Նիկոլը վերջապես կարդարացնի՞ իր հանդեպ «բարձր վստահությունը»

Եվ այս­պես, նի­կո­լյան խուն­տա­յի եւ ՌԴ-ի մի­ջեւ ան­դունդն ակն­հայ­տո­րեն գնա­լով խո­րա­նում է: Սա­կայն անգամ ներ­կա ի­րո­ղու­թյուն­նե­րը դեռ բաց են պա­հում այն հար­ցը, թե ար­դյոք Նի­կոլն ի զո­րու կլի­նի՞ Հա­յաս­տա­նի աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան վեկ­տո­րը շրջել ՌԴ-ից դե­պի Ա­րեւ­մուտք, կամ ե­թե ան­գամ դա հա­ջող­վի, կլի­նի՞ եր­կա­րա­տեւ գոր­ծըն­թաց:

Ա­ՐԵՎՄ­ՏԱ­ՄՈ­ԼՈՒ­ԹՅԱՆ ՄԵ­ԽԱ­ՆԻ­ԿԱ

Ա­մեն դեպ­քում, վեր­ջին օ­րե­րին Նի­կո­լի ակ­տիվ ժես­տերն Ա­րեւ­մուտ­քի ուղ­ղու­թյամբ շա­րու­նակ­վում են: Դրա դե­տալ­նե­րից մե­կը կա­րե­լի է հա­մա­րել Կով­կա­սում եւ Կենտ­րո­նա­կան Ա­սի­ա­յում ՆԱ­ՏՕ-ի Գլխա­վոր քար­տու­ղա­րի հա­տուկ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Խա­վի­եր Կո­լո­մի­նա Պի­րի­սի այ­ցը, ո­րի հետ, ըստ կա­ռա­վա­րու­թյան տե­ղե­կու­թյան. «Քննարկ­վել են Հա­յաս­տան-ՆԱ­ՏՕ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյա­նը, ինչ­պես նա­եւ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում տե­ղի ու­նե­ցող գոր­ծըն­թաց­նե­րին վե­րա­բե­րող հար­ցեր»: Ըստ նույն հա­ղորդ­ման, Նի­կո­լը Պի­րի­սի հետ խո­սել է նա­եւ Լա­չի­նի մի­ջանց­քից, ՆԱ­ՏՕ-ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչն էլ «իր ա­ջակ­ցու­թյունն է հայտ­նում այդ ուղ­ղու­թյամբ մի­ջազ­գա­յին գոր­ծըն­կեր­նե­րի կող­մից ներդր­վող ջան­քե­րին»: Մի­այն թե ո­րե­ւէ կոնկ­րետ քայլ պատ­րաստ­վո՞ւմ են այդ «մի­ջազ­գա­յին գոր­ծըն­կեր­նե­րը» ա­նել, ա­սենք՝ Ա­լի­ե­ւի նկատ­մամբ գո­նե մեկ «ստից» պատժա­մի­ջոց կի­րա­ռե՞լ են: Թե՞ այս խոս­տում­ներն այն «մի­ջազ­գա­յին ա­ջակ­ցու­թյան» կրկնու­թյունն են, ո­րը Հա­յաս­տա­նը «ստա­ցավ» 44-օրյա պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ:

Մյուս կող­մից էլ, միայն այն փաս­տը, որ ՆԱ­ՏՕ-ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչն այ­ցե­լում է դեռ պաշ­տո­նա­պես ՀԱՊԿ ան­դամ եր­կիր, այն էլ այն պա­հին, երբ այդ եր­կու դա­շինք­նե­րի հա­րա­բե­րու­թյու­ննե­րը բա­ցա­հայտ թշնա­ման­քի են ան­ցել, ար­դեն իսկ պարզ խո­սում է Նի­կո­լի աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րա­կան նկտրում­նե­րի մա­սին:

Հա­ջորդ նման ժես­տը, ի­հար­կե, եվ­րո­պա­կան եր­կա­րա­ժամ­կետ դի­տոր­դա­կան ա­ռա­քե­լու­թյուն գա­լու դրվագն է: Ու դա այն դեպ­քում, երբ Նի­կոլն ա­մեն բան ա­րեց, որ ՀԱՊԿ-ի նման ա­ռա­քե­լու­թյուն Հա­յաս­տան հան­կարծ ոտք չդնի:

Սրանց էլ, ի­հարկե, պետք է ա­վե­լաց­նել Բլին­քե­նի հետ Նի­կո­լի հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցի փաս­տը: Բա­վա­կա­նին ժա­մա­նակ, այն բա­նից հե­տո, երբ կով­կա­սյան տա­րա­ծաշր­ջա­նում ԱՄՆ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, ինչ­պես նա­եւ Մինս­կի խմբի հա­մա­նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Ֆի­լիպ Ռի­քե­րը ա­զատ­վեց այդ պաշ­տոն­նե­րից՝ կի­սատ թող­նե­լով «Բրյու­սե­լյան ձե­ւա­չա­փը», Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի մա­կար­դա­կով ԱՄՆ-ն մի տե­սակ պա­ու­զա­յին վի­ճա­կի մեջ էր մտել: Եվ ա­հա Բլին­քե­նի հետ այդ հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցը ե­կավ հու­շե­լու, որ Նի­կո­լի մա­սին, ի­հար­կե, դեռ չեն մոռ­տա­ցել: Կա­ռա­վա­րու­թյան տե­ղե­կաց­մամբ, այդ հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցի ժա­մա­նակ նախ. «ԱՄՆ պետ­քար­տու­ղարն ընդգ­ծել է Լա­չի­նի մի­ջանց­քի ան­խա­փան գոր­ծու­նե­ու­թյան կա­րե­ւո­րու­թյու­նը եւ նշել ԱՄՆ պատ­րաս­տա­կա­մու­թյու­նը՝ շա­րու­նա­կե­լու նպաս­տել այդ խնդրի լուծ­մա­նը»: Ու բա­ցի այդ. «Զրու­ցա­կից­նե­րը մտքեր են փո­խա­նա­կել Հա­յաս­տա­նի ու Ադր­բե­ջա­նի մի­ջեւ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման, ԼՂ ժո­ղովր­դի ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան եւ անվ­տան­գու­թյան ա­պա­հով­ման, տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի ա­պաշր­ջա­փակ­ման, Հա­յաս­տան-Թուր­քի­ա հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման հար­ցե­րի շուրջ»:

Այ­սինքն, Պետ­դե­պար­տա­մեն­տը ողջ ծա­վա­լով, ո­րը դրված էր «Բրյու­սե­լյան ձե­ւա­չա­փի» հիմ­քում, հե­տաքրքր­ված է հայ-ադրբե­ջա­նա­կան ուղ­ղու­թյամբ: Ի­մաս­տը դժվար չէ հաս­կա­նալ. երբ Նի­կո­լը ռու­սա­կան բա­նա­կի եւ ՀԱՊԿ-ի հա­յաս­տա­նյան ներ­կա­յու­թյու­նը հա­մա­րում է մեր երկ­րի անվ­տան­գու­թյանն ուղղ­ված խնդիր, ա­պա դա մե­խա­նի­կո­րեն էլ է մեկ բան նշա­նա­կում՝ ա­ռաջ է մղվում Ադր­բե­ջան-Հա­յաս­տան-Թուր­քի­ա ա­ռանց­քի ստեղծ­ման ա­մե­րի­կյան հին մո­դե­լը: Իսկ Բլին­քե­նի հետ նման հար­ցե­րի հետ կապ­ված զրույցն աս­վա­ծի ա­նուղ­ղա­կի հաս­տա­տումն է: Սա­կայն այս­տեղ ա­ռաջ է գա­լիս իր հեր­թին հին հար­ցը. ռու­սա­կան ու­ժե­րին Հա­յաս­տա­նից եւ Ար­ցա­խից հե­ռաց­նե­լու հա­մար նախ պետք է եր­կու պարզ հարց լու­ծել՝ վերջ­նա­կա­նա­պես փա­կել Ար­ցա­խի հարցն ու այդ հիմ­քով կնքել «հաշ­տու­թյան պայ­մա­նա­գիր» թուրք-ազե­րի­ա­կան տան­դե­մի հետ՝ Ա­լեք­սանդ­րա­պո­լի պայ­մա­նագ­րի գա­ղա­փա­րա­կան օ­րի­նա­կով: Ու ամ­բողջ հարցն այն է, թե Նի­կո­լը կա­րո՞ղ է դրան հաս­նել:

Ա­ԼԻ­ԵՎՆ Է ԱՐ­ԳԵ­ԼԱ­ԿՈ­ՂԸ

Այս ֆո­նին, ի­հար­կե, պա­տա­հա­կան չէր նա­եւ ԱԺ վեր­ջին հար­ցու­պա­տաս­խա­նին Նի­կո­լի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, թե Պրա­հա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի հի­ման վրա Հա­յաս­տա­նը պատ­րաստ է գնալ խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի ստո­րագր­մա­նը. «Տա­րա­ծաշր­ջա­նում ի­րա­վի­ճա­կը կա­յուն պա­հե­լու լա­վա­գույն տար­բե­րա­կը բա­նակ­ցա­յին ու ­քա­ղա­քա­կան ճա­նա­պար­հով լու­ծում­նե­րի գնալն է: Ինչ­պես մենք ստանձ­նել ենք մեր պատ­րաս­տա­կա­մու­թյունն ու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը, նույնկերպ պատ­րաս­տ ենք շա­րու­նա­կել»:

Հենց այս­տեղ է, որ ա­ռաջ են գա­լիս մի քա­նի պարզ հար­ցեր: Այդ թվում. ե­թե Նի­կո­լը պատ­րաստ է Պրա­հա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի հի­ման վրա (որով, հի­շեց­նենք, Ար­ցա­խը ճա­նաչ­վում է Ադր­բե­ջա­նի մա­ս, ին­չը վեր­ջին 100 տա­րում չի ա­րել Հա­յաս­տա­նի եւ ոչ մի իշ­խա­նու­թյուն, ան­գամ ԽՍՀՄ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում եւ Ստալի­նի օ­րոք), իսկ Ա­լի­ե­ւի հա­մար դա պատ­մա­կան հաղ­թա­նակ է, ա­պա ին­չո՞ւ մինչ օրս այն չի ստո­րագր­վել: Ի­հար­կե, կա դա ար­գե­լա­կող  ռու­սա­կան գոր­ծո­նը: Բայց տրա­մա­բա­նո­րեն, ռու­սա­կան գոր­ծոնն ա­վե­լի շատ պետք է հենց Նի­կո­լի վրա ազ­դեր: Բայց չէ՞ որ Նի­կո­լը բա­ցա­հայտ դեմ է գնում Մոսկ­վա­յին, դրա­նով նա­եւ ցույց տա­լով, որ այդ գոր­ծոնն իր վրա չի ազ­դում: Ու­րեմն, գա­լիս ենք նույն հար­ցին՝ ին­չո՞ւ չի ստո­րագր­վում այդ պայ­մա­նա­գի­րը:

Եվ ա­հա այս­տեղ է, որ ո­րոշ բա­նե­րի մա­սին հու­շում է ԱԺ նույն հար­ցու­պա­տաս­խա­նում Միր­զո­յան Ա­րա­րա­տի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը: Ըստ նրա. «Մենք մեր ա­ռա­ջարկ­ներն ու­ղար­կել ենք, պա­տաս­խան պի­տի լի­նի, ո­րը մինչ այս­ պա­հը չկա: Ստաց­վում է, որ ադր­բե­ջա­նա­կան կողմն է դա­դա­րեց­րել խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի տեքս­տի քննար­կում­նե­րը, զու­գա­հե­ռա­բար, տես­նում ենք սադ­րիչ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ Ադր­բե­ջա­նի կող­մից»:

Ընդ ո­րում, նույն ո­ճի մեջ էր նա­եւ Նի­կո­լը՝ հայ­տա­րա­րե­լով, որ Ադր­բե­ջա­նի ագ­րե­սիվ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը նոր խո­չըն­դոտ­ներ են ստեղ­ծում խա­ղա­ղու­թյուն հաս­տա­տե­լու հա­մար. «Բայց հարց՝ իսկ ո՞վ է ա­սել, որ­հենց դա չէ Ադր­բե­ջա­նի ու­զա­ծը, որ նա­եւ այդ կար­գի սադ­րիչ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով ամ­բող­ջու­թյամբ վի­ժեց­նեն խա­ղա­ղու­թյան գոր­ծըն­թա­ցը...»:

Ստաց­վում է նման պատ­կեր. Ա­լի­ե­ւին ա­ռա­ջար­կում են Ար­ցախն Ադր­բե­ջա­նի մաս ճա­նա­չել, հե­տո զբաղ­վել ռու­սա­կան զոր­քե­րը նա­եւ Հա­յաս­տա­նից հա­նե­լով: Դրա­նից հե­տո, հաս­կա­նա­լի է, ոչ թե մի­այն Սյու­նի­քը, այլ ողջ Հա­յաս­տանն է վե­րած­վե­լու «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի»: Ու այդ­քա­նից հե­տո, ըստ Նի­կո­լի եւ նրա ԱԳ նա­խա­րա­րի պատ­կե­րաց­ման, Ա­լի­ե­ւը հրա­ժար­վո՞ւմ է նման գեր­շա­հա­վետ «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րից»:

Բայց նա­եւ ա­սել, թե Նի­կո­լի ու Ա­րո­յի այդ տպա­վո­րու­թյու­նը սխալ է, չենք կա­րող: Կրկնենք բուն փաս­տը. Նի­կո­լը, ով ա­ռա­ջին հեր­թին նման ծայ­րա­հեղ զի­ջում­նե­րի գնա­լու հար­ցում խնդիր­ներ ու­նի, պատ­րաս­տա­կա­մու­թյուն է հայտ­նում ա­մե­րի­կյան թե­լադ­րան­քով Պրա­հա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը վե­րա­ծել պայ­մա­նագ­րի, սա­կայն պայ­մա­նա­գիր չկա ու չկա: Ու դա էլ հու­շում է, որ հենց Ա­լի­ե­ւից է գա­լիս ար­գե­լա­կու­մը: Ու դեռ մի բան էլ փա­կել է Լա­չի­նի մի­ջանց­քը:

Թե ին­չու է Ա­լի­ե­ւը գնում այդ ուղ­ղու­թյամբ, ա­ռան­ձին խո­սակ­ցու­թյան թե­մա է: Սա­կայն մինչ դրան հաս­նե­լը՝ վե­րա­դառ­նանք Նի­կո­լի ներ­կա «արեւմ­տա­մո­լու­թյան նո­պա­յին»: Դեռ ըն­դա­մե­նը ան­ցած նո­յեմ­բե­րին նա մի­ան­գա­մայն այլ ո­ճի մեջ էր՝ հայ­տա­րա­րե­լով, թե Մոսկ­վա­յի ա­ռա­ջար­կած «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը» իր ե­րա­զանք­նե­րի գա­գա­թնա­կետն է: Նա­եւ պնդե­լով, որ ինքն այդ մո­տեց­ման ջա­տա­գովն էր դեռ 2018թ.-ից սկսած ու երբ Պրա­հա­յում Ա­լի­ե­ւի հետ բա­նակ­ցում էր, հենց ռու­սա­կան ծրա­գիրն էր իր մտքին: Դրա­նից հե­տո ե­կավ Mi6-ի շե­ֆը, եւ այս ան­գամ էլ Նի­կո­լը «հաս­կա­ցավ», որ «չկա այլ «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գիր», բա­ցի ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի ա­ռա­ջար­կա­ծից, իսկ բրի­տա­նա­կան հե­տա­խու­զու­թյունն էլ դրա «մար­գա­րեն» է»: Թե դա ուր կհասց­նի ռուս­նե­րի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, ու դեռ ինչ նոր շրջա­դար­ձեր կա­րող են լի­նել Նի­կո­լի մոտ, մե­դա­լի մյուս կողմն է: Հաշ­վի առ­նե­լով նա­եւ այն շա­րու­նա­կա­կան ճնշում­նե­րը, ո­րոնք ՌԴ-ից գա­լիս են ար­դեն ան­գամ դի­վա­նա­գի­տա­կան բա­ռա­պա­շա­րից դուրս գա­լով:

Սա­կայն ան­գամ դա էլ չէ այս պա­հին Նի­կո­լի խնդի­րը: ԱՄՆ-ին պետք է ա­րե­ւելք-արեւ­մուտք ա­ռանցք, որն այդ­պես էլ չկա ու չկա, ան­կախ այն բա­նից, թե ինչ հռե­տո­րա­բա­նու­թյուն է բա­նեց­նում Նի­կո­լը: Ընդ ո­րում, հարց է՝ կլի­նի՞ ցան­կա­լի ար­դյուն­ք, հաշ­վի առ­նե­լով, որ Նի­կո­լը չէ, որ կա­րող է այդ ի­րա­վի­ճա­կը մե­ռյալ կե­տից ա­ռաջ տա­նել:

Ա­ԼԻ­ԵՎՆ ԻՆ­ՉՈ՞Ւ ՇՏԱ­ՊԻ, ԵՐԲ ԿԱ ՆԻ­ԿՈԼ

Այս­պի­սով, այս պա­հին ու­նենք մի ի­րո­ղու­թյուն, երբ ան­գամ Չա­վու­շօղ­լո­ւի մա­կար­դա­կով է սկսվել Ա­րե­ւելք-Արեւ­մուտ­ք մի­ջանց­քի մա­սին խո­սակ­ցու­թյուն: Ըստ նրա, Ուկ­րա­ի­նա­յում պա­տե­րազ­մի ֆո­նին, փաս­տո­րեն, դա­դա­րել է գո­յու­թյուն ու­նե­նալ Հյու­սի­սա­յին է­ներ­գե­տիկ մի­ջանց­քը, ին­չը մե­ծաց­րել է Թուր­քի­ա­յով անց­նող Մի­ջին Ա­սի­ա­յից մի­ջանց­քի կա­րե­ւո­րու­թյու­նը, այդ թվում՝ է­ներ­գե­տիկ: «Հու­սով եմ, որ Հա­յաս­տա­նը նույն­պես կմի­ա­նա այս գոր­ծըն­թա­ցին, այ­սինքն՝ կկա­տա­րի ան­կեղծ քայ­լեր դե­պի խա­ղա­ղու­թյուն: Ցա­վոք, բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի ա­ռու­մով մենք վեր­ջին շրջա­նում նկա­տում ենք հե­տըն­թաց քայ­լեր: Այ­սօր Բլին­քենն ա­սաց, որ Փա­շի­նյանն ան­կեղծ է, բայց մենք ու­զում ենք դա տես­նել ոչ թե խոս­քե­րով, այլ գոր­ծով»:

Բայց մյուս կող­մից էլ դրա­նից մեկ օր ա­ռաջ նույն Չա­վու­շօղ­լուն հան­դի­պեց Ի­րա­նի ԱԳ նա­խա­րար­ Հո­սեյն Ա­միր-Աբդոլ­լա­հյա­նի հետ, ո­րի ըն­թաց­քում եւս ա­ռանց­քա­յին թե­մա էր կով­կա­սյան ուղ­ղու­թյու­նը: Ընդ ո­րում, հան­դիպ­ման ար­դյունք­նե­րի հի­ման վրա Աբ­դոլ­լա­հյա­նին հեր­թա­կան ան­գամ հայ­տա­րա­րեց. «Մենք միշտ հան­դես ենք գա­լիս Կով­կա­սում խա­ղա­ղու­թյան օգ­տին, եւ Ի­րա­նը ան­պա­տաս­խան չի թող­նի, ե­թե ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք կա­րող են տե­ղի ու­նե­նալ Կով­կա­սում, կաս­կա­ծի տակ դնեն մեր անվ­տան­գու­թյու­նը: Ի­րա­նը չի ըն­դու­նի տա­րա­ծաշր­ջա­նի աշ­խար­հագ­րու­թյան ո­րե­ւէ փո­փո­խու­թյուն»: Իսկ ա­հա Չա­վու­շօղ­լուն ար­ձա­գան­քեց, որ իր եր­կի­րը շա­հագրգռ­ված է «3+3» ձե­ւա­չա­փով Կով­կա­սի հար­ցով հան­դի­պում­ներ անց­կաց­նե­լու հար­ցում:

Այս­պի­սով, ակն­հայտ է, որ Թուր­քի­ա­յի հա­մար օ­րա­կար­գում դեռ կան ինչ­պես ա­մե­րի­կյան, այն­պես էլ՝ ռու­սա­կան ուղ­ղու­թյուն­նե­րը, եւ պետք է դրանց մի­ջեւ ընտ­րու­թյուն կա­տա­րի: Ընդ ո­րում, ե­թե Ան­կա­րա­յի խնդի­րը  Եվ­րո­պա ար­տա­հա­նե­լիք հա­մա­պա­տաս­խան մասշ­տա­բի է­ներ­գա­ռե­սուրս­ներ ու­նե­նալն է, ա­պա այս հար­ցում եւս պետք է մտա­ծի կա՛մ ռուս-իրա­նա­կան, կա՛մ՝ Կենտ­րո­նա­կան Ա­սի­ա­յի ռե­սուրս­նե­րի մա­սին: Նա­եւ հաշ­վի առ­նե­լով փաս­տը, որ Կենտ­րո­նա­կան Ա­սի­ա­յի ռե­սուրս­նե­րի հար­ցում Հա­յաս­տանն ա­մե­նե­ւին էլ հիմ­նա­կան խնդի­րը չէ: Այն­տեղ ա­րե­ւել­քից՝ ա­րեւ­մուտք հոս­քե­րի հա­մար շատ ա­վե­լի լուրջ խնդիր է Կաս­պից ծո­վով ան­ցու­մը: Մինչ­դեռ այդ ջրա­յին տա­րած­քով խո­ղո­վա­կա­շա­րե­րի անց­կաց­ու­մը ՌԴ-ն եւ Ի­րա­նը ար­գե­լա­փա­կե­լու բո­լոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներն ու­նեն: Ու այն դեպ­քում, երբ այս խոչըն­դո­տին զուգ­ա­հեռ, ռու­սա­կան եւ ի­րա­նա­կան է­ներ­գա­ռե­սուրս­նե­րը Թուր­քի­ա­յի «քթի տակ» են, դժվար չէ կռա­հել, թե տրա­մա­բա­նու­թյու­նը Թուր­քի­ա­յին դե­պի որ ուղ­ղու­թյուն է տա­նում:

Իսկ ա­հա Ա­լի­ե­ւը, որ թե­եւ հստակ առն­չու­թյուն­նե­րի մեջ է բրի­տա­նա-իսրա­յե­լյան ուղ­ղու­թյան հետ, նա­եւ չի կա­րող հաշ­վարկ­նե­րից լի­ո­վին հա­նել «մեծ եղ­բոր» դիր­քո­րո­շու­մը: Եվ դա, ի­հար­կե, վե­րա­բե­րում է նա­եւ կով­կա­սյան հար­թա­կին, որ­տեղ, ըստ է­ու­թյան, Մոսկ­վան եւ Թեհ­րանն Ան­կա­րա­յի ա­ռաջ են դնում առ­կա ստա­տուս քվոն պա­հե­լու «կար­միր գիծը»: Գու­մա­րած, Թուր­քի­ա­յում ար­դեն նշա­նակ­վեց նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի օ­րը՝ մա­յի­սի 14-ը, եւ դա Էր­դո­ղա­նի հա­մար էլ ա­վե­լի է կա­րե­ւո­րում Ի­րա­նի եւ ՌԴ-ի օգ­նու­թյան անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը:

Եվ, ըստ ա­մե­նայ­նի, հենց այդ ի­րո­ղու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում է, որ ի տար­բե­րու­թյուն Նի­կո­լի, Ա­լի­ե­ւը եւս ճիշտ պա­հին հաս­կա­ցավ, որ Պրա­հա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը, չնա­յած իր հա­մար մի­ան­գա­մայն դրա­կան ե­րանգ­նե­րով են, նա­եւ այն­պի­սի խոր­քա­յին խնդիր­ներ ու­նեն, որ կա­րող են շատ ա­րագ ծած­կել ողջ դրա­կա­նը եւ մի բան էլ ա­վե­լին: Ու քա­նի որ Mi6-ի շե­ֆը նրան էլ չայ­ցե­լեց, Ա­լի­ե­ւի մոտ հին ար­գե­լակ­նե­րը դեռ գոր­ծում են:

Ա­սենք, Ա­լի­ե­ւը շտա­պե­լու տեղ էլ չու­նի: Մի կող­մից, հե­ռու չէ պա­հը, երբ Ուկ­րա­ի­նա­յում կստեղծ­վի հստակ ի­րա­վի­ճակ, ո­րը թույլ կտա շատ ա­վե­լի ա­ռարկա­յա­կան տես­նել, թե Ռու­սաս­տանն ինչ դեր է ստա­նում նոր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կում, որն էլ վերջ­նա­կան կողմ­նո­րոշ­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա: Ու մյուս կող­մից էլ, Նի­կոլն ար­դեն իսկ այն­պի­սի կուր­սի է ան­ցել, որ ՌԴ-ի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը վատ­թա­րաց­նում է աչ­քի ա­ռաջ: Թե­կու­զեւ դա­տե­լով Լավ­րո­վի վեր­ջին հար­ցազ­րույ­ցից, որ­տեղ նա Նի­կո­լին բա­ցա­հայտ էր մե­ղադ­րում՝ ՀԱՊԿ-ը եվ­րո­պա­կան ինչ-որ ա­նո­րոշ դի­տորդ­նե­րով փո­խա­րի­նե­լու մեջ: Ընդ ո­րում, նա­եւ մատ­նան­շե­լով, թե դա ուր կա­րող է հասց­նել. «Չնա­յած նրան, որ մենք դաշ­նա­կից­ներ ենք, չնա­յած նրան, որ այս ա­ռա­քե­լու­թյունն ամ­բող­ջու­թյամբ պատ­րաստ է, հայ­կա­կան կող­մը նա­խընտ­րում է Եվ­րա­մի­ու­թյան հետ պայ­մա­նա­վոր­վել, որ­պես­զի այն­տեղ եր­կա­րա­ժամ­կետ հիմ­քով քա­ղա­քա­ցի­ա­կան դի­տորդ­նե­րի ա­ռա­քե­լու­թյուն տե­ղա­կայ­վի: Դե, դա, ըստ է­ու­թյան, Հա­յաս­տա­նի ի­րա­վունքն է, բայց չպետք է մո­ռա­նալ, որ խոսքն Ադր­բե­ջա­նի հետ սահ­մա­նի մա­սին է եւ հա­վա­նա­բար, ե­թե այ­ս ա­ռա­քե­լու­թյու­նը տե­ղա­կայ­վի ա­ռանց Ադր­բե­ջա­նի հա­մա­ձայ­նու­թյան, այն կա­րող է ա­նար­դյու­նա­վետ լի­նել: Սահ­մա­նին վստա­հու­թյան ամ­րապնդ­ման փո­խա­րե­ն այն կա­րող է լրա­ցու­ցիչ լար­վա­ծու­թյուն ստեղ­ծել»:

Էլ ա­վե­լի «ծանր ապ­տակ» էր, երբ Լավ­րո­վը «հար­գան­քի ար­ժա­նի» ո­րա­կեց Վրաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: «Մենք տես­նում ենք, թե Վրաս­տա­նը, ինչ­պես եւ գրե­թե բո­լոր երկր­նե­րը, գտնվում է Ա­րեւ­մուտ­քի ճնշման տակ, ո­րը պա­հան­ջում է բաց, հրա­պա­րա­կավ մի­ա­նալ Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նու­թյան դեմ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րին»,- ա­սել է ռու­սա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյան ղե­կա­վա­րը՝ ա­վե­լաց­նե­լով, որ վրա­ցա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը գոր­ծում են հա­մար­ձակ՝ պաշտ­պա­նե­լով սե­փա­կան շա­հե­րը Ա­րեւ­մուտ­քի առ­ջեւ: Ու այս­տե­ղից նույն պարզ հարցն է ծա­գում՝ իսկ ո՞ւմ շա­հով է ա­ռաջ­նորդ­վում Նի­կո­լը:

Չնա­յած, հա­րավ­կով­կա­սյան այս ընդ­հան­րա­կան ի­րա­վի­ճա­կին պետք է այլ կող­մից նա­յել: Այս­պես, Լավ­րո­վը նա­եւ խո­սեց Վրաս­տա­նի հետ ու­ղիղ ա­վի­ա­փո­խադ­րում­նե­րի գոր­ծարկ­ման մա­սին, ո­րին գրե­թե ան­մի­ջա­պես էլ Թբի­լի­սի­ից դրա­կան ար­ձա­գանք ե­ղավ: Իսկ սա ար­դեն ոչ թե վրա­ցի­նե­րի կող­մից ՌԴ-ի հան­դեպ չե­զո­քու­թյուն պա­հել է նշա­նա­կում, այլ՝ ըն­դա­ռաջ քայլ: Ադր­բե­ջա­նի հետ կապ­ված եւս նա­խօ­րե­ին խո­ս­վեց դե­պի Ի­րան տա­նող եր­կա­թու­ղու հնա­րա­վո­րինս ա­րագ գոր­ծար­կու­մից, ո­րը եւս շատ բան է ա­սում Բաք­վի սպա­սե­լիք­նե­րի մա­սին:

Իսկ ա­հա Հա­յաս­տա­նը, որ ԽՍՀՄ-ի փլու­զու­մից հե­տո ՌԴ-ի հա­մար հա­րա­վա­յին ուղ­ղու­թյամբ «պաշտ­պա­նա­կան գո­տի» էր, հի­մա նետ­վում է չգի­տես էլ, թե ուր: Հաշ­վի առ­նե­լով՝ «Արեւ­մուտ­քը մեզ կօգ­նի» բազ­միցս հիմ­նա­վոր­ված ոչ թե սխալ, այլ վնա­սա­կար լի­նե­լը:

Նման բան է­լի է ե­ղել՝ 103 տա­րի ա­ռաջ, երբ Վրաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը, զգա­լով ի­րա­վի­ճա­կի նոր հո­տը, ա­րա­գո­րեն գնա­ցին դեպ Ռու­սաս­տան, իսկ մինչ այդ ռուս­նե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցող Հա­յաս­տա­նը նա­խընտ­րեց Ա­րեւ­մուտ­քը: Բայց այս ան­գամ «հան­րա­պե­տու­թյան փո­ղերն առ­նել-թռնե­լու» հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը  շատ ա­վե­լի քիչ են:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ