20 տարի առաջ շատերը չէին հավատում մոնոներկայացման հաջողությանը, այսօր տոմս ձեռք բերելու համար հերթեր են գոյանում. Նինա Մազուր

8 մոնոներկայացում-առաջնախաղ, հուշեր, հույզեր եւ ժպիտներ. կայացավ «Արմմոնո Plus» հանրապետական 7-րդ թատերական փառատոնը, որն իր շուրջ ստեղծած թատերական աժիոտաժով, բովանդակային խորությամբ եւ բազմազանությամբ չզիջեց արդեն 21-ամյա «Արմմոնո» միջազգային թատերական փառատոնին, որի հավելվածն է համարվում: Այս մասին, ինչպես նաեւ մեր օրերում թատերական մարտահրավերների շուրջ «Իրավունքը» զրուցել է «Արմմոնո Plus»-ի հատուկ հյուր՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մոնոներկայացումների միջազգային ֆորումի համանախագահ, թատերագետ, դրամատուրգ ՆԻՆԱ ՄԱԶՈՒՐԻ հետ, որը ժամանել էր Երեւան Գերմանիայից:  

— Դուք տարիներ շարունակ եղել եք «Արմմոնոյի» կողքին, ինչպիսի՞ն է այն հիմա՝ տարիներ անց, ի՞նչ փոփոխություններ է կրել՝ Ձեր գնահատմամբ:

— Նախ` ուզում եմ շնորհավորել հայերիդ, որ Ձեր երկրում կա այնպիսի փառատոն, ինչպիսին «Արմմոնոն» է: Անկեղծ ասած, երեւի ընդամենը մի քանի տարի է, որ ներկա չեմ եղել փառատոնին, քանի որ համընկավ աշխարհում քովիդի շրջանի հետ: Կարծում եմ՝ յուրաքանչյուր փառատոնի կյանքում, ինչպես մարդու կյանքում կամ բնության մեջ, փոփոխությունները միայն դեպի լավն են գնում: «Արմմոնոն» հասուն է դարձել, ինչը նշանակում է, որ յուրաքանչյուր ներկայացման թե՛ որակի մեջ, թե՛ խորության, թե՛ ներքին հագեցվածության առումով որոշակի նշաձող կա դրված, որից ցածր, վստահեցնում եմ՝ սանդղակը արդեն երբեք էլ չի իջնի: Ինձ համար նշանավոր է այս փառատոնը, եւ ես մեծ հաճույքով Երեւան ժամանեցի՝ տեսնելու հայկական ծրագիրը՝ «Արմմոնո Plus»-ի շրջանակում: Ինձ շատ հետաքրքիր էր տեսնել մոնոներկայացումների զարգացման շարժը հենց Հայաստանում: Ու պետք է ասեմ, որ շատ մեծ է այս գործում «Արմմոնո» միջազգային թատերական փառատոնի տնօրեն Մարիաննա Մխիթարյանի վաստակը, ինչը միայն հիացմունքի է արժանի: Իհարկե, մեկ ակնթարթ է թվում, բայց 20 տարի առաջ, եթե ինչ-որ առումով երկրորդական էր թվում, միայն նեղ շրջանակների էր հետաքրքրում, շատերը չէին հավատում մոնոներկայացման հաջողությանը, այսօր նախապես տոմս ձեռք բերելու համար հերթեր են գոյանում:

— Ո՞րն է դրա գաղտնիքը, ինչո՞ւ է այսօր ավելի մեծ հետաքրքրություն առաջացնում եւ վարկանիշային դարձնում մոնոներկայացում խաղալը:

— Այս հարցի պատասխանը ես հասկացա հենց Երեւանում՝ դիտելով փառատոնի ներկայացումները: Սա ամենեւին էլ պատահականություն չէ, ակնհայտ է, որ մոնոներկայացումները դարձել են ինքնախոստովանություն, ինչը հանդիսատեսի մոտ մեծ պահանջարկ ունի: Հետաքրքիր է, որ մարդկանց շուրջ այսօր շատ ինֆորմացիա կա՝ վառ, գունեղ, հաճախ ավելի շատ բացասական, բայց երբեմն դու ուզում ես պարզապես տեսնել դերասանի աչքերը եւ լսել նրա խոստովանությունը: Ինձ շատ դուր է գալիս, որ այս ժանրը ձեր երկրում մեծ պահանջարկ է վայելում եւ զարգանում է, ու սա ասում եմ` որպես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մոնոներկայացումների միջազգային ֆորումի համանախագահ:

— Իսկ բովանդակային առումով՝ որպես թատերական քննադատ, ի՞նչն է Ձեզ ուրախացնում եւ տխրեցնում այսօրվա մոնոներկայացումները դիտելիս:

— Շատ ուրախացնում է այն փաստը, որ մարդիկ փորձում են գնալ ինքնաճանաչման ուղիով, եւ երիտասարդները գալիս են դեպի մոնոժանր: Նախկինում միայն տարիքով դերասաններն էին մոնոժանրում աշխատում: Նրանք մտածում էին, որ իրենց տարիքին համահունչ դերերը թատրոնում շատ քիչ են, եւ իրենք իրենց համար դերեր էին հորինում ու ներկայանում մոնոժանրում: Այժմ մոնոներկայացումը դարձել է հարթակ, ամբիոն, որի միջոցով մարդը կարող է արտահայտվել, սրտի ուզածն ասել: Իսկ տխրեցնում է այն փաստը, որ նոր սերունդը, որը եկել է փոխարինելու ավագներին, տրամադրված է ողբերգական: Ընդ որում՝ այն մոնոներկայացումները, որոնք ես տեսնում եմ աշխարհում, բովանդակային առումով ավելի ողբերգական են: Ինչ ինձ դուր եկավ այստեղ, այն է, որ գրեթե բոլոր մոնոներկայացումների հիմքում դրված էր լավ գրականություն: Ինչպես ասում են՝ լավ գրականությունը ժամանակներ չի ճանաչում, եւ հասկանալի է, որ երիտասարդ դերասանն ու երիտասարդ ռեժիսորն իրենց միջով անցկացնելով այդ գրականությունը՝ այն որոշակի հետք է թողնում: Ի վերջո, լավ գրականությունը լուծում է մարդու հոգու գլոբալ խնդիրները: Ցավոք սրտի, այն փառատոներին, որտեղ ես եղել եմ, հասկանալի է, որ մեծամասամբ եվրոպական փառատոները նկատի ունեմ, շատ հաճախ պիես են ընտրում, որտեղ բառը ոչ մի նշանակություն չունի: Իսկ եթե խոսքի միջոցով է արտահայտվում, ապա դրանք շատ մակերեսային են: Հարց է առաջանում՝ ինչի՞ մասին են այդ ներկայացումները, որտեղ խոսքը, բառը չունի լուրջ կշիռ: Միեւնույն ժամանակ, հարց է առաջանում, թե ինչի՞ մասին են այն ներկայացումները, որտեղ կան խոսքեր, կա կապակցված տեքստ, բայց, ցավոք, դրանք էլ ընդգծված սոցիալական են եւ ողբերգական:

— Կմանրամասնե՞ք, թե ինչ նկատի ունեք, ասելով, որ նոր սերունդը տրամադրված է ողբերգական:

— Այն երիտասարդները, ովքեր ստեղծում են այս ժանրում ներկայացումներ, սովորաբար, մեզ են պատմում, թե որքան սարսափելի է իրենց շրջապատող աշխարհը: Սա շատ զգայուն հարց է իրենց հայրերի ու մայրերի, տատիկների ու պապիկների տարիքի մարդկանց համար, ովքեր պատասխանատվություն են զգում այսօրվա աշխարհում առկա իրավիճակի համար: Մենք զգում ենք, որ այդ երիտասարդները չեն ընդունում այս աշխարհը, ավելին՝ ոչ միայն չեն ընդունում, այլ խորշում են, տանել չեն կարող, ընդունելի չէ նրանց համար:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ