«Արցախցիներս գիտակցում էինք մեր գլխի գալիքը, գիտեինք՝ թշնամին չի փոխվել».ԼՈՒՍԻՆԵ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ
ՄշակութայինՇրջափակված Արցախում մշակութային կյանքը շարունակվում է: Այս օրերին Ստեփանակերտում ընթանում է լուսանկարչական աշխատանքների ցուցահանդես, ինչի մասին «Իրավունքը» զրուցել է «Շուշի քաղաքի թանգարաններ» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն ԼՈՒՍԻՆԵ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԻ հետ:
— Այս դժվար օրերին ինչպե՞ս ծնվեց լուսանկարչական ցուցահանդեսի գաղափարը:
— Լուսանկարչական ցուցահանդեսի գաղափարը հայաստանաբնակ լուսանկարիչ Արմեն Ենգոյանինն է: Լուսանկարչի հետ մեր համագործակցությունը սկսել ենք 2020 թվականին՝ հենց պատերազմի ընթացքում: Դեռ այն ժամանակ Արմենը զանգահարել է ինձ եւ ցանկություն հայտնել, որ հենց ռմբակոծվող Շուշիում բացենք միջազգային ցուցահանդես: Սակայն պայմաններն այնպիսին չէին, որ կարողանայինք ցուցահանդես կազմակերպել: Եվ այդ ցուցահանդեսը հետաձգվեց: Այն իրականացվեց 44-օրյա պատերազմից մեկ տարի անց. շրջիկ ցուցահանդես էր: Կազմակերպել ենք Մարտակերտում, Մարտակերտի շրջանի Մաղավուզ գյուղում, Մարտունու շրջանի Բերդաշեն գյուղում, Ասկերանում: Եվ հիմա՝ այս շրջափակման օրերին, ցուցահանդեսը բացվել է Ստեփանակերտում:
— Ո՞ւմ լուսանկարներն են ներկայացված ցուցահանդեսին:
— Ցուցահանդեսին ներկայացված են Արցախի, Հայաստանի, ՌԴ-ի, Իսրայելի, Իտալիայի, Չեխիայի եւ Սլովակիայի լուսանկարիչների գործերը:
— Այցելությունները շա՞տ են: Հովհարային անջատումներն ինչպե՞ս են անդրադառնում…
— Ցուցահանդեսի բացման օրը բավականին շատ հրավիրվածներ կային: Եվ նախատեսվածից ավելի շատ մարդ մասնակցեց ցուցահանդեսին: Սակայն, էլեկտրաէներգիայի հովհարային անջատումների հետ կապված, այդքան էլ մեծ չեն այցելությունների թիվը, քանի որ մշակութային օջախները, պետական կառույցները անցել են աշխատանքային սեղմ գրաֆիկի: Եվ որպեսզի հոսանքի խնայողություն լինի, օրվա մի մասն ենք աշխատում: Իսկ այդ ժամանակահատվածում կազմակերպված այցելություններ ենք ունենում:
— Այս պահին ի՞նչ իրավիճակ է Ստեփանակերտում:
— Ադրբեջանի ապակառուցողական վարքի պատճառով Արցախն այսօր զրկված է աշխարհի հետ կապից: Ձմեռային ցուրտ եղանակի պայմաններում տասնյակ հազար ընտանիքներ շարունակում են բախվել կենսական բավարարման լուրջ խնդիրների հետ: Պատկերացրեք՝ որքան դժվար է ապրել այս պայմաններում: Ավելի դժվար է այն ընտանիքների համար, ովքեր տանը փոքրիկներ ունեն: Սակայն մենք՝ արցախցիներս, գիտակցում էինք մեր գլխի գալիքը: Գիտեինք՝ թշնամին չի փոխվել: Ես այն սերնդից եմ, ով 1990-ական թվականներին եւս բախվել է այս խնդիրների հետ: Նրանց ձեռագիրը չի փոխվել: Նրանք նույն ձեւով շարունակում են իրենց վարքագիծը, շրջափակման միջոցով փորձում են կենսական բոլոր պայմաններից զրկել արցախցուն: Իսկ մենք դիմադրում ենք ու չենք հուսահատվում: Խուճապ չկա: Մենք մեր տանն ենք: Մենք մեր հայրենիքից գնալու տեղ չունենք եւ ուղիներ էլ չենք փնտրում: Արցախցին պատրաստ է հաղթահարել բոլոր դժվարությունները՝ հավատալով, որ մի օր լույս կբացվի: Մենք ամուր կանգնած ենք մեր հողին ու մեր երկրի տերն ենք եւ իրավունք չունենք այն ուրիշին զիջելու:
— Ստեղծված դժվարություններից ելնելով՝ մարդկային հարաբերությունների մեջ կա՞ լարվածություն:
— Մարդիկ այսօր այնքան հոգսաշատ են: Շատ ծանր է մեզ համար օրվա հացը հայթայթել: Ամենուր հերթեր են: Ամեն ինչ շատ դժվար է: Լարվածություն ինքնին կա, բայց մարդկային հարաբերություններում չեմ կարծում, որ դա կա:
— Ժողովրդի հետ շփվելիս ինչպիսի՞ն է նրանց հոգեվիճակը:
— Արցախցին սիրում է իր հայրենիքը: Բոլորն ուզում են արարել, ապրել ստեղծագործ կյանքով: Այստեղ խաչվել են մեծերի ու փոքրերի ճակատագրերը: Այստեղ կորուստն իր անջնջելի դաջվածքն է դրել մեր մտքերի ու հոգու վրա: Արցախցին քարից հաց կքամի ու երբեք չի պղծի ոչ մեկի արժեքները, ինչպես պղծել են մեր արժեքները: Մենք միայն մի բան ենք ուզում՝ խաղաղություն տիեզերքի չափ մեր մտքում եւ սրտում տեղավորված երկրին…
ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ