ՔՊ-Ն` ՊԱՆԹՈՒՐՔԻԶՄԻ «ՏՈՆԱՎԱՃԱՌՈՒՄ»

Մա­լա­թի­ա­յի տո­նա­վա­ճա­ռի փա­կու­մը ար­վել է կա՛մ «սրտի օ­լի­գարխ» Գռզո­յի շա­հերն ա­ռաջ տա­նե­լու, կա՛մ նի­կո­լա­կան հեր­թա­կան բե­մադ­րու­թյու­նը խա­ղար­կե­լու հա­մար: Կար­ծես թե հիմ­նա­վոր են այն խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը, որ ՔՊ-ն ու­զում է մա­յի­սին Ե­րև­ա­նի ա­վա­գա­նու ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­նե­րը, և պատ­կե­րաց­րեք` «քըխ տե­սուչ­նե­րի» ձե­ռամբ փո­ղո­ցում հայտն­ված ա­ռևտ­րա­կան­նե­րին «փրկում» է և տո­նա­վա­ճա­ռը վե­րա­բա­ցում Նի­կո­լը, կամ ՔՊ քա­ղա­քա­պե­տի թեկ­նա­ծու Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նը:

ԽՈՒՆ­ՏԱ­ՅԻ «ԻՆՔՆԱՓՐ­ԿԻՉ» ԽԱ­ՂԵՐ

Ինչ լավ է, չէ՞... Երբ ՔՊ-ի վար­կա­նիշը, ըստ Գե­լա­փի, ըն­կել է մին­չև 9,5 տո­կոս, Ե­րև­ա­նում ար­վում են ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­ներ, ո­րոնց ընդ­դի­մու­թյու­նը չի էլ հասց­նի պատ­րաստ­վել: Եվ «Տո­նա­վա­ճառ» քա­րոզ­չա­կան օ­պե­րա­ցի­ա­յով քվե­ներ են հայ­թայթ­վում, դե բո­լոր տե­սա­կի ծախ­սերն էլ` ի կա­տա­րումն տե­սուչ­նե­րի պա­հանջ­նե­րի, մնում են սե­փա­կա­նա­տի­րոջ վրա...

Ինչ­պես նշում է «Քա­ղա­քա­ցի­ա­կան գի­տակ­ցու­թյուն» ՀԿ նա­խա­գահ Նա­րեկ Սամ­սո­նյա­նը. «Մա­լա­թի­ա­յի շու­կա­յի ա­ռևտ­րա­կան­ներն է­սօր կրում են ի­րանց ընտ­րա­ծի հե­տև­անք­նե­րը, ու դա շատ օ­րի­նա­չափ պա­տիժ ա էդ մարդ­կանց հա­մար: Դա հենց ճա­կա­տագ­րի հեգ­նանքն ա, ու ի­րանք ի­րանց հո­գու խոր­քում դրա հետ հա­մե­րաշխ են: Չեմ հաս­կա­նում` ինչն ա պատ­ճա­ռը, որ էս թե­ման էլ մարդ­կանց բա­ժա­նել ա եր­կու մա­սի. մի մասն ա­սում ա «դրանց տեղն ա, մի բան էլ քիչ ա», մյուս մասն էլ, թե բա «ժո­ղովր­դին բան մի ա­սեք»: Այ ձեր ցա­վը տա­նեմ ժո­ղովր­դին ո՞վ ա բան ա­սում, էդ ժո­ղո­վուրդն ինքն ի­րան ար­դեն նենց ա «ասել», որ մնա­ցել ա գոր­ծա­զուրկ, ի­րանց էլ բան չկա ա­սե­լու:

Կսկսե՞ն ճիշտ մտա­ծել՝ կսկսեն ապ­րել նոր­մալ, կշա­րու­նա­կե՞ն թշվառ վիժ­ված­քին հա­մա­րել ի­րանց կուռ­քը՝ կմնան գոր­ծա­զուրկ: Էս էն տեղն ա, որ ընդ­դի­մու­թյու­նից բան կախ­ված չի, ու հա, հա­մա­ձայն եմ պետք չի չա­րախն­դալ ան­գամ գոր­ծա­զուրկ նի­կո­լա­կան­նե­րի վրա»: Բայց նման է, որ Նի­կո­լը փոր­ձե­լու է մի ան­գամ ևս օգ­տա­գոր­ծել տո­նա­վա­ճա­ռի «պո­ղոս­նե­րին»: Ի դեպ, Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի ճամ­բա­րում կար­ծես թե քննար­կում­ներ ե­ղան` իսկ չար­ժի՞ փոր­ձել օգտ­վել ի­րա­վի­ճա­կից և փոր­ձել ա­ռևտ­րա­կան­նե­րին «իրեն­ցով» ա­նել: Բայց կար­ծես թե դա ռե­ալ տար­բե­րակ չեն հա­մա­րում:

Զու­գա­հե­ռա­բար հա­մա­ցան­ցում աշ­խու­ժա­ցել է կեղ­տոտ հա­կա­քա­րոզ­չու­թյու­նը Սերժ Սարգ­սյա­նի դեմ: Հեր­թական դա­տա­կան նիստն էլ հեր­թա­կան կրկե­սա­յին դրվագն էր: Սերժ Սարգ­սյա­նի դա­տա­կան նիս­տի ժա­մա­նակ վկա­յին ա­սում են՝ պատ­մեք, թե մյուս վկա­յի հետ ինչ­պես եք ծա­նո­թա­ցել: Պատ­մում ա, մեկ էլ ա­սում ա` «դե լավ տներ ու­ներ»: Ա­սում են` ին­չի՞ է նախ­կի­նում տված ցուց­մուն­քը հա­կա­սում այ­սօր­վա ցուց­մուն­քին, ա­սում է «չեմ հի­շում, ին­չի եմ այդ­պես ա­սել»:

Բայց ինչ­պես ժա­մա­նա­կին ա­սել էր ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գա­հը. «Պատ­մու­թյու­նը գրվում է փաս­տե­րով»: Իսկ ՔՊ-ական­նե­րի յու­րա­քան­չյուր փչած փու­չիկ մե­կը մյու­սի ե­տև­ից պայ­թե­լու է, սա­կայն փոր­ձում են փու­չիկ­նե­րը փրկել: Օ­րի­նակ, մի­ֆը, որ 30 տա­րի բա­նակ չի ե­ղել` հի­մա ա­մեն կերպ փոր­ձում են 2020-ի փչա­ցած սպա­ռա­զի­նու­թյու­նը «նաղ­դեն» նախ­կին­նե­րի վրա, ու դրա­նով նրանց գրպա­նը գցեն 2020-ի կա­պի­տու­լյա­ցի­ան: Բայց նման է, որ Պատ­րոն Դա­վոն հա­մա­ռո­րեն չի ու­զում այդ զեն­քե­րի հար­ցով կեղծ ցուց­մունք տալ «նախ­կին­նե­րի» պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րար Սեյ­րան Օ­հա­նյա­նի դեմ, որ­պես­զի մեծ աղ­մու­կով Օ­հա­նյա­նին կա­լա­նա­վո­րեն, և այդ պատ­ճա­ռով Դա­վո­յին պատ­ժում են կա­լան­քով... Դե, գե­նե­րա­լին «բռնե­լու» դեպ­քում հա՛մ պար­տու­թյու­նը կգրեն «նախ­կին­նե­րի» վրա, համ ԱԺ «Հա­յաս­տան» խմբակ­ցու­թյու­նը կգլխա­տեն:

Մյուս ուղ­ղու­թյունն էլ 15 զին­ծա­ռա­յող­նե­րի մա­հը «սվա­ղելն» է: Ըստ ռազ­մա­կան փոր­ձա­գետ Կա­րեն Վրթա­նե­սյա­նի. «15 զին­վո­րի կյանք խլած հրդե­հին Սու­րեն Պա­պի­կյա­նը պա­տաս­խա­նում է հուժ­կու... անձ­նա­կան քա­րո­զար­շա­վով:

Թե բա «նա­խա­րա­րը այ­ցեր է սկսել զո­րա­մա­սեր, խո­սում է սպա­նե­րի և զին­վոր­նե­րի հետ, ֆլան-ֆստան-մստան»... Բնա­կա­նա­բար լու­սան­կար­նե­րը մա­մուլ լցնե­լով:

Այ­սինքն` Պա­պի­կյանն այս եր­կու շա­բա­թը ծախ­սել է ոչ թե ե­ղած հա­մա­կար­գա­յին խնդրին լու­ծում տա­լու (խայ­տա­ռակ կեն­ցա­ղա­յին պայ­ման­ներ, նոր­մալ զո­րա­նոց­նե­րի բա­ցա­կա­յու­թյուն զո­րա­մա­սե­րում), այլ իր հան­րա­յին կեր­պա­րը փրկե­լու պլան մշա­կե­լով:

Բա­ցատ­րեմ, թե ին­չու են այդ այ­ցե­րը զուտ ինք­նա­գո­վազդ:

Նոր­մալ պե­տու­թյուն­նե­րում կան տար­բեր ինս­տի­տու­ցի­ո­նալ մե­խա­նիզմ­ներ զին­ված ու­ժե­րի խնդիր­նե­րը բա­ցա­հայ­տե­լու հա­մար:

Օ­րի­նակ՝ մին­չև հե­ղաշր­ջու­մը ՀՀ նա­խա­գա­հին կից (խորհր­դա­րա­նա­կան հա­մա­կար­գին անց­նե­լուց հե­տո՝ ՀՀ վար­չա­պե­տին կից) կար գլխա­վոր ռազ­մա­կան տե­սու­չի գրա­սե­նյակ, ո­րի նպա­տա­կը հենց զին­ված ու­ժե­րը ստու­գելն էլ:

Երբ Նի­կո­լը զավ­թեց իշ­խա­նու­թյու­նը, ա­պա ո­րոշ ժա­մա­նակ անց ռազ­մա­կան տե­սու­չի գրա­սե­նյա­կը վե­րան­վա­նե­ցին ռազ­մա­կան վե­րահս­կո­ղա­կան ծա­ռա­յու­թյուն ու... տա­րան ՊՆ-ի են­թա­կա­յու­թյան տակ, այ­սինքն ստու­գող մար­մինն այ­սու­հետ պետք է են­թարկ­վեր այն կա­ռույ­ցի ղե­կա­վա­րին, ո­րին պի­տի ստու­գեր»:

ՆԻ­ԿՈ­ԼԸ ԼԵ­ՎՈ­ՆԻ «ՍԽԱ­ԼԸ» ՉԻ ԿՐԿՆՈՒՄ

Պա­պի­կյա­նը նա­և հայ­տա­րա­րեց, որ 2023-ը լի­նե­լու է «բա­նա­կի ող­նա­շա­րը ուղ­ղե­լու» տա­րի: Հի­մա 2020-ի նո­յեմ­բե­րից սկսած բա ի՞նչ է­իք ա­նում, այ կա­պի­տու­լյանտ­ներ: Ճիշտ է` հետև­ո­ղա­կա­նո­րեն ջար­դում է­ին բա­նա­կի ող­նա­շա­րը: Հի­շեք Պա­պի­կյա­նի նա­խորդ­նե­րի վար­քա­գի­ծը... Իսկ ին­չո՞ւ:

Վե­րա­դառ­նանք 1998 թվա­կան: Ու­ղիղ 25 տա­րի ա­ռաջ Լև­ոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նը հրա­ժա­րա­կան տվեց. «Իշխա­նու­թյան ձեզ հայտ­նի մար­մին­նե­րի կող­մից ինձ ներ­կա­յաց­վել է հրա­ժա­րա­կա­նի պա­հանջ:

Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կում Նա­խա­գա­հի սահ­մա­նադ­րա­կան լի­ա­զո­րու­թյուն­նե­րի կի­րա­ռու­մը հղի է երկ­րի ա­պա­կա­յու­նաց­ման լուրջ վտան­գով, ես ըն­դու­նում եմ այդ պա­հան­ջը եւ հայ­տա­րա­րում իմ հրա­ժա­րա­կա­նը:

Զերծ եմ մնում ո­րե­ւէ մեկ­նա­բա­նու­թյու­նից կամ գնա­հա­տա­կա­նից՝ ի­րադ­րու­թյու­նը չսրե­լու նպա­տա­կով: Մի­այն հարկ եմ հա­մա­րում նշել, որ իշ­խա­նու­թյան ճգնա­ժա­մում Ար­ցա­խի հար­ցի ար­ծար­ծումն ըն­դա­մե­նը պատր­վակ էր: Խնդի­րը շատ ա­վե­լի խորն է եւ կապ­ված պե­տա­կա­նու­թյան հիմ­նադ­րույթ­նե­րի, խա­ղա­ղու­թյան ու պա­տե­րազ­մի այ­լընտ­րան­քի հետ: Իսկ կյան­քը ցույց կտա, թե ով ինչ է ա­րել Ար­ցա­խի հա­մար, եւ ով է ի­րա­կա­նում ծա­խում այն»:

Պար­զո­րոշ ա­սած` պան­թուր­քիս­տա­կան հրե­շի հետ «խա­ղա­ղու­թյան օ­րա­կարգ» խա­ղա­ցող Տեր-Պետ­րո­սյա­նին վռնդո­ղը Վազ­գեն Սարգ­սյա­նի զա­վակն էր` փա­ռա­պանծ Հա­յոց բա­նա­կը: Ռո­բերտ Քո­չա­րյանն ու Սերժ Սարգ­սյանն էլ բա­նա­կի հետ սեր­տո­րեն առնչ­ված է­ին մինչ այդ պա­հը, իսկ հե­տո ե­ղան հաղ­թա­կան խա­ղա­ղու­թյուն ա­պա­հո­ված գլխա­վոր գե­րա­գույն հրա­մա­նա­տար­ներ: Իսկ պան­թուր­քիզ­մի դրա­ծո Նի­կո­լը 2018-ին իշ­խա­նու­թյու­նը զավ­թե­լուց հե­տո ո­րո­շեց չկրկնել Լև­ո­նի «սխա­լը» և հե­տև­ո­ղա­կա­նո­րեն ոչն­չաց­նել բա­նա­կը: Որ հա՛մ ի­րեն գա­հըն­կեց ա­նող չլի­նի, հա՛մ թուր­քի դեմ կռվող: Իսկ թու­նա­վոր մար­տա­կան քա­րոզ­չու­թյու­նը կի­րառ­վեց ՀՀ քա­ղա­քա­ցի­նե­րի դեմ` կեն­սա­բա­նա­կան թշնա­մու հետ «խա­ղա­ղու­թյան օ­րա­կար­գի» մա­հա­բեր կոն­ցեպ­տը նե­րար­կե­լու հա­մար:

Ինչ­պես գրել է Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նը. «Իրա­կա­նու­թյու­նից գի­տակց­ված զանգ­վա­ծա­յին փա­խուս­տի եր­կա­րա­տև գոր­ծըն­թա­ցը գի­տա­կան ​​ա­ռա­ջըն­թա­ցի և թվա­յին տեխ­նո­լո­գի­ա­նե­րի զար­գաց­մամբ ցույց է տա­լիս էքս­պո­նեն­ցի­ալ աճ. հա­սա­րա­կու­թյու­նը հե­ռա­նում է ի­րա­կա­նու­թյու­նից՝ ստեղ­ծե­լով նոր ճշմար­տու­թյուն­ներ, այ­նու­հե­տև հետճշ­մար­տու­թյուն­ներ և այ­նու­հե­տև մե­տաճշ­մար­տու­թյան տի­ե­զերք, ո­րը նե­րա­ռում է. բո­լոր տե­սա­կի ճշմար­տու­թյուն­ներ (հու­զա­կան, հա­մա­տեքս­տա­յին, պայ­մա­նագ­րա­յին և այլն): Ճշմար­տու­թյան տար­բե­րակ­նե­րի այս հե­տաքրք­րա­շարժ բազ­մա­զա­նու­թյու­նը խայ­տա­ռակ կեր­պով ծած­կում է գի­տակ­ցու­թյան մեր­կու­թյու­նը. մե­տա-ճշմար­տու­թյու­նը ճա­նա­պարհն է դե­պի ա­վե­լի հեշտ, պատ­րան­քա­յին (պայ­մա­նագ­րա­յին) կեղծ եր­ջան­կու­թյուն»:

Նի­կո­լի մե­տաճշ­մար­տու­թյան տի­ե­զեր­քը հենց թուր­քի հետ «խա­ղա­ղու­թյան օ­րա­կարգ» կո­չե­ցյալն է, որն ան­տե­սում է և՛ պատ­մու­թյու­նը, և՛ աշ­խար­հագ­րու­թյու­նը, և՛ ցե­ղաս­պա­նու­թյան ռե­ա­լու­թյու­նը... Ի դեպ, Թուր­քի­ան ի­րաց­րել է «փա­փուկ ու­ժի» մե­խա­նիզմ­նե­րը, ո­րոն­ցով հա­րև­ան Վրաս­տա­նը գործ­նա­կա­նում կլա­նել է: Նույ­նը սպաս­վում է և Հա­յաս­տա­նին` բա­վա­կա­նին դան­դաղ մահ Թուր­քի­ա­յի գրկում: Սա­կայն բա­րե­բախ­տա­բար կա Ադր­բե­ջան, ո­րի թրքու­թյու­նը չի կա­րո­ղա­նում գո­նե ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես թաքց­նել ցե­ղաս­պան մար­դա­կե­րի բնազ­գը, և դա հա­յու­թյա­նը սթա­փեց­նում է «խա­ղա­ղու­թյան օ­րա­կար­գի» մե­տաճշ­մար­տու­թյան թմբի­րից... Հենց դրա հե­տև­անքն է, որ ըստ Գե­լա­փի, 97 տո­կո­սի հա­մար ա­նըն­դու­նե­լի է ար­ցախ­ցի­նե­րի` որ­պես ազ­գա­յին փոք­րա­մաս­նու­թյուն Ադր­բե­ջա­նի կազ­մում լի­նե­լու հե­ռան­կա­րը: Բայց պետք է հա­ջորդ սթա­փեց­նող ազ­դա­կը, որ հայ ժո­ղո­վուր­դը ան­ցում կա­տա­րի դե­պի Ազգ-բա­նակ և Եր­կիր ամ­րոց:

Բայց Չոր­րորդ տե­ղե­կատ­վա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան և զար­գա­ցած ին­տեր­նե­տի դա­րաշր­ջա­նում, երբ յու­րա­քան­չյու­րը կա­րող է ստեղ­ծել իր սե­փա­կան «իրա­կա­նու­թյու­նը» (կամ մի­ա­նալ գո­յու­թյուն ու­նե­ցող­նե­րին), ի­րա­վի­ճա­կը սրվում է նրա­նով, որ ի­րա­կա­նու­թյու­նից փախ­չե­լու խնդի­րը դառ­նում է սո­ցի­ա­լա­կան թրենդ՝ գրա­վե­լով մեծ խմբեր, ժո­ղո­վուրդ­ներ, երկր­ներ և քա­ղա­քա­կան դա­սեր: Սա­կայն այդ չա­րի­քը կա­րե­լի է վե­րա­ծել բա­րի­քի` նույն տեխ­նո­լո­գի­ա­ներն օգ­տա­գոր­ծե­լով ցան­ցա­յին ազգ և ցան­ցա­յին պե­տու­թյուն կեր­տե­լու հա­մար: Հա­յերս դրա հա­մար ու­նենք ա­մեն ինչ, սա­կայն մեր թշնա­մի­նե­րը ի­րենց կա­մա­կա­տար Նի­կո­լի ձե­ռամբ ա­րա­գաց­նում են հա­յոց պե­տա­կա­նու­թյան ոչն­չա­ցու­մը: Եվ այդ գոր­ծըն­թա­ցի շրջա­նակ­նե­րում տա­րա­տե­սակ սո­րո­սա­կան տա­կանք­նե­րի և ա­նու­ղեղ մտա­վո­րա­կան­նե­րի ձե­ռամբ փոր­ձում են Ար­ցա­խում ակ­տի­վաց­նել ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­նե­րի օ­րա­կար­գը, ո­րը կա­վարտ­վի Ար­ցա­խի սու­բյեկ­տայ­նու­թյան վե­րա­ցու­մով: Ե­րև­ի թե, սրանց շատ է խան­գա­րում ար­ցախ­ցու հրա­շա­լի հաս­տա­կո­ղու­թյու­նը:

ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ