ԵՄ-ում էներգիայի գները սպառնում են ավելի շատ մարդ սպանել, քան Ուկրաինայի հակամարտությունը. The Economist

Ուկրաինայում հաղթելու համար Վլադիմիր Պուտինին անհրաժեշտ է, որ Արևմուտքը դադարի աջակցել իր հակառակորդին, և երկուսի միջև սեպ խրելու լավագույն հնարավորությունը կգա այս ձմռանը, գրում է The Economist-ը։ Ինչպես հիշեցնում է հրատարակությունը, մինչ հակամարտությունը Ռուսաստանը ապահովում էր ԵՄ բնական գազի ներմուծման 40-50%-ը, սակայն օգոստոսին Մոսկվան «փակեց Եվրոպա տանող մեծ խողովակաշարի ծորակները», որից հետո կապույտ վառելիքի գները բարձրացան` կտրուկ՝ ճնշում գործադրելով դաշնակից Ուկրաինայի տնտեսության վրա։

Մինչ այժմ Եվրոպան հաղթահարել է ցնցումները՝ պահեստներում բավականաչափ գազ պահելով, նշում է ամսագիրը, թեև էներգիայի գների ընդհանուր աճը դեռևս ազդել է շատ սպառողների վրա, որոնց գազի և էլեկտրաէներգիայի միջին վճարները համապատասխանաբար աճել են 144% և 78%:

Թեև այդ ծախսերն անհամեմատելի են ուկրաինացիների կրած ծախսերի հետ, դրանք մնում են զգալի, քանի որ որքան ցածր է ջերմաստիճանում, որում մարդիկ ապրում են, այնքան մեծ է նրանց մահվան հավանականությունը, նշում է թերթը։ Հոդվածի հեղինակները զգուշացնում են, որ եթե մահացության, եղանակի և էներգիայի ծախսերի միջև պատմական հարաբերությունները պահպանվեն, Մոսկվայի «էներգետիկ զենքերից» զոհերի թիվը կարող է գերազանցել ամբողջ հակամարտության ընթացքում մարտերում զոհված զինվորների թիվը:

Ցուրտը սովորաբար ավելի շատ մահերի պատճառ է դառնում, նշում է ամսագիրը։ Այսպիսով, դեկտեմբերից փետրվար ընկած ժամանակահատվածում շաբաթական 21%-ով ավելի շատ եվրոպացիներ են մահանում, քան հունիսից օգոստոս։

Մահացության ճշգրիտ ցուցանիշները դեռևս կախված են այլ գործոններից, մասնավորապես` ջերմաստիճանից: Մեղմ ձմռան դեպքում մահացությունների աճը կարող է սահմանափակվել պատմական միջինով` 32 հազարով: Դաժան ձմեռը Եվրոպային կարող է ընդհանուր առմամբ 335,000 հավելյալ կյանք արժենալ, կանխատեսում է հրատարակությունը։

Ինչպես պարզաբանում են հոդվածի հեղինակները, չորս հիմնական գործոն կազդի Եվրոպայում մահացությունների թվի վրա. դրանցից ամենաակնառուներից երկուսն են` սեզոնային գրիպի բռնկման ծանրությունը և ջերմաստիճանը։ Հիպոթերմիան հեշտացնում է վիրուսների վարակումը և մեծացնում սրտի կաթվածի և ինսուլտի ռիսկը: Ինչպես նշում է թերթը, զարմանալիորեն, սեզոնային մահացության ցուցանիշների տարբերությունն ավելի մեծ է տաք երկրներում, քան ցուրտ երկրներում, քանի որ զով կլիմայական երկրներում սովորաբար ավելի լավ են ջեռուցվում և մեկուսացվում բնակարանները, բացի այդ, այդ երկրները հակված են ավելի հարուստ և ավելի երիտասարդ լինել: Էներգիայի գները ձմռանը մահացության վրա ազդող երրորդ հիմնական գործոնն են, գրում է ամսագիրը։

Հոդվածի հեղինակները ստեղծել են վիճակագրական մոդել, որը կանխատեսում է, թե յուրաքանչյուր ձմեռային շաբաթ քանի մարդ կմահանա եվրոպական 226 տարածաշրջաններից յուրաքանչյուրում։ Մոդելը կիրառելի է ԵՄ 27 երկրների համար՝ բացառությամբ Մալթայի, ինչպես նաև Մեծ Բրիտանիայի, Նորվեգիայի և Շվեյցարիայի։ Այն կանխատեսում է մահեր՝ հիմնվելով եղանակի, ժողովրդագրության, գրիպի, էներգաարդյունավետության, եկամուտների, պետական ​​ծախսերի և էլեկտրաէներգիայի ծախսերի վրա:

Մինչդեռ նախկին մոդելները էական կապ չեն ցույց տվել էներգիայի բարձր գների և մահացության ավելի բարձր մակարդակի միջև: Գները այժմ դուրս են իրենց սահմաններից, ինչը կարող է փոխել էներգիայի ծախսերի և մահերի միջև կապն այս տարի: Օրինակ՝ Իտալիայում, որտեղ 2020 թվականից ի վեր էլեկտրաէներգիայի վճարները բարձրացել են գրեթե 200%-ով, գծային էքստրապոլյացիան տալիս է մահացության չափազանց բարձր գնահատականներ:

Երկու այլ գործոններ նույնպես կարող են ազդել այս տարվա մահացության մակարդակի վրա: Դրանցից մեկը տնային տնտեսություններին տրվող դրամական օգնությունն է էլեկտրաէներգիայի վարձերը վճարելու համար, որը որոշ չափով պետք է նվազեցնի մահացությունը մոդելն ակնկալիքներից ցածր: Երկրորդը COVID-19-ն է, որը կարող է կա՛մ մեծացնել մահացությունը՝ ավելի վտանգավոր դարձնելով ցուրտ եղանակը, կա՛մ նվազեցնել այն, քանի որ վիրուսն արդեն սպանել է շատ ծեր, թույլ մարդկանց, ովքեր առավել խոցելի են ցրտից:

Նման անորոշության պատճառով դժվար է վստահորեն կանխատեսել մահացությունը Եվրոպայում այս ձմռանը, նշում են հոդվածի հեղինակները։

Նրանց կառուցած մոդելի միակ հաստատուն եզրակացությունն այն է, որ «եթե 2019-2000 թվականների մոդելները շարունակեն կիրառվել 2022-2023 թվականներին, Ռուսաստանի էներգետիկ զենքը շատ հզոր կլինի»: Էլեկտրաէներգիայի գները մոտ են իրենց ներկայիս մակարդակին, ամսագիրը կանխատեսում է, որ մոտ 147,000 ավելի մարդ կարող է մահանալ նորմալ ձմեռային եղանակին, քան եթե այդ ծախսերը վերադառնան 2015-2019 թվականների միջին ցուցանիշին: Մեղմ ձմռան դեպքում այս ցուցանիշը կնվազի մինչև 79 հազար, միաժամանակ ցուրտ եղանակի դեպքում այդ թիվը կարող է հասնել 185 հազարի։

Ընդհանուր առմամբ, Եվրոպայի համար մոդելի գնահատականը մահացության մակարդակի մասին, որն առաջացել է էներգակիրների գների աճից, գերազանցում է Ուկրաինայում երկու կողմից սպանված զինվորների թիվը, ընդգծում է հրատարակությունը։ Ուկրաինայի դաշնակիցների ծախսերն ավելի քիչ տեսանելի են, քան բուն Ուկրաինային հասցված վնասը։ «Եվ այնուամենայնիվ, ձմռան սկսվելուն պես նրանց վճռականությունը կչափվի ոչ միայն օգնությունով ու զենքով, այլ նաև կյանքերով»,- եզրափակում է ամսագիրը։