«Մեր արյան գնով ազատագրված տարածքները հանձնողն առաջինն իմ թշնամին է».ԱՇՈՒՂ ԱԼՄԱՍՏ

«Իրա­վուն­քը» զրու­ցել է «Ալմաստ» մշա­կու­թա­յին կենտ­րո­նի տնօ­րեն, ա­զա­տա­մար­տիկ ԶԵՄ­ՖԻ­ՐԱ (ՍՎԵ­ՏԱ) ՄԻ­ԼԻ­ՏՈ­ՆՅԱ­ՆԻ հետ, ո­րը հան­րու­թյա­նը հայտ­նի է ա­շուղ ԱԼ­ՄԱՍՏ ան­վամբ:

— Տի­կին Ալ­մաստ, ին­չո՞ւ են այ­սօր քիչ հնչում ա­շու­ղա­կան եր­գե­րը:

— Մեր օ­րե­րում ա­շու­ղա­կան եր­գե­րը քիչ են հնչում, ո­րով­հե­տեւ այ­սօր ե՛ւ մեր ժո­ղո­վուր­դը, ե՛ւ մեր կա­ռա­վա­րու­թյու­նը, ե՛ւ մա­նա­վանդ մեր մշա­կույ­թի պա­տաս­խա­նա­տու այ­րե­րը պատ­րաստ չեն ա­շու­ղա­կան ար­վեստն ա­վե­լի ծա­վա­լուն դարձ­նե­լուն: Կար­ծես թե ի­րենց մեր ար­վես­տը չի էլ հե­տաքրք­րում: Նրանց հա­մար ջա­կի­ջու­կի­ներն ա­վե­լի հե­տաքր­քիր են: Այս ա­ռու­մով ու­զում եմ դի­մել ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյա­նը՝ մի­այն ա­թոռ­նե­րին նստե­լը չէ՛ գործ ա­նե­լը: Նա­յե՛ք ձեր կող­քին կանգ­նած մշա­կույ­թի զին­վոր­նե­րին եւ մի՛ մո­ռա­ցեք իր եր­գով պատ­մու­թյու­նը գրող ա­շուղ­նե­րին, ո­րոնք մեր երկ­րում այն­քան էլ շատ չեն: Ես կու­զե­նա­յի, որ մեզ` ա­շուղ­նե­րիս, մի քիչ հնա­րա­վո­րու­թյուն տա­յին մեր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը, մեր գրքե­րը տպագ­րե­լու, մեր ձայ­նը լսե­լի լի­նե­լու հա­մար: Մենք այ­սօր մեր գրքե­րը դժվա­րա­նում ենք տպագ­րել: Ներ­կա դրու­թյամբ ես տպա­րա­նում չորս գիրք ու­նեմ, որ պետք է տպագր­վի: Ու­ղար­կել եմ տպագ­րու­թյան ու չգի­տեմ՝ ինչ­պես պետք է վճա­րեմ, որ այդ գրքե­րը կա­րո­ղա­նամ հա­նել տպա­րա­նից, հանձ­նել գրա­խա­նութ­նե­րին, որ­պես­զի վաղն ինձ­նից հե­տո ե­կող սե­րունդն ի­մա­նա, որ Սա­յաթ-Նո­վա­յի, Շա­հե­նի, Ջի­վա­նու եւ մնա­ցած մեր բո­լոր ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րին շա­րու­նա­կու­թյուն կա, ե­ղել է ու պի­տի լի­նի: Այս ու­ղեր­ձը մի­այն իմ մա­սին չէ: Կան ա­շուղ­ներ, ո­րոնք լավ գրում են, բայց խո­սել չգի­տեն: Նրանց կա­րե­լի է գո­նե ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում պա­հել: Մո­տա­վո­րա­պես 40 ա­շուղ ու­նենք, ո­րոն­ց գե­րակշ­իռ մասը կա­նայք են:

— Ա­շու­ղա­կան ար­վեստն այ­սօր ի՞նչ վի­ճա­կում է:

— Մեր ա­շուղ­նե­րին մար­դա­հա­շիվ չեն հա­մա­րում: Մի օր էլ մե­կի հետ խո­սում է­ի, խոս­քի մեջ ա­սաց` դե քոռ ա­շուղ­ներն են… Նման տգեղ վե­րա­բեր­մուն­քի չի կա­րե­լի ար­ժա­նաց­նել ա­շու­ղա­կան ար­վես­տը: Մեր ար­վես­տի նկատ­մամբ պետք է կա­ռա­վա­րա­կան խիղճ ու մո­տե­ցում լի­նի: Ես կու­զե­նա­յի, որ­պես­զի ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյան մշա­կու­թա­յին բաժ­նի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րի ու­շադ­րու­թյու­նը սե­ւեռ­վեր մեր 40 ա­շուղ­նե­րի վրա, որ նրանք գո­նե ի­րենց մեկ-երկու եր­գով ճա­նաչ­վե­ին եւ մնա­յին հան­րու­թյան հու­շե­րում:

— Ա­շու­ղի խոս­քով, նրա եր­գե­րի մի­ջո­ցով սերն­դե­սե­րունդ փո­խանց­վում է մեր պատ­մու­թյու­նը: Ի՞նչն է պատ­ճա­ռը, որ այ­սօր, բա­ցի Ձեզ­նից, չենք տես­նում նա­եւ մյուս ա­շուղ­նե­րին հան­րա­յին դաշ­տում: Մենք այ­սօր հո­ղեր ենք կորց­նում, մի՞թե պետք է պա­սիվ նստեն եւ կորց­նե­լուց հե­տո՝ եր­գեն մեր կորց­րած Ար­ցա­խի մա­սին:

— Կան հզոր, ան­վախ ա­շուղ­ներ եւ կան վախ­կոտ ա­շուղ­ներ: Այդ վախ­կոտ ա­շուղ­նե­րի եր­գե­րը, բնա­կա­նա­բար, շատ քիչ են, ո­րով­հե­տեւ նրանց մեջ վախ կա: Իսկ ե­թե մար­դու մեջ վախ կա, նա չի կա­րող ստեղ­ծա­գոր­ծել ժա­մա­նա­կի շնչով:

— Այդ դեպ­քում, ո՞րն է ա­շու­ղի ա­ռա­քե­լու­թյու­նը:

— Ա­շու­ղի ա­ռա­քե­լու­թյու­նը այն է, որ ժո­ղովր­դի մեջ լի­նի, իր եր­գով ժո­ղովր­դին հե­րո­սաց­նի: Եվ ա­մե­նա­թույլ մար­դուն ան­գամ ուժ ու կո­րով տա, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք մեր հայ­րե­նի­քը պա­հենք մեր եր­գով: Սա­յաթ-Նո­վան, Ջի­վա­նին, Շա­հենն ի­րենց եր­գե­րով կա­րո­ղա­ցան մին­չեւ այ­սօր մնալ մեր ժո­ղովր­դի մտքե­րում: Այն ժա­մա­նակ էլ այդ­քան ու­շադ­րու­թյուն չի դարձ­վել նրանց ար­վես­տին` ձեր­բա­կալ­վել, հա­լած­վել են: Այ­սօր թե­եւ չկա այդ նե­ղաց­նե­լը` ձեր­բա­կա­լու­թյու­նը, աք­սո­րը, բայց մեր ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րի մեջ վախ կա: Իսկ թե ին­չից են վա­խե­նում, ես էլ չեմ հաս­կա­նում: Ես երբ սկսե­ցի իմ պայ­քա­րը` հա­նուն մեր հո­ղի, ա­շու­ղա­կան ար­վես­տի մար­դիկ սկսե­ցին ինձ քննա­դա­տել, բայց ի­րենց քննա­դա­տու­թյուն­նե­րը ես հաշ­վի չա­ռա: Դեռ ա­վե­լին` ի­րենց ա­ռե­րես քննա­դա­տե­ցի:

— Ա­սում եք՝ ա­շու­ղի ա­ռա­քե­լու­թյու­նը ժո­ղովր­դի կող­քին լի­նելն է, իսկ ժո­ղո­վուրդն այ­սօր պայ­քա­րի է դուրս գա­լիս, իսկ ո՞ւր են մեր ա­շուղ­նե­րը…

— Գի­տեք որն է ցա­վա­լին, որ իմ նման ա­շուղ­նե­րը վա­ղը պատ­մու­թյան գրքում կա­րող է չլի­նեն, բայց նրանց նման­նե­րը վա­ղը կապ­րեն պատ­մու­թյան գրքում:

— Ձեր խոսքն ա­նար­դա­րու­թյա՞ն մա­սին է:

— Մի­ան­շա­նակ...

— Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցած հան­րա­հա­վա­քի մա­սին ի՞նչ կար­ծիք ու­նեք:

— Ար­ցախ­ցի­նե­րը, Ար­ցա­խի պայ­քա­րի լի­դեր­ներն ա­սել են, որ մենք Հա­յաս­տա­նում ա­սել ենք` մեզ Ար­ցա­խը պետք չէ: Մար­դիկ կան, ո­րոնք, չգի­տես ին­չու, տա­րան­ջա­տում են հա­յաս­տան­ցի-արցախ­ցի: Հա­յաս­տան­ցի-արցախ­ցի հաս­կա­ցո­ղու­թյուն չպետք է լի­նի, քա­նի որ կա մի ամ­բող­ջա­կան եր­կիր` Հա­յաս­տան, եւ կան քա­ղաք­ներ ու գյու­ղեր, ո­րոնք բռնագ­րավ­վել են օս­ման­ցի­նե­րի կող­մից: Այն մար­դիկ, ով­քեր Ար­ցա­խում, Հա­յաս­տա­նում ծնված հա­յին տա­րան­ջա­տում են, ա­սե­լով` ար­ցախ­ցի-հա­յաս­տան­ցի, նրանք կա՛մ ուղ­ղարկ­ված են, կա՛մ կա­շառ­ված են, կա՛մ էլ ե­րե­ւի չեն հաս­կա­նում՝ ինչ են ա­սում: Ար­ցախ-Հա­յաս­տան տա­րան­ջա­տու­մը կա նա­եւ կա­ռա­վա­րա­կան ա­տյան­նե­րում: Մենք ի­րա­վունք չու­նենք Ար­ցա­խը Հա­յաս­տա­նից նույ­նիսկ խոս­քով տա­րան­ջա­տե­լու:

— Դուք նա­եւ ա­զա­տա­մար­տիկ եք: Տա­րածք­ներ են այ­սօր զիջ­վում, այդ մա­սին ի՞նչ կա­սեք:

-Ա­յո՛, ես իմ պարտքն եմ հա­մա­րել պայ­քա­րե­լու իմ հայ­րե­նի­քի հա­մար: Եվ մեր ա­րյան գնով ա­զա­տագր­ված տա­րածք­նե­րը հանձ­նողն ա­ռա­ջինն իմ թշնա­մին է: Նա ու­րեմն՝ թուրք է: Մենք պետք է հա­մախմբ­վենք եւ բո­լորս մի­ա­սին դուրս գանք ու կա­ռա­վա­րու­թյու­նից, այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյու­նից պա­հան­ջենք, որ մեր երկ­րին, մեր հո­ղե­րին ձեռք չտան:

— Կա­րո՞ղ է այն­պես հի­աս­թափ­վեք, որ երկ­րից մեկ­նեք ու­րիշ եր­կիր ապ­րե­լու:

— Իմ հո­ղից ես եր­բեք չեմ հե­ռա­նա: Իմ հողն ինձ հա­մար քաղցր մա­նա­նա է: Ա­մե­րի­կա, Անգ­լի­ա եւ այլ ու­րիշ հա­րուստ եր­կիր ինձ գե­րե­վա­րել չի կա­րո­ղա­նա:

— Ե­թե բնո­րո­շենք մեր երկ­րի այ­սօր­վա վի­ճա՞կը…

— Այ­սօր­վա վի­ճա­կը, որ կա մեր երկ­րում, դա­վա­ճա­նու­թյուն է մեր հո­ղի, մեր երկ­րի նկատ­մամբ: Դա­վադ­րու­թյուն է մեր ազ­գի եւ մեր պատ­մու­թյան նկատ­մամբ: Ցավ է մեր դա­րա­վոր պատ­մու­թյու­նը կեր­տող­նե­րի նկատ­մամբ: Մենք ու­նե­ցել ենք պատ­մու­թյուն մի­լի­արդ դա­րե­րի: Մար­դիկ պետք է շատ կար­դան եւ հաս­կա­նան, որ նույ­նիսկ Անգ­լի­ան մենք՝ հա­յերս ենք ստեղ­ծել: Մեր բրուտ­նե­րը, ո­րոնք այն ժա­մա­նակ ափ­սե­ներ, կճուճ­ներ են պատ­րաս­տել, գնա­ցել են այն­տե­ղից հումք բե­րե­լու: Երբ այդ­տե­ղի հում­քը տե­սել են, թե ինչ­քան լավ է, ի­րենք այդ դա­տարկ հո­ղը դարձ­րել են բեր­րի, ապ­րեց­րել են եւ ա­նու­նը դրել են Բրի­տա­նի­ա, որն այ­սօր­վա Անգ­լի­ան է: Մենք պետք է մեր պատ­մու­թյու­նը հաս­կա­նանք: Մենք ժո­ղո­վուրդ­նե­րի, ազ­գու­թյուն­նե­րի մայրն ենք, ո­րով­հե­տեւ մեզ­նից են նրանք ծիլ ա­ռել: Ան­գամ թուր­քե­րի, ուզ­բեկ­նե­րի, թա­թար­նե­րի, մոն­ղոլ­նե­րի, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի բա­ռե­րի մեջ էլ ե­թե ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նենք, կգտնենք մեր բա­ռե­րի ար­մատ­նե­րը: Մեզ վերջ չի կա­րող լի­նել: Ե­թե մեր կա­ռա­վա­րու­թյու­նը մի քիչ խե­լա­ցի լի­նի ու խե­լա­ցի մտա­ծի, մենք այս ի­րա­վի­ճա­կից շատ ա­րագ դուրս կգանք: Ես ճշմա­րի­տի կող­քին եմ կանգ­նած եւ քննա­դա­տում եմ այն, ին­չը տես­նում եմ: Ոչ մի վատ բան չեմ ա­նում իմ երկ­րի, իմ հայ­րե­նի­քի, իմ ժո­ղովր­դի նկատ­մամբ: Ու­զում եմ, որ մեր երկ­րում լի­նի այն­պի­սի մաք­րու­թյուն, ինչ­պի­սին մեր եր­գերն են՝ զու­լալ, հնչեղ, ա­նա­ղարտ: Ոչ թե վերց­նեն եւ իմ ու մեր քա­ջե­րի ա­զա­տագ­րած հո­ղը տան թուր­քին: Ես ա­րյուն եմ տվել այդ հո­ղի հա­մար, դու ո՞նց ես դա տա­լիս օ­տա­րին:

— Այ­սօր խոս­վում է խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի մա­սին: Մի՞թե թուր­քի հետ խա­ղա­ղու­թյուն կա­րող է լի­նել:

— Հա­յաս­տա­նում խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գիր են կնքում, իսկ Ար­ցա­խում ընդվ­զում են, չեն հա­մա­ձայն­ում այդ պայ­մա­նագ­րի հետ: Իմ չքնաղ Ար­ցա­խը տա­լիս են թուր­քին խա­ղա­ղու­թյան դի­մաց… Մենք այն­քան ենք հո­ղեր տվել, որ էլ չու­նենք տա­լու, մնա­ցել է մի Ե­րե­ւան: Այդ­պի­սի բան չի կա­րող լի­նել: Ար­ցախ­ցու պա­պա­կան նվերն է իր հայ­րե­նի­քը: Ո՞նց կա­րե­լի է հայ­րե­նի­քը վերց­նել ու տալ թուր­քին: Ո՞վ է քեզ թույլ տվել: Հաս­կա­ցանք, որ բախ­տի բեր­մամբ, թե պա­տահ­մամբ Նա­զա­րի բախ­տին ար­ժա­նա­ցար: Նստել ես, լավ ես ա­րել, Ար­ցա­խի հետ ի՞նչ գործ ու­նես: Ե­թե դու չես կա­րո­ղա­նում Ար­ցա­խը պա­հել, թող հայ ժո­ղո­վուր­դը պայ­քա­րի իր Ար­ցա­խի հա­մար, ո­րով­հե­տեւ Ար­ցա­խը մերն է, եւ մենք մեր սուրբ հո­ղը թշնա­մուն նվի­րել չենք կա­րող: Մենք մեր պա­պե­րից ենք ժա­ռան­գել այն մեծ ժա­ռան­գու­թյու­նը, ո­րի ա­նունն է Ար­ցա­խա­հա­յաս­տան:

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ալոե վերայով թեյը կարող է արյան մեջ շաքարի կտրուկ նվազում առաջացնել. EatingWell Պիտի էլի երգե՞նք, թե Ստամբուլն արյան ծով ենք սարքելու, մոռացե'ք, պիտի գնանք դեպի խաղաղություն ԱԺ փոխխոսնակի կինը «դաչա» է գնել՝ կասկածելի էժան գնով Զելենսկին Սիրսկուց պահանջել է ամեն գնով պահպանել իրավիճակը Կուրսկում. Ուկրաինական աղբյուր «Փաստ». ԲՐԻԿՍ-ի հարթակի ընդլայնվող «տարածքները»