ՔՊ-ի կրոնական հորիզոնները կրկնում են պատմությունը
ՆերքաղաքականՎերջին շրջանում խիստ ակտիվություն է գրանցում Հայ Ավետարանչական ընկերակցությունը (AMAA): Կարելի էր այս ակտիվությանն անհանգստությամբ չմոտենալ, եթե չլինեին մի շարք հանգամանքներ, որոնց վերլուծությունը խիստ մտահոգիչ է, որովհետեւ այսօր իշխանության ղեկին են նստած անձեր, որոնց քաղաքականությունը ձուլվում է օտար պետությունների, մասնավորապես` թշնամի պետությունների շահերի հետ, եւ ազգային պետական շահն անտեսվում է: Չկա մի օր, որ չունենանք ահազանգ ինքնության կորստի ու արմատական պետության քայքայման մասին: Եվ այսպես` վերջին մի քանի տարիներին, երբ իշխանության է հայտնվել ՔՊ կուսակցությունը, տարօրինակ կեպով զարգանում ու շենանում է Հայ Ավետարանչական ընկերակցությունը (AMAA):
Ամեն օր տեսնում ենք, թե ինչ բարձր մակարդակով ընդունելության ու գովասանքի են արժանանում սույն ընկերակցության տնօրենները: Վերջին ձեռքբերումներից էր 2022թ. հուլիսին նրանց նոր գլխամասային գրասենյակի մասնաշենքի բացումը, որը գտնվում է Բաղրամյան պողոտայում: Այդ մասնաշենքը եղել է նախկին ԱՄՆ դեսպանատունը, սակայն այսօր այն ծառայում է Հայ Ավետարանչական ընկերակցությանը: Իսկ շենքի բացմանն իր մասնակցությունն է բերել նաեւ Սփյուռքի հարցերի գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանը՝ մարդ, ով Սփյուռքի հետ կապերը պատկերացնում է նման կառույցներին աջակցություն ցուցաբերելով: Օրինակ, այս կառույցի ղեկավարների հետ պարբերաբար հանդիպում է Նիկոլ Փաշինյանը, նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը, նախկին փոխվարչապետը, ՀՀ տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանը, իսկ երեկ արդեն իմացանք, որ «Իմ քայլը» հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Մխիթար Հայրապետյանը նրանց հետ համագործակցության հուշագիր է ստորագրել «Իմ քայլի» անունից: Սա հետեւանքն է նրան, որ Փաշինյանը ԱԱԾ-ի ռազմավարական նախագծում Ավետարանական եկեղեցին ներկայացրեց իբրեւ համահավասար Առաքելական եկեղեցուն` ազդակներ, որոնք կրկնում են հայոց պատմության մութ էջերը: Ինչպես գրում է դոկտոր Վահան Թութիկյանը. «1846 թվական. հուլիսի մեկին Թուրքիայի Ստամբուլ քաղաքում 40 հայեր հիմնեցին, այսպես կոչված, Հայ ավետարանական եկեղեցի՝ այդ օրը եւս մտցնելով հայ ժողովրդին դժբախտություն բերող տարեթվերի մեջ: Չորս տարի անց՝ 1850 թվականի նոյեմբերի 27-ին, հայ ավետարանականները պաշտոնական ճանաչում ստացան օսմանյան սուլթան Աբդուլ Մեջիթի կողմից, որով վերջինս կարողացավ հայության մի ստվար զանգված բաժանել Մայր եկեղեցուց եւ օտարացնել հայությունից: Իսկ բողոքական առաջնորդներ հայերը, փաստորեն, կամա թե ակամա նպաստեցին դրան: Հայ բողոքականներին օժանդակում էին նաեւ ամերիկացի բողոքական միսիոներները եւ Հայ Առաքելական եկեղեցում թաքնված «բարենորոգչականները»: Հայ Առաքելական եկեղեցին կտրականապես մերժեց, այսպես կոչված, բարենորոգչական (բարեկարգողական, մոդեռնիստական) շարժումը, որովհետեւ, ինչպես Սիմեոն Երեւանցի կաթողիկոսն էր ասում. «Ոչ է հաւտն մեր հնացեալ զի նորգեսցի եւ ոչ է թերի՝ զի լրասցի» («Մեր Հավատը հնացած չէ, որ նորոգվի եւ ոչ էլ թերի, որ լրացվի»):
Դեռեւս 1996 թվականին Թութիկյանի կողմից արձանագրված պատմական այս էտապը ճիշտ նույնությամբ կրկնվում է այսօր, սակայն մի տարբերությամբ, որ Ավետարանական ընկերակցություններն այսօր հովանավորվում են Արեւմուտքին սիրահարված իշխանության կողմից՝ փորձելով հակակշիռ ձեւավորել Հայ եկեղեցու եւ ինչ-որ ընկերակցության միջեւ: Նման քաղաքականությունը վարվում է անձամբ Փաշինյանի կողմից` «վրեժ» լուծելու իր մոլուցքով, որովհետեւ ինքը՝ Փաշինյանը, փորձում է հանրությանը ցույց տալ, որ եթե որեւէ մեկն իրենց նվագի տակ չի պարում, ուրեմն ենթարկվելու է կործանման: Ցանկացած տեսակի աղանդ, կրոնական կառույց, բարեգործական եւ մարդասիրական կեղծ նախաձեռնություններ կարող են լայն ուշադրության արժանանալ իշխանության կողմից, որպեսզի իրենց ամբիցիաները կամ «մուրճ»-ը ճոճեն իրենց ճանապարհով չքայլողների դեմ:
Ինչեւէ, որպես կանոն, նման առճակատումները բացասական հետեւանք են ունենում ոչ իշխանության կամ եկեղեցու վրա, այլ հենց պետականության դեմ են աշխատում: Եթե հայ եկեղեցին այսօր խնամում է ծերերին, ունի դպրոցներ, որբանոցներ, ճեմարաններ, սոցիալական աջակցության տարաբնույթ ծառայություններ, սակայն սրանք բոլորն անտեսվում են իշխանության կողմից եւ ամենաբարձր մակարդակով դուրս դրվում լուսանցքից, ուրեմն` հասկանալ է պետք, թե ինչ շահերի շրջանակում է դա կատարվում: Ամեն դեպքում, այստեղ շահեր հետապնդողը հայ ժողովուրդը չէ, այլ իշխանությունն է` իր թաքնված վախերով ու նեղ շահերով:
ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ