ծանոթացել: Առաջին իսկ օրվանից, երբ սկսել ենք տեքստը կարդալ, ամեն ինչ սահուն է ընթացել: Շեշտը դրել ենք հաճույք ստանալու վրա: Խոսքն ինքնանպատակ հաճույքի մասին չէ, այլ այն իր մեջ քրտնաջան աշխատանք էր պարունակում: Բայց այդ քրտնաջան աշխատանքը մենք համեմում էինք ծիծաղով:

— Չնշեցիք խամյակի դերակատարին, որը եւս, կարծես թե, ռուսական թատրոնի դերասաններից չէ… Ինչպես նաեւ էկրաններից երեւացող երեխաներին:

— Այո, խամյակի դերակատարը Մնջախաղի թատրոնից է: Իմ հարազատ եղբայրն է: Իսկ երեխաներն իմ պատանեկության երկու ընկերների տղաներն են, որոնց միշտ իմ աչքի առաջ տեսել եմ, եւ իրենց հետ հեշտ էր աշխատել:

«ԱՄԵՆ ԻՆՉ ԿԱԽՎԱԾ Է ՔՈ ՃԱՇԱԿԻ, ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐԻ ՈՒ ԱՇԽԱՐՀԱՅԱՑՔԻ ՀԵՏ, ԻՆՉԸ ՀԱՆՐԱՅՆԱՑՆԵԼԸ ՀՈՒԶԻՉ Է»

— Անդրադառնանք մինչեւ առաջնախաղն ընկած հատվածին, ինչպե՞ս էին ընթանում փորձերը, եւ հեշտությա՞մբ էիք գտնում բեմադրական լուծումներ:

— Ստեղծման ընթացքը հետաքրքիր էր, լուծումները փնտրտուքների արդյունքում են առաջացել: Ամենակարեւորը՝ երեխայի «էնտուզիազմով» ենք աշխատել: Եթե դու չափի զգացում ունես, որպես մարդ, որպես մասնագետ, իմ կարծիքով՝ այդ ոգեւորվածության միջից կարողանում ես ընտրել արդեն այն մտահղացումները, որոնք հետո հայտնվեցին ներկայացման մեջ:

— Ի՞նչ տվեց այս ներկայացումը Ձեզ, եւ Դուք ի՞նչ տվեցիք այս ներկայացմանը:

— Կարծում եմ՝ ամեն մասնագետ ինքն իր մասնագիտության մեջ ունի կասկածներ՝ իր վրա, անալիքի վրա: Հստակ սահմաններ չկան, ամեն ինչ կախված է քո ճաշակի, գիտելիքների ու աշխարհայացքի հետ: Ու դա հանրայնացնելը հուզիչ է: Եվ այդ կասկածների վրա աշխատելը շատ կարեւոր է, որպեսզի գիտակցես՝ որտեղ ես ճիշտ հասկացվում, որտեղ՝ ոչ: Այդ իմաստով ինձ մեծ բան է տվել:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Այս թեմայով Վանաձորի թատրոնի 93-րդ թատերաշրջանը նվիրվում է ՀՀ ժողովրդական արտիստ Սուրեն Հովհաննիսյանի 110-ամյակին Ռուսական ԱԹՍ-ները թռել են ՆԱՏՕ-ի 2 երկրի վրայով Ռուսական բանակը գրավել է Վոդյանոյե բնակավայրը` Ուգլեդարի ուղղությամբ. Ուկրաինական աղբյուրներ Ռուսական նոր TOS-2 «Тосочка» համակարգերայրում են ուկրաինական դիրքերը Կուպյանսկի ուղղությամբ (Տեսանյութ) Հայաստանում նկարահանվում է «Դարի գտածոն» ռուսական ֆիլմը