Եթե ուզում ենք ապրել, ուրեմն պետք է պայքարենք. ԱՇՈՏ ԱՎԱԳՅԱՆ

«Իրավունքը» զրուցել է գեղանկարիչ, ազատամարտիկ ԱՇՈՏ ԱՎԱԳՅԱՆԻ հետ:

— Դուք մասնակցել եք Արցախյան պատերազմին եւ պատվով ու հաղթանակով վերադարձել: Ի՞նչ կասեք հիմա, երբ այն հողը, որն ազատագրել էիք, հանձնվեց թշնամուն:

— Մոռացե՛ք այդ պատերազմն էլ… Որ մասնակցել ենք, ի՞նչ օգուտ: Դա արդեն անցավ: Հիմա վտանգված է Սյունիքը:

— Հիմա ի՞նչ դրություն է Սիսիանում:

— Ապրում են շատ հանգիստ, ասես, ոչինչ էլ չի եղել: Միայն փոքր մասն է հետաքրքրված Սյունիքի ճակատագրով: Ամենքն իր առօրյա կյանքով է ապում: Այն գիտակցությունը չկա, որ վաղն իրենց հետ է այս ամենը պատահելու:

— Սյունեցիները, որոնք իրենց խիզախությամբ միշտ տարբերվել են, այսօր շատ հանգի՞ստ են ընդունում Սյունիքին սպառնացող վտանգը:

— Այսինքն՝ ումի՞ց են տարբերվում… Չկա այդպիսի բան: Դա հեքիաթ է: Սովորական մարդիկ են: Հիմա բոլորին այնպես են ամորզատել, որ ի՞նչ սյունեցի, ի՞նչ բան, մոռացեք դա:

— Մինչեւ թուրքը դուռը չթակի, չե՞ն սթափվի:

— Այո, այդպես էլ լինելու է: Հիմա ամբողջխնդիրն այն է, որ քարոզչամեքենան այնպես են աշխատեցնում, որ ժողովրդին քնացրել են: Իսկ եթե այդ քարոզչամեքենան հակառակ աշխատեր, այն կարծիքը, որ Դուք արտահայտվեցիք սյունեցու մասին, այդպես կլիներ:

— Հիասթափվա՞ծ եք:

— Ես Արցախյան առաջին պատերազմին էլ այդպես եմ մտածել, որ պետք չէ գլուխ գովալ, սնափառությունը վատ բան է: Այսօր Արցախից եկած մի ընտանիքի օգնել եմ տեղավորվի: Ինչ կարող եմ, դա եմ անում: Երբ բռնագաղթված եմ տեսնում, մի տեսակ եմ լինում, մտածում եմ, որ երեւի շուտով ես եմ այդպիսին լինելու: Բայց չնայած այդ ամենին՝ կոտրված չեմ: Միշտ ասում եմ՝ ռեւանշ լինելու է, ու ես կոտրվե՞մ… Բայց այն, որ սյունեցու մասին այդպես եք խոսում, դա հեքիաթ է: Սյունեցիներն էլ սովորական հայ են՝ կեսը ծախու, կեսը անտարբեր: Շատ քիչ մարդ կավրեժ ունեցող:

— Բայց չէ՞ որ վտանգված է Սյունիքը, ինչպե՞ս կարող են այս իրավիճակում մնալ անտարբեր:

— Վաղը եթե մի արկ ընկավ Սիսիանի վրա, մնալու է բնակչության 10 տոկոսը: Բոլորը փախնելու են, ինչի՞ մասին է խոսքը: Անցած տարի երբ սկսել էին ռմբակոծելը, մարդկանց 30–40 տոկոսն էր մնացել: Քիչ թե շատ մտածող մասսան կարծում է, որ եթե այսպես շարունակվի, մենք էլ ենք դառնալու գաղթական: Մեզ հանուն հայրենիքի ինքնազոհության գնացող առջնորդ է պետք:

— Արցախից Սիսիան շա՞տ են եկողները:

— Գորիսում են ավելի շատ, բայց այստեղ էլ են կամաց–կամաց գալիս: Սիսիան այդքան շատ չեն գալիս: Եթե գնացող է լինում, ավելի շատ դեպի Երեւան են գնում:

— Առաջին արցախյան պատերազմի ժամանակ, երբ Դուք դուրս էիք եկել պայքարի, չնայած այն ամենին, որ մութ եւ ցուրտ տարիներ էին, չկային այդ սարսափվախի զգացողությունները, որ թույլ ենք, մեզ կգան կկոտորեն: Ըստ Ձեզ` ի՞նչը փոխվեց:

— Մեզ այն մարտնչող տեսակն է պետք, ով անձնվիրաբար կպայքարի հայրենիքի համար եւ ժողովրդին կկարողանա իր հետեւից տանել: Ի վերջո, տանը հայր պետք է լինի: Եթե հայրը թեւաթափ է լինում, այդ ընտանիքի անդամները, բնականաբար, պարտվողաբար են ապրում: Իսկ եթե հակառակ պատկերն է, հայրը պարտվողաբար չի տրմադրված եւ պայքարող տեսակ է, վեր կացավ գնաց անձնվիրաբար պայքարելու հայրենի հողի համար, տղան հոր հետեւից կգնա: Ընդամենը սա է: Մոռացեք, թե նախկինում ինչ է եղել: Հիմա սա է վիճակը: Այսօր հանուն հայրենիքի անձնվիրաբար պայքարողներ չկան: Կամ միգուցե կան, ես չգիտեմ: Եվ հետո՝ պետությունը մեջքիդ կանգնած չի: Ենթադրենք ես ուժեղ տղա եմ, գնացի հողը պաշտպանելու, ինչո՞վ եմ գնալու, ո՞ւր եմ գնալու…

— Ձեր ասած ռեւանշը ե՞րբ է, ի վերջո, լինելու…

— Աղավնոն հանձնելուց առաջ այնտեղից մասունք բերեցի, որի վրա փշալար փաթաթեցի: Եվ այս ամենի գաղափարը Արցախի շրջափակված լինելն է: Ռեւանշ լինելու է … Իմ խնդիրը մարդկանց մեջ ռեւանշի գաղափարը վառ պահելն է, որ մի օր տեղի ունենա: Իսկ թե երբ պետք է լինի, ես չեմ կարող ասել: Հիմա, որ նայում եմ, դժվար է լինելու: Երեւի սերունդ պիտի փոխվի, որ անեն: Այդ ժամանակ մենք չենք լինի: Բայց այդ գաղափարը պետք է պահպանվի: Ենթադրենք 50 հոգի դրան հետեւում են, եւ մի 10 տարի հետո, եթե մենք չլինենք էլ, իրենք էլ պահեն այդ գաղափարը, մի 25–30 տարի հետո այդ գաղափարը կիրականացնեն:Մարդիկ պետք է հասկանան, որ եթե ուզում են ապրել, ուրեմն պետք է պայքարեն: Չգիտեմ ինչու ու ինչպես է մեր մտայնության մեջ մտել, որ մեզ ուրիշները պետք է պահեն…

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով ՀՀ իշխանությունն օգտագործում է Սամվել Բաբայանին. Ձյունիկ Աղաջանյան Իսկ ո՞ւր էր այդ նախագահը, երբ Արցախը Փաշինյանը թողել էր շրջափակման մեջ, եւ կոտորվում էին մեր հայրենակիցները. Անդրեասյան Անաստաս Իսրայելյանն առաջարկում է ձեւավորել Արցախի ժամանակավոր ադմինստրացիա Արցախի տարբեր կուսակցությունների երիտթեւերի եւ ՀԿ-ների ղեկավարները վերլուծական կենտրոն են ստեղծել Երեւանում Ամեն չորրորդ հայը Նիկոլին դավաճան է համարում, ունենք մեկ հնարավորություն. Աշոտ Անդրեասյան