ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՕԿՈՒՊԱՑԻԱՆ ԱՆՀԵՐՔԵԼԻ ՓԱՍՏ Է

Հի­շո՞ւմ եք, թե դպրո­ցա­կան տա­րի­նե­րին ինչ­պես է­իք ար­ցունք թա­փում խեղճ Գի­քո­րի դա­ռը ճա­կա­տագ­րի համար: Բայց ի­մաս­տուն Թու­մա­նյա­նը ի­զուր չէր «սպա­նել» Գի­քո­րին: Ո­րով­հե­տև Գի­քո­րը ե­թե մե­ծա­նար, ա­ռաջ գնա­լու շան­սեր ստա­նար, ա­պա դառ­նա­լու էր Նի­կոլ: Պա­տա­հա­կան չէ, որ ո­րոշ մեկ­նա­բան­ներ, բլո­գեր­ներ, այդ թվում և` վա­ղուց աս­պա­րե­զից ան­հե­տա­ցած Գա­գիկ Սո­ղո­մո­նյան հռչա­կա­վոր ֆեյ­քը, Նի­կո­լին հենց Գի­քոր է­ին կո­չում: Իս­կա­կան Գի­քոր է` ար­տա­քին աշ­խար­հի նկատ­մամբ ա­հա­վոր խեղճ, և վստահ ե­ղեք` ե­թե Թու­մա­նյա­նի Գի­քո­րը մե­ծա­նար, ա­պա հայ­րե­նա­կից­նե­րի նկատ­մամբ կլի­ներ նույն­քան տմար­դի, որ­քան Նի­կոլն է: Ա­մե­նա­սար­սա­փե­լին դժբախտ ման­կու­թյուն ու­նե­ցող մար­դիկ են...

ՎԻԺ­ՎԱԾ­ՔԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆ

Իսկ մեր մե­ծա­ցած Գի­քո­րը, օ­տար­նե­րի օգ­նու­թյամբ զավ­թե­լով իշ­խա­նու­թյու­նը, լի­ու­լի վրեժ լու­ծեց Հա­յաս­տա­նից և դեռ շա­րու­նա­կում է: Սե­փա­կան (սե­փա­կա՞ն) հայ­րե­նի­քից թշնա­մու զոր­քով վրեժ լու­ծած այդ դա­վա­ճա­նի հա­մե­մատ պատ­մա­կան Կո­րե­ո­լա­նը պար­զա­պես ան­մեղ մի մա­նուկ է:

Եվ ա­հա Ան­կա­խու­թյան 31-րդ տա­րե­դար­ձին ա­կա­նա­տես ե­ղանք ա­մե­նա­վեր­ջին կար­միր գծե­րը տրո­րե­լուն: Կա­պի­տու­լյան­տի հրա­մա­նով կար­միր­ֆե­սա­վոր բա­շի­բո­զուկ­նե­րը, քստմնե­լի բռնու­թյուն կի­րա­ռե­լով, Ե­ռաբ­լու­րից հե­ռաց­րին զոհ­ված զին­վոր­նե­րի հա­րա­զատ­նե­րին, որ­պես­զի կա­պի­տու­լյանտն իր ամ­բողջ վիժ­ված­քախմ­բով կա­րո­ղա­նա այդ­տեղ սել­ֆի ա­նել: Հե­տո հե­րո­սա­ծին մայ­րե­րի ար­դար զայ­րույ­թով դեն նետ­վե­ցին կա­ռա­վա­րու­թյան և ՔՊ-ական­նե­րի բե­րած պսակ­նե­րը:

Բլո­գեր Հով­հան­նես Ա­վե­տի­սյա­նը ի­րա­վամբ նշում է. «Այս իշ­խա­նու­թյան կար­կա­ռուն­նե­րից մե­կը մի ա­միս ա­ռաջ հայ­տա­րա­րեց, որ մեր ժո­ղովր­դի հե­րո­սա­կան ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րը սխալ­մունք է ե­ղել: Ես հա­մոզ­մունք ու­նեմ, որ սա սրանց ամ­բողջ թի­մի տե­սա­կետն է, այ­լա­պես այդ կի­սագ­րա­գետ սրի­կա­յին գրո­ղի ծո­ցը կու­ղար­կե­ին նման բան ա­սե­լուց հե­տո, և դա չէր շա­րու­նա­կի մնալ ԱԺ-ում ի­րենց կող­քին նստած: Հե­տև­ա­բար այդ հե­րո­սա­կան պայ­քա­րին որ­դի­ներ տված ծնող­նե­րը բո­լոր բա­րո­յա­կան ի­րա­վունք­ներն ու­նեն` դրանց չթող­նե­լու Ե­ռաբ­լուր: Սե­փա­կան ժո­ղովր­դի ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րը սխալ հա­մա­րող­ներն ու ու­րա­ցող­նե­րը գնում են Ե­ռաբ­լուր Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խու­թյան տո­նին. Ին­չի՞ հա­մար: Մենք շա­րու­նա­կա­բար հան­դուր­ժում ենք սրանց ակն­հայտ կեղծն ու սու­տը: Ին­չի՞ հա­մար»: Հի­մա ա­սեմ` ին­չի հա­մար:

Գնում են պղծե­լու և՛ Ան­կա­խու­թյու­նը, և՛ Ե­ռաբ­լու­րը: Որ­պես­զի դիր­քում գտնվող զին­վո­րը տես­նի` զոհ­վե­լու դեպ­քում իր շի­րի­մին ե­կող ծնո­ղին, եղ­բո­րը, կնո­ջը թրքա­բա­րո վիժ­վածք­նե­րը կա­րող են ծե­ծել, քարշ տա­լով տա­նել ոս­տի­կա­նու­թյուն, նվաս­տաց­նել: Հե­րո­սա­ծին մայ­րե­րի նվաս­տա­ցու­մից է սրըն­թաց, վերջ­նա­կան փուլ մտնում բա­նա­կի քայ­քա­յու­մը, պե­տա­կա­նու­թյան քայ­քա­յու­մը: Եվ բա­նա­կը քայ­քա­յում են մի­տում­նա­վոր` որ­պես­զի թուր­քը հեշ­տու­թյամբ զավ­թի այն­քան, որ­քան ու­զում է, Հա­յաս­տա­նը վե­րա­ծի թուր­քա­կան մի­ջանց­քի և ա­նա­ռա­կա­նո­ցի:

«Կա­ռա­վար­ման» այս ձև­ը կա­րե­լի է կո­չել վիժ­ված­քա­պե­տու­թյուն: Պե­տու­թյան ֆունկ­ցի­ա­նե­րից թողն­ված են մի­այն հար­կա­հա­նու­թյու­նը և պատ­ժիչ ջո­կատ­նե­րը` տար­բեր գույ­նի բե­րետ­նե­րով: Կա­րե­լի է ա­սել, որ թուրքա­կան օ­կու­պա­ցի­ան ար­դեն փաստ է: Օ­կու­պա­ցի­ա­յի հա­մար պար­տա­դիր չէ, որ թուր­քա­կան տան­կե­րը հռնդան Ե­րև­ա­նի փո­ղոց­նե­րում, բա­վա­կան է հիբ­րի­դա­յին պա­տե­րազ­մի տեխ­նո­լո­գի­ա­նե­րով իշ­խա­նու­թյան բե­րել սե­փա­կան կա­մա­կա­տա­րին, ո­րը, նա­և ի ծ­նե վիժ­վածք լի­նե­լով, ա­տում է իր եր­կի­րը, իսկ մնա­ցյա­լը նա կա­նի: Ա­սա­ցեք խնդրեմ` թուր­քի մի նա­խա­պայ­ման կա՞, որ սրանք կա­տա­րած չլի­նեն: Ա­մեն ինչ կա­տա­րում են:

Եվ ե­թե հա­յը բա­նակ չի ու­նե­նում, ա­պա մայ­րա­քա­ղա­քը գրա­վե­լու կա­րիք էլ չկա: Բա­վա­րար է պա­հել գե­նապղծ­ված մու­տանտ­նե­րից կազմ­ված վար­չա­կարգ, նույն­պի­սի մու­տանտ­նե­րից կազմ­ված թրքա­բա­րո ոս­տի­կա­նու­թյուն, բնակ­չու­թյան դեմ տե­ղե­կատ­վա­կան պա­տե­րազմ վա­րող քա­րոզ­չա­մե­քե­նա, և վերջ... Բնակ­չու­թյու­նը կդառ­նա ազ­գագ­րա­կան թան­գա­րա­նի և ան­ճա­շակ ռա­բիս երգ­չախմ­բի մի ան­մար­սե­լի խառ­նուրդ, ուր բա­ցա­կա­յում է ո­րա­կը, զի ո­րակ ու­նե­ցող­նե­րը կհե­ռա­նան երկ­րից: Սո­ղա­ցող, նո­րա­գույն տեխ­նո­լո­գի­ա­նե­րով ցե­ղաս­պա­նու­թյուն:

Իսկ այս ամ­բողջ պատ­մու­թյան մեջ հայ մի փնտրեք, սրանք «յան» ազ­գա­նու­նով չհայ մու­տանտ­ներ են: Գլխա­վոր գե­րա­գույն դա­վա­ճա­նով սկսած, վեր­ջին նի­կո­լա­զոմ­բի­ով վեր­ջաց­րած: Սրանք բա­ցա­հայտ թշնա­մի են և ան­տե­սա­նե­լի ճա­կա­տի թուրք աս­կյար: Սրանց նկատ­մամբ չնչին իսկ հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյունն ար­դեն իսկ հան­ցակ­ցու­թյուն է: Քա­ղա­քա­գետ Էդ­գար Էլ­բա­կյա­նը մեծ նյու­թով է հան­դես ե­կել, թե ինչ­պես բու­ժել սրանց հո­գի­նե­րը, սա­կայն կար­ծում ենք, որ նա չա­փա­զանց լա­վա­տես է: Սրանց կբու­ժի մի­այն աղ­բա­նո­ցը:

Իսկ հան­րու­թյու­նը դեռ մա­հա­բեր թմբի­րի մեջ է: Սա­կայն արթ­նաց­նո­ղը կար­ծես ե­րև­ում է: Օ­րեր ա­ռաջ ար­դար ցա­սու­մով լցված հե­րո­սա­ծին մայ­րե­րի կան­չով հա­զա­րա­վոր­նե­րը մի ժա­մում հե­ղե­ղե­ցին Բաղ­րա­մյան պո­ղո­տան և Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կը: Է­լի կա­րող են ցա­սում­նա­լից կան­չով կան­չել փո­ղոց և հրա­պա­րակ` ար­դար և կե­նա­րար ընդվզ­ման: Մի­այն թե ա­ռաջ­նոր­դող է պետք:

Եվ ա­ռաջ­նոր­դող լի­նե­լու է:

ԱՆ­ԿԱ­ԽՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ՓՐԿԵ­ԼՈՒ ՀՐԱ­ՄԱ­ՅԱ­ԿԱ­ՆԸ

Վեր­ջա­պես ստա­ցանք ա­վե­տի­սը, որ ՀՀ պաշ­տո­նա­թող նա­խա­գահ­նե­րը Վե­հա­րա­նում են` կա­թո­ղի­կո­սի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ: Հայ մնա­ցած հա­յե­րը հու­սա­վառ սպա­սում են Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նը հաղ­թա­կան դափ­նեպ­սակ­նե­րով պսա­կած ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, ով­քեր 27 տա­րի պե­տու­թյուն կա­ռու­ցե­ցին: Ազ­գա­դավ­նե­րը չոր­սու­կես տա­րի է քան­դում են` դեռ տա­կը բան կա: Ա­ռայժմ ու­նենք հե­տև­յալ կարճ հա­ղոր­դագ­րու­թյու­նը. «Սեպ­տեմ­բե­րի 22-ին, հրա­վե­րով Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գա­րե­գին Երկ­րորդ Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սի, Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­մի­ած­նում տե­ղի է ու­նե­ցել հան­դի­պում՝ մաս­նակ­ցու­թյամբ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան նա­խա­գահ­ներ Լև­ոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի, Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի, Սերժ Սարգ­սյա­նի և Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի Հան­րա­պե­տու­թյան նա­խա­գահ­ներ Ար­կա­դի Ղու­կա­սյա­նի և Բա­կո Սա­հա­կյա­նի:

Հա­յաս­տա­նում ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կի առն­չու­թյամբ տե­ղի է ու­նե­ցել շա­հագր­գիռ քննար­կում: Ո­րո­շում է ըն­դուն­վել շա­րու­նա­կել հան­դի­պում­նե­րը»:

Երկ­րորդ և եր­րորդ նա­խա­գահ­նե­րը սեպ­տեմ­բե­րի 21-ին ար­տա­հայտ­վել են Ան­կա­խու­թյան պաշտ­պա­նու­թյան մա­սին: Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նը կարճ ար­ձա­նագ­րել է` ե­կել է Ան­կա­խու­թյու­նը պաշտ­պա­նե­լու ժա­մա­նա­կը: Իսկ Սերժ Սարգ­սյա­նը ար­տա­հայտ­վել է ա­վե­լի հան­գա­մա­նա­լից. «Անկա­խու­թյա­նը 1991 թվա­կա­նի այս օ­րը ա­ներկ­բա «ԱՅՈ» ա­սած հայ ժո­ղովր­դի մի­աս­նա­կան կամ­քը ան­ցած ա­վե­լի քան ե­րե­սուն տա­րի­նե­րին բա­զում և ծանր փոր­ձու­թյուն­նե­րի են­թարկ­վեց:

Ա­մե­նա­ծանր փոր­ձու­թյու­նը, սա­կայն, մեր ժո­ղովր­դի հա­մար ար­տա­քին թշնա­մու դեմ պայ­քա­րը չէր, որ­տեղ նա փա­ռա­հեղ հաղ­թա­նակ­ներ է կեր­տել:

Կյան­քը ցույց տվեց, որ, ցա­վոք, ա­մե­նա­մեծ փոր­ձու­թյու­նը, ո­րը փոր­ձանք դար­ձավ հայ ժո­ղովր­դի գլխին, հան­դուր­ժելն է սուտ խոս­տում­նե­րով իշ­խա­նու­թյու­նը զավ­թած կա­պի­տու­լյանտ կա­ռա­վա­րիչ­նե­րին, ո­րոնք անխ­նա մսխում են ան­կախ պե­տա­կա­նու­թյան կերտ­ման ու ամ­րապնդ­ման ճա­նա­պար­հին ու­նե­ցած բո­լոր ձեռք­բե­րում­նե­րը և լրջա­գույն վտան­գի տակ են դրել մեր պե­տու­թյան ու ժո­ղովր­դի ա­պա­գան:

Այ­լևս ժա­մա­նա­կը չէ բարձ­րա­գոչ խոս­քե­րի. կա՛մ մեր ժո­ղո­վուր­դը իր ա­զատ և ան­կախ ապ­րե­լու մի­աս­նա­կան կամ­քը վերս­տին կար­տա­հայ­տի՝ դուրս գա­լով կոր­ծա­նա­րար թմբի­րից և ձեր­բա­զատ­վե­լով ա­պազ­գա­յին, վախ­կոտ, ձա­խող­ված իշ­խա­նու­թյուն­նե­րից, կա՛մ հար­վա­ծի տակ կդնի ոչ մի­այն պե­տա­կա­նու­թյու­նը, այ­լև հա­զա­րա­մյա իր հո­ղի վրա սե­փա­կան գո­յու­թյունն առ­հա­սա­րակ:

Այ­սօր, ա­ռա­վել քան եր­բև­է, ան­կա­խու­թյու­նը իր նվի­րյալ զա­վակ­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան կա­րիքն ու­նի:

Մեր ժո­ղովր­դի հա­մար այս ծանր պա­հին ես վե­րա­հաս­տա­տում եմ՝ եր­բեք չեմ լքի խրա­մա­տը, ո­րը պաշտ­պա­նում է հայ­կա­կան պե­տա­կա­նու­թյու­նը»:

Ար­տա­քին պայ­ման­նե­րը ա­ռա­վել քան դրա­մա­տիկ են: Չկա սցե­նար` ռու­սա­կան ար­ջի և ա­րևմ­տյան ա­նա­կոն­դա­յի մա­հա­ցու գո­տե­մար­տի պայ­ման­նե­րում ինչ ա­նել հի­մա, ինչ ա­նել հե­տո` հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար ար­ջի կամ ա­նա­կոն­դա­յի հաղ­թա­նա­կի պա­րա­գա­յում: ՄԱԿ-ի Գլխա­վոր Վե­հա­ժո­ղո­վին ար­դեն հան­դես են ե­կել ե­լույթ­նե­րով մեզ այս ըն­թաց­քում տար­բեր մա­կար­դակ­նե­րում եւ զա­նա­զան շուր­թե­րով սա­տա­րում հայտ­նած եւ հա­մա­ցան­ցա­հա­յու­թյան էքս­տա­զին ար­ժա­նա­ցած ե­րեք պե­տու­թյուն­նե­րի՝ Ֆրան­սի­ա, ԱՄՆ եւ Ի­րան, ղե­կա­վար­նե­րը: Նրան­ցից ոչ մեկը՝ ոչ Մակ­րո­նը, ոչ Բայ­դե­նը, ոչ էլ Ռա­յի­սին, սա­կայն, Նյու Յոր­քում ի­րենց կես­ժա­մա­նոց ե­լույթ­նե­րում չեն ար­ծար­ծել Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում, մաս­նա­վո­րա­պես՝ մեր շուրջ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը: Այ­սինքն` ար­տա­քին ճա­կա­տում լրիվ մե­նակ ենք:

Իսկ ներ­քին թշնա­մու նեն­գու­թյունն ու ստո­րու­թյու­նը կներ­կա­յաց­նենք կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րը ձեռ­նո­ցի պես փո­խած Վի­գեն Խա­չատ­րյա­նի օ­րի­նա­կով: Սույն ա­ռանձ­նյա­կը, դրսև­ո­րե­լով բա­ցա­ռիկ ան­բա­րո­յա­կա­նու­թյուն, ընդ­դի­մու­թյանն է մե­ղադ­րել սեպ­տեմ­բե­րի 21-ին Ե­ռաբ­լու­րում կա­տար­վա­ծի հա­մար. իբր ընդ­դի­մու­թյու­նը չա­րա­շա­հում է հա­նուն Հա­յաս­տա­նի զոհ­ված զին­վոր­նե­րի մայ­րե­րի զգա­ցում­նե­րը, և այդ ա­մենն օգ­տա­գոր­ծում են՝ խուն­տա­յի հետ ի­րենց հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը պար­զե­լու: «Արդյոք ճի՞շտ է, որ մենք այ­սօր ու­զում ենք վար­կա­բե­կենք ոս­տի­կա­նու­թյու­նը, ո­րը կարգ է պաշտ­պա­նում, վեր­ջին հաշ­վով, իր նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ չի ե­կել»,- ե­րես­պաշտ հար­ցադր­մամբ է հան­դես ե­կել Վի­գեն Խա­չատ­րյա­նը:

Այդ` մեր Ան­կա­խու­թյու­նից էլ հին զա­ռա­մյալ ե­րես­պաշ­տը եր­կու խնդիր է փոր­ձել լու­ծել. մի կող­մից՝ սև­աց­րել է ընդ­դի­մու­թյա­նը՝ հա­նի­րա­վի կեր­պով մե­ղադ­րե­լով չա­րած բա­նե­րի հա­մար (նի­կո­լա­զոմ­բի­նե­րի ու­ղե­ղը լվա­նա­լու նպա­տա­կով), մյուս կող­մից՝ քծնել է ոս­տի­կան­նե­րին՝ նրանց հու­շե­լով, որ շա­րու­նա­կեն նույն ո­գով ու վայ­րագ գոր­ծե­լա­ո­ճով: Հի­մա հարց՝ ե­թե ոս­տի­կա­նու­թյու­նը Նի­կո­լինն է, ինչ­պե՞ս կարող է ոս­տի­կա­նը կամ կար­միր­բե­րե­տա­վո­րը կա­տա­րել ընդ­դի­մու­թյան սրտի ու­զա­ծը: Երբ չորս ա­նա­սու­նով զոհ­վա­ծի մո­րը ո­տու­ձե­ռից բռնած օ­դե­րով քարշ է­ին տա­լիս դե­պի ոս­տի­կա­նա­կան մե­քե­նան, դա ընդ­դի­մու­թյա՞ն, թե՞ խուն­տա­յի պատ­վերն էր ոս­տի­կա­նու­թյա­նը, ո՞ւմ էր այդ պա­հին սպա­սար­կում ոս­տի­կա­նու­թյու­նը: Մարդ իր զա­վա­կի գե­րեզ­մա­նի տե­րը չէ՞: Ե­թե ծնո­ղը չի ու­զում, որ իր զա­վա­կին սպա­նա­ծը գա ու կեղ­ծա­վոր խո­նար­հու­մով կեղ­տո­տի գե­րեզ­մա­նը, ի՞նչ կապ ու­նի այդ­տեղ ընդ­դի­մու­թյու­նը: Մար­դիկ գի­տեն, չէ՞, հո­ղա­տուն էլ է խոս­տո­վա­նել, չէ՞, որ այդ զո­հե­րը չէ­ին լի­նի, ե­թե ին­քը հա­մա­ձայն­վեր խնդրի խա­ղաղ կար­գա­վոր­ման մոս­կո­վյան ա­ռա­ջար­կին: Այդ խոս­տո­վա­նու­թյու­նը բա­վա­րար չէ՞, որ ծնող­նե­րը փոր­ձե­ին ար­գե­լել «պե­տա­կան այ­րե­րին», իսկ ա­վե­լի ճիշտ` հա­կա­պե­տա­կան ղզիկ­նե­րին, շա­հար­կել հե­րոս­նե­րի գե­րեզ­ման­նե­րը:

Ինչ վե­րա­բե­րում է ոս­տի­կա­նու­թյանն ար­դա­րաց­նե­լու փոր­ձե­րին, ա­պա նա դա ա­նում է՝ շատ լավ ի­մա­նա­լով, որ ա­ռանց այդ կա­ռու­ցի, հո­ղա­տու­նե­րի բո­լու­կը մեկ ժամ ան­գամ չի դի­մադ­րի: Նույն քծնանքն էր ընդ­դի­մու­թյան ակ­ցի­ա­նե­րի օ­րե­րին, երբ հո­շոտ­վում է­ին ցու­ցա­րա­րա­նե­րը, նույն կերպ են քծնում նա­և այ­սօր բա­շի­բո­զուկ­նե­րին, քծնում ու փող բա­ժա­նում: Ոս­տի­կան­ներն էլ խիղճնե­րը ծա­խում են:

Սա­կայն Ազ­գի ցաս­ման փո­թո­րի­կը մո­տե­նում է: Օրհն­վի էն սհա­թը, երբ մեծն Ա­վե­տիք Ի­սա­հա­կյա­նի մար­գա­րե­ու­թյու­նը կկա­տար­վի:

 ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԵՍ ԳԱ­ԼԱ­ՋՅԱՆ